خانم هایی که تحت درمان به وسیله شیمی درمانی هستند برای باردارشدن در معرض چه مشکلاتی قرار دارند این افراد تا چه میزان شانس باروری دارند چه روش هایی به آن ها در بچه دارشدن و پیشگیری از نازایی کمک میکند
آلودگی هوا، استرس‌ها و سن بالای ازدواج عوامل موثر در کاهش احتمال باروری و در نتیجه ناباروری به شمار می‌روند
، این سال‌ها خبرهای زیادی از آمار ناباروری به گوش می‌رسد. تاکنون عوامل مختلفی برای ناباروری ذکر شده است. در این میان، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی که از روش‌های اصلی درمان بیماران مبتلا به سرطان محسوب می‌شوند، از دلایل ناباروری هستند. حالا دانشمندان توانسته‌اند با فریز کردن بافت تخمدان بیماران سرطانی، قدرت باروری را بعد از اتمام دوره‌های شیمی‌درمانی به آنان بازگردانند.
در ارتباط با مساله یائسگی زودرس تخمدان و تاثیر شیمی‌درمانی روی ناباروری، پای حرف‌های دکتر اشرف آل‌یاسین، رئیس بخش زنان بیمارستان دکتر شریعتی و مدیرگروه زنان دانشگاه تهران نشستیم.
آمار دقیقی از ناباروری در کشور وجود دارد؟
خیر. آمار دقیقی از میزان ناباروری در کشور در دست نیست ولی در کل دنیا حدود 10 تا 15 درصد نازا هستند و به‌طور کلی، در ایران هم آمار به همین شکل است.
آیا آمار ناباروری در ایران طی سال‌های اخیر بالا رفته است؟
نمی‌توان گفت که در ایران آمار ناباروری و نازایی زیاد شده است. در دنیا عوامل مختلفی چون عوامل محیطی و انواع توکسین‌ها (سموم ناشی از آلودگی هوا) از جمله علل ناباروری عنوان شده‌اند. از طرفی، با گذشت زمان و پیشرفت فناوری‌ها، مردم نسبت به ناباروری و روش‌های درمانی آگاهی بیشتری پیدا می‌کنند و از این رو، بیشتر هم به پزشک برای درمان مراجعه می‌کنند.
بنابراین این مساله و مراجعه بیشتر افراد به مراکز ناباروری دلیل بر بالا رفتن آمار نازایی در کشور نیست. فاکتورهای محیطی، آلودگی هوا، استرس‌ها و سن بالای ازدواج از جمله عوامل موثر در کاهش احتمال باروری و در نتیجه ناباروری به شمار می‌روند. معمولا ازدواج بالای 30 سال میزان باروری را کاهش می‌دهد.
این در حالی است که بعد از 35 سال، تعداد تخمک‌ها به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد و به حدود 25 هزار تخمک می‌رسد که سریع از بین می‌روند و شانس باروری کاهش پیدا میکند. در حال حاضر، محققان دریافته‌اند که در مردان هم میزان اسپرم‌ها بعد از 30 سال کاهش می‌یابد. در واقع، در زوجینی که مرد بالای 30 سال دارد، احتمال باروری کم می‌شود.
نارسایی زودرس تخمدان‌ها به چه معناست و به چه علت بروز میکند؟
نارسایی یا یائسگی زودرس تخمدان معمولا به حالتی اطلاق می‌شود که فعالیت طبیعی تخمدان‌ها پیش از 40 سالگی متوقف می‌شود. گاهی این نارسایی توقف کامل تخمک‌گذاری را موجب نمی‌شود و فرآیند تخمک‌گذاری فقط کاهش می‌یابد. در این میان، اشکالات تخمک‌گذاری یکی از علل یائسگی زودرس به شمار می‌رود. در واقع، اشکالات تخمک‌گذاری در 30 درصد موارد وجود دارد که تنها پنج درصد آن مربوط به یائسگی زودرس است. از علل یائسگی زودرس می‌توان به اختلالات کروموزومی، عمل‌های جراحی که روی تخمدان‌ها صورت می‌گیرد، عوارض مربوط به شیمی‌درمانی و رادیوتراپی اشاره کرد.
آیا اقداماتی برای حفظ باروری تخمک‌ها پیش از شیمی‌درمانی وجود دارد؟
معمولا برای حفظ باروری قبل از شیمی‌درمانی، ابتدا تخمک‌ها را از بدن فرد می‌گیرند و بعد از بارور کردن آن با اسپرم شوهر و تولید جنین، تخمک بارور شده را فریز می‌کنند تا زمانی که شیمی‌درمانی و زمان خطر بعد از درمان سرطان به اتمام برسد؛ سپس این تخمک بارور شده را به بدن زن تزریق می‌کنند. در روش دیگر، تخمدان یا تخمک زن را پیش از شیمی‌درمانی فریز می‌کنند تا زمانی که زن به سن باروری برسد و بتواند با ترکیب با اسپرم همسرش، جنین تولید کنند. در دنیا حدود 15 تا 20 درصد بیمارانی که از روش فریز کردن استفاده می‌کنند، حامله می‌شوند.
از دیگر درمان‌هایی که برای ناباروی انجام می‌شود، استفاده از تخمک‌های اهدایی است که با شرایط کاملا شرعی انجام می‌شود. در این روش، تخمک اهدایی توسط اسپرم‌های مرد که همسر گیرنده تخمک است بارور می‌شود و جنین ایجاد شده به رحم زن نابارور منتقل می‌شود.
آیا یائسگی زودرس تخمدان قابل پیشگیری و قابل شناسایی است؟
یائسگی زودرس تخمدان قابل پیشگیری نیست اما قابل شناسایی است. این حالت معمولا با علائمی چون اختلالات قاعدگی و گُر گرفتگی همراه است. در تشخیص یائسگی زودرس تخمدان، معمولا از آزمایش هورمونی AMH (آنتی‌مورلین هورمون) برای سنجش میزان شانس باروری استفاده می‌شود. میزان هورمون در حالت طبیعی در این آزمایش باید بین 4 تا 5 باشد و چنانچه این مقدار به زیر 5/1 کاهش یابد نشان‌دهنده کاهش ذخیره تخمدان است. به دنبال آن، آخرین درمان‌ها برای حاملگی انجام می‌شود.
آیا یائسگی زودرس تخمدان غیر از ناباروری عوارض دیگری هم به دنبال دارد؟
معمولا یائسگی در 50 سالگی اتفاق می‌افتد که خطر پوکی استخوان را بالا می‌برد. در نتیجه، خطر یائسگی زودرس تخمدان‌ها خطر پوکی استخوان زودرس را افزایش می‌دهد. این بیماران باید از هورمون درمانی برای حل این مشکل استفاده کنند. از سوی دیگر، در این افراد، احتمال بیماری‌های قلبی و عروقی نیز افزایش می‌یابد. مبتلایان به یائسگی زودرس تخمدان باید تا زمان یائسگی معمولی از هورمون درمانی استفاده کنند تا کمتر دچار عوارض ناشی از یائسگی شوند.
روزنامه فرهیختگان
