6

در دنیا زبان های گوناگونی برای ارتباط انسان ها با یکدیگر وجود دارد ، هر کشوری به زبان خاص خود صحبت می کند. اما در این میان زبان واحدی وجود دارد که همه ی افراد به راحتی می توانند با آن ارتباط برقرار کنند. موسیقی بی کلام …

ادیان و نژادها بی شمارند اما زبان و روح یكی است، زبان عشق. موسیقی نوعی زبان عشق است. كاربرد موسیقی برای درك زیبایی و سلامت زندگی اجتناب ناپذیر است . از بدو خلقت انسان، نیازهای متنوعی(اعم از جسمی و روانی) با او همراه بوده كه برای برآورده ساختن این نیازها سازگاری با محیطش به ابزارهایی نیاز داشته است.

هنر به عنوان یكی از وسایل اولیه ی سازگاری بشر در خدمت نیازهای كمال جویی و زیبا طلبی و از طرف دیگر، آرامبخش ناراحتی ها و سختی های زندگی او بوده است. موسیقی شكلی از هنر است كه احساس، عاطفه، ادراك و شناخت انسان را بدون نیاز به تكلم و زبان منتقل می كند.استفاده ی بشر از موسیقی، امری آسان و قابل دسترس بوده است، چون ریتم و ملودی، به عنوان دو ركن اساسی موسیقی، در سرشت انسان وجود داشته و از طرفی آواگریها و حركات ریتمیك نیز نیازی به تكلم نداشته است. از این رو در بیشتر قبایل ابتدایی مراسم و آیین های مختلف موسیقیایی كه وسیله ای برای ابراز همبستگی جمعی و از بین بردن ترس ها و غم ها و ایجاد آرامش و شادی و اراده در بین افراد قبیله بوده برگزار می شده است.موسیقی زبان آرزوها، انتظار ها و عواطف بشری است و هر قوم و ملتی بر حسب ویژگی های عاطفی و فرهنگی خود، موسیقی خاصی دارد. با درك موسیقی، عواطف زیبا، همدردی و تفاهم بیشتر قلبی میسر خواهد شد.پژوهشگران توصیه می كنند كه والدین روزانه یك ساعت برای فرزندان كوچك خود موسیقی پخش كنند. این عمل موجب بهتر شدن وضعیت تغذیه، خواب و افزایش وزن آنها می شود. (تله تكست شبكه ۲ سیما)

موسیقی و درمان

از ابتدای تاریخ، بشر از موسیقی برای شفای بیماران استفاده می كرده است. برای مثال؛ ریتم طبل ها در مراسم شفابخش جادوگران و درمان گران نقش مهمی داشته است.ارسطو می گوید: از موسیقی می توان در بسیاری از شئون زندگی، تربیت، سرگرمی، درمان، خوشگذرانی و تعدیل احساسات و عواطف استفاده كرد. (منتهی تصریح می كند كه گرچه پر كردن اوقات فراغت، امری لازم است، لیكن باید با نوعی از موسیقی مفید و تعالی بخش پر شود).فارابی موسیقی را با سه خاصیت مطرح می ساخت: احساس انگیز، نشاط انگیز، خیال انگیز و یا تحت شرایطی هر سه خصوصیت را دارا می باشد.نغمه های موسیقی بر حسب تركیب فواصل و ریتم دارای ارتعاشات خاصی هستند كه با تحریك ارتعاشات سلول های عصبی احساس و انگیزه ای را تقویت، تضعیف و یا منتقل می سازند. اگرچه فواید درمان با موسیقی از دوران های قبل مطرح بوده است، اما تا قبل از اینكه در قرن اخیر به عنوان یك رشته تخصصی شناخته شود خوب معرفی نشده است.امروزه از تأثیر و فواید موسیقی در مراحل مختلف رشد و زندگی انسان (از دوره جنینی تا سالمندی) گیاهان و جانوران سخن به میان می آید، و از تغییرات آن بر روی سیستم های حسی حركتی، هیجانی عاطفی، ترشح غدد، هوشیاری و آگاهی و شناخت فرد بحث می شود.به گفته پژوهشگران مركز پزشكی نیویورك، شنیدن موسیقی های كلاسیك و حتی موسیقی جاز موجب كاهش اضطراب و افزایش تحمل درد بیماران می شود. (تنسی ویلیامز)

مقدمه ای بر موسیقی درمانی

شاید تا كنون مطالبی در روزنامه ها، مجلات، محل كارتان یا در بین مردم درباره “موسیقی درمانی” خوانده یا شنیده باشید. موسیقی درمانی یك رشته جدیدی است و فقط به مدت پنجاه سال است كه به عنوان یك تخصص كلاسیك و حرفه ای توسعه پیدا كرده است.بر طبق تعریفی كه ” انجمن ملی موسیقی درمانی” (NAMT) ارائه داده است، موسیقی درمانی عبارتست از ” كاربرد موسیقی تأمین، حفظ و بهبود سلامت جسمانی و روانی در واقع موسیقی درمانی كاربرد منظم موسیقی است، بطوریكه موسیقی درمانگر مستقیما” در یك محیط درمانی، تغییرات دلخواه را در عواطف و رفتار درمانجو ایجاد می كند…. )به طور خلاصه در موسیقی درمانی با استفاده از موسیقی، كه یك رسانه هنری خلاق است، به افرادی دارای مشكلات گوناگون، به منظور دستیابی به بهداشت روانی و جسمی آنان كمك می شود.موسیقی درمانی در درمان افرادی كه ناتوانی های مختلفی از جمله عقب ماندگی ذهنی، تأخیر یافتگی رشدی، معلولیت جسمی، بیماری روانی و… داشته اند، به طور موفقیت آمیزی جواب داده است.موسیقی درمانگر، اهداف و مقاصد را بر اساس نیازهای خاص درمانجو دنبال می كند. فنون مختلفی برای پیشبرد این اهداف استفاده می شود.برای مثال، آواز خواندن می تواند به افراد مبتلا به بیماری آلزایمر كمك كند تا حافظه دراز مدتشان را به كار اندازند، نواختن آلات موسیقی با همسالان یا درمانگر می تواند مهارت های میان فردی را افزایش دهد و كاركردهای اجتماعی را بهبود بخشد. از همه مهمتر اینكه افراد احساساتشان را در روشی مطمئن و لذت بخش بوسیله نواختن موسیقی، گوش كردن به موسیقی و رقصیدن به همراه موسیقی بیان می كنند.البته موسیقی درمانی فقط در خدمت افرادی كه دارای انواع مختلف ناتوانی ها هستند به كار برده نمی شود، بلكه در شرایط مختلف پزشكی نیز سودمند است. از جمله كاهش فشار روانی یا درد، زایمان، توانبخشی بیماران سكته ای و مبتلایان به بیماری پایانه(بیماری هایی كه علاج ناپذیرو مرگبار هستند، مثل ایدز). مساله عمده كه در اینجا برای درمانگر مطرح است كاهش درد و تحمل آن در شیوه درمان است و یا كمك به بیمار برای دستیابی به كاركردهای بهینه.موسیقی درمانی رشد فزاینده ای در كشورهای مختلف جهان و در عرض سال های اخیر داشته است و كارهای درمانی متعددی توسط موسیقی درمانگران صورت پذیرفته است و این امر تأكید گردیده كه اساسا” موسیقی در درمان اشخاص مبتلا به وضعیت های مختلف پزشكی كارآئی بسیاری دارد.این مقاله كوتاه به شما یك دید كلی درباره اینكه ” موسیقی درمانی چیست؟” ارائه داده است. این مقاله فقط بخش كوچكی از این رشته حرفه ای عظیم را معرفی كرده است و به عنوان یك كلیت در این باره نمی تواند نتیجه گیری شود.موسیقی سنتی ما با اصالت و ریشه های عمیق فرهنگی قابلیت بسیاری برای گسترش و تدوین های تازه ای از جانب استادان موسیقی دارد.دكتر داریوش صفوت موسیقیدان برجسته معاصر نقل می كرد كه مرحوم عبدالحسین شهبازی بیست دقیقه در كنار بستر بیماری كه پزشكان از او قطع امید كرده بودند سه تار نواخته و پس از ۲۰ دقیقه حال بیمار بهبود یافته و خطر رفع شده است. (همشهری ۱۰/۸/۱۳۷۹)اگر شما به این رشته علاقمندید، می توانید برای گرفتن اطلاعات بیشتر در این باره با سازمان های حرفه ای به رایزنی بپردازید، یا می توانید با هر بیمارستان یا مدارس آموزش ویژه كه خدمات یا برنامه های موسیقی درمانی را تدارك می بینند مشورت كنید.