تماشای سریال های ماهواره ای تا چه حد روی سلامتی اطفال تاثیر میگذارد این رده سنی تا چه اندازه آسیب پذیر هستند و آیا مشاهده این برنامه های ماهواره ای تاثیری بر شکل گیری شخصیت آن ها میگذارد یا خیر؟
در حال حاضر بیشتر اوقات کودکان و نوجوانان صرف تماشای تلویزیون و برنامه‌های تلویزیونی می‌شود که همین امر در شکل‌گیری شخصیت و اخلاق آنها نقش به سزایی دارد. بر همین اساس در صورتی که محتوای برنامه‌های رسانه‌های جمعی به خصوص ماهواره در جهت منفی باشد به طور قطع آینده امیدوار کننده و خوبی برای کودکان و جوانان تصور نمی شود. در این باره گفت‌وگویی با دکتر غلامحسین قائدی، روانپزشک و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شاهد داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
تماشای سریال‌های ماهواره‌ای تا چه حد می‌تواند بر افکار و احساسات عاطفی کودکان و نوجوانان تاثیر بگذارد؟
میزان اثرگذاری برنامه‌های ماهواره‌ای بر افکار و احساسات کودکان و نوجوانان بستگی زیادی به محتوی برنامه‌های پخش شده، مدت زمان تماشای برنامه‌ها از سوی کودکان و میزان کنترل و مدیریتی والدین بر رفتارهای فرزندان دارد. بدون شک تماشای برنامه‌های نامتناسب با گروه‌های سنی کودکان و نوجوانان می‌تواند اثرات منفی بر رفتار، افکار و احساسات آنان خواهد داشت. در واقع، تماشای هر نوع برنامه نامتناسبی می‌تواند چنین اثراتی بر آنها داشته باشد و فقدان کنترل والدین بر محتوای و مدت زمان تماشای برنامه‌ها در این زمینه نقش بسیار مهمی دارد.
با آنکه بیشتر شبکه‌های ماهواره‌ای برنامه خاص و متناسبی برای این گروه سنی ندارند، اما برخی خانواده‌ها همراه با فرزندان خود به تماشای سریال‌ها و برنامه‌های ماهواره‌ای می‌پردازند و معتقدند با این کار مراقب آنچه فرزندشان می‌بیند هم هستند! نظرتان در این باره چیست؟
بارها تاکید شده که کودکان و نوجوانان باید برنامه‌های متناسب سن خود را تماشا کنند و این درحالی که است که بسیاری از این شبکه‌ها برنامه خاص برای این گروه سنی ندارد، ضمن اینکه تبلیغاتی که بین برنامه‌ها پخش می‌شود، اکثرا به مسائل جنسی پرداخته می‌شود و این باعث کنجکاوی و درگیری ذهنی می‌شود. بنابراین این همراهی والدین و عدم ممانعت آنها برای تماشای برنامه‌های ماهواه‌ای می‌تواند منجر به تاثیرپذیری کودکان از این برنامه‌ها شود. کودکان در گروهی هستند که تاثیرپذیری بالایی از رفتار اطرافیان خود خواهند داشت و با الگوهایی که انتخاب می‌کنند، همذات‌پنداری کرده و سعی در تقلید رفتارها و حرکات آنها خواهند داشت. هرچند ممکن است بسیاری از این رفتارها و حرکات بدون توجه به معنا و مفهوم آن بوده و صرفا از سرکنجکاوی رخ دهند، با این حال برخی رفتارهای کودکان به‌ویژه در سنین بالاتر معناهای متفاوت‌تری خواهد داشت. یکی از مهم‌ترین نکاتی که در ارتباط با برنامه‌ها و سریال‌ها وجود دارد، بیان ارزش‌ها و باورهایی است که مغایر ارزش‌ها و باورهای اجتماع است و طبیعتا تاثیرپذیری از این برنامه‌ها منجر به ایجاد گسست‌های ارزشی در کودکان و نوجوانان خواهد شد چراکه آنها در محیط‌های آموزشی جامعه خود ارزش‌ها و باورها و رفتارهایی متناسب با جامعه را آموزش می‌بیند ولی از طرف دیگر، در شبکه‌های ماهواره‌ای رفتارهای دیگری که با رفتارهای آموخته شده قبلی در تضاد هستند را می‌آموزند که این مساله باعث سردرگمی و دوگانگی حسی و رفتاری در آنها خواهد شد که در دوران نوجوانی شدت بیشتری دارد.
در این باره توضیح می‌دهید؟
نوجوانی سنی است که فرد دوران بلوغ جنسی خود را نیز تجربه می‌کند و برنامه شبکه‌های ماهواره‌ای با اشاعه فرهنگ و رفتارهای جنسی که در جوامع غربی به شکلی متفاوت ابراز می‌شوند، باعث می‌گردد نوجوانان رفتارها و الگوهای فکری و رفتاری متعارضی پیدا کنند. چنین محتوایی که متاسفانه و اغلب بدون نظارت و مدیریت والدین نیز صورت می‌گیرد، باعث الگوبرداری غلط در فرد شده و ممکن است موجب شکل‌گیری انحرافات رفتاری و عاطفی شود. بنابراین آسیب‌های عاطفی و اجتماعی را در این گروه سنی افزایش خواهد داد.
یعنی دیدن این برنامه‌ها باعث می‌شود آنها ذهنشان بیشتر درگیر مسائل جنسی شود؟
بله. بخش مهمی از این تاثیرپذیری به دلیل عدم نظارت کافی والدین، فقدان آموزش‌های صحیح درباره مسائل جنسی در این گروه سنی، عدم آگاهی خود والدین و فقدان ظرفیت و پذیرش در این گروه سنی است. از طرف دیگر، پذیرشی که اکثر افراد خانواده از رفتارها، پوشش‌ها و حرکات شخصیت‌های سریال‌ها و برنامه‌ها دارند و تغییر نوع برخورد اعضای خانواده در محیط خانواده و محافل و مهمانی‌ها نیز به این مساله دامن زده و باعث می‌شود کودکان نیز تاثیرپذیری بیشتری داشته باشند. این نوع الگوبرداری باعث ایجاد تغییرات اساسی در سبک زندگی افراد شده بدون اینکه ظرفیت لازم برای پذیرش آن را داشته باشند و با الگوبرداری غلط موجب شکل دادن به رفتارهایی می‌شود که تناسبی با فرهنگ و اجتماعی و سبک زندگی آنها را ندارد. درنتیجه این مساله موجب بروز تعارض در الگوها و رفتارهای فردی شده و مشکلات و تبعات خاص خود را به همراه دارد. در کنار این مسائل، ارتباط با گروه‌های همسن و سال و ترویج رفتارهایی که هر کدام از شبکه‌های ماهواره‌ای دیده‌اند نیز باعث می‌شود این تاثیرپذیری بیشتر شود، برداشت‌های غلط از آنچه که در برنامه‌ها ارائه می‌شود و تجرب دوران بلوغ ممکن است باعث بروز رفتارهای جنسی خاص در این گروه شده و تمایل آنها را به داشتن رفتارهای جنسی افزایش دهد، رفتارهایی که اگر بستر لازم و مطابق با عرف جامعه برای آن فراهم نباشد منجر به بروز انحرافات رفتاری و جنسی و در نهایت بزهکاری افراد می‌شود.
توصیه شما به خانواده‌ها برای پیشگیری از این تعارض‌ها و انحرافات رفتاری و جنسی در نوجوانان چیست.
والدین باید توجه داشته باشند که نوجوانان قبل از اینکه به لحاظ شخصیتی و فکری آمادگی برقراری روابط محکم و طولانی‌مدت را داشته باشند، به سرعت و صرفا از روی کنجکاوی و تجربه روابط جنسی، درگیر رفتارهایی می‌شوند که متناسب با شرایط آنها نیست و این مساله موجب بروز آسیب‌های اجتماعی و فردی، ارزش و خانوادگی می‌شود بنابراین تاکید و توصیه می‌شود که خانواده‌ها بیشتر مراقب کودکان و نوجوانان خود باشند و از محتوا و مفهوم برنامه‌هایی که مخاطب آنها قرار می‌گیرند، مطلع باشند.
