سندرم روده کوتاه اغلب بعلت عمل جراحی که بخشی از روده کوچک به عنوان درمان برای بیماری کرون، بیماری های سرطان روده کوچک،برداشته میشود . سندرم روده کوتاه از عوارض شایع عمل جراحی کاهش وزن، و یا ورم معده و تابش روده است
سندرم روده كوتاه ، اختلالي است كه بصورت سوء جذب ناشي از برداشت وسيع از روده باريك، حركت غير طبيعي روده يا اختلالات مخاطي كه هضم و جذب را مختل مي كند بروز مي نمايد .
سندرم روده كوتاه در كودكان معمولا‌ً موقع تولد يا اندكي بعد از آن بدليل ناهنجاريهاي مادر زادي يا اكتسابي اتفاق مي افتد كه در طي دهه هاي اخير آنتروكوليت نكروزان بنظر مي رسد كه بعنوان تنها علت شايع برداشت از دستگاه گوارش ، سندرم روده كوتاه مطرح شود .
چنانكه آمار نشان مي هد از 40000-20000 بيماري كه در ايالات متحده آمريكا تحت تغذيه وريدي طولاني مدت قرار دارند 8000- 7000 مورد دچار عوارض سندرم روده كوتاه مي باشند .
بطور خلاصه مي توان عوارض برداشت از روده رادر قالب افزايش ترشح اسيد معدي ،سوء جذب آب و الكتروليت ، سوء‌جذب چربي بصورت استئاتوره ،عدم تحمل دي ساكاريد ها مثل گلوكزولاكتوز ، كمبود ويتامين ها ، اسيد وزلاكتيك و عوارض عصبي آن هيپراگزالوري و بدنبال آن سنگهاي كليوي را ذكر كرد .
فاكتورهاي متعددي را در تعيين پيش آگهي بيماران با رزكسيون وسيع دخيل مي دانند كه عبارتند از :
سن / طول باقيمانده روده / حضور يا عدم حضور كولون / تطابق باقيمانده روده و در نهايت پاتولوژي زمينه اي . با اينحال تطابق باقيمانده روده كه ظرف دو روز از زمان رزكسيون آغاز مي شود تا 2-1 سال ادامه دارد. با ارتقاء كاركرد گوارش روده خصوصا ً‌در زمينه هيستولوژيك امكان جذب كافي مواد غذايي را فراهم مي آورد .
هدف اصلي از درمان مبتني بر تغذيه در سندرم روده كوتاه ، تسهيل روند تطابق باقيمانده روده در حاليست كه تغذيه مناسب امكانپذير و كمبود هاي ناشي از تغذيه وريدي اصلاح شود تا نياز هاي كيفي و كمي براي رشد بيمارمحقق گردد . دو سال زمان لازم است تا باقيمانده روده باريك بتواند ظرفيت دريافت كل غذاي فرد را بازيابد بنابراين تغذيه وريدي غالباً بمدت طولاني و كاملا ً بطور دائم مورد نياز است .
درمان بر مبناي سير باليني سندرم روده كوتاه در سه فاز حاد ، تطابقي ومزمن تنظيم مي شود كه در واقع براي تخفيف عوارض بيماري بايد بدقت بكار گرفته شود . در فاز حاد كه بلافاصله بعد از جراحي آغاز مي شود ، بمدت يك تا چند هفته بعد ادامه مي يابد بدليل اتلاف بيش از اندازه آب و الكتروليت ناشي از اسهال حجيم بعد از فروكش ايلئوس ،اولين دغدغه حفظ متعادل آب و الكتروليت است كه به اين منظور تغذيه بيماران به روش وريدي با رعايت استاندارد هاي مربوطه و بر مبناي غلظت الكتروليت و بي كربنات سرم ،ميزان توليد ادرار ، وزن بدن و بالانس مايعات چنانكه موجب Over feeding بيمار نگردد انجام شود . درفاز تطابق كه در واقع گذر از تغذيه وريدي به تغذيه ازراه گوارشي است ( مهمترين فاز در مديريت سير باليني اين بيماران محسوب مي شود مواد غذايي كه وارد لومن روده بيمار مي گردد در تسريع پاسخ انطباقي بعد از برداشت روده مورد توجه است . تامين كالري كافي بامنبع چربي و با كربوهيدرات ، پيشگيري از نقصان مايعات و الكتروليت ها ، عناصر ( كمياب) و ويتامينها خصوصا ً B12 و ويتامين هاي محلول در چربي ( K,E,A) در طول فرآيند انطباق حائز اهميت است . بنابراين از شير خشك هاي اختصاصي كه حاوي تركيبات مشخصي هستند و يا غذاهاي كمكي مناسب براي تغذيه كودكان كمك كرد كه نسبت پروتئين ،چربي و كربوهيدرات بايد در محدوده نرمال مناسب با سن و وزن بيمار باشد . عرضه غذايي در اين فاز ابتدا بصورت انفوزيون مستمر گوارشي است كه عوارض كمتري درمقايسه با bolovs feeding دارد و ريسك اتساع معده و استفراغ بعد از آنرا به حداقل مي رساند.شاخص هاي رشدي بيمارخصوصا ً ميزان وزن گيري در نحوه عرضه غذايي به وي موثر است و چنانچه رضايت بخش باشد بتدريج از دفعات غذا خوردن كاسته مي شود .
در طول اين فاز بايد بطور مستمر وضعيت بيمار از لحاظ قابليت جذب كربوهيدارت و چربي مورد پايش قرار گيرد تا عوارض قابل انتظار در اين رابطه نظير استئاتوره ، كمبود كلسيم و منيزيم از طريق صابوني كردن اين يونها و تسريع تشكيل سنگهاي كليوي ناشي از هيپراگزالوري بدنبال سوء جذب چربي ها و اسهال اسموتيك و احياناً اپيزودهاي اسيدوزلاكتيك بدنبال سوء جذب كربوهيدرات قابل پيشگيري باشد .
آخرين قدم در اين فاز ، جايگزين كردن شير خشك اختصاصي با شير خشك معمولي و عرضه غذاهاي جامد است .
فاز مزمن هم كه بعد از انطباق سيستم گوارشي بيمار با وضعيت موجود است رژيم غذايي معمولي را در برميگيرد در اين فاز ممكن است شاهد برگشت موقتي يكسري از علائم باشيم كه احتمالاً ناشي از عفونت هايي است كه ذخيره كار كردي روده را بيش از پيش محدود مي كند مي تواند موجب از سر گرفتن تغذيه وريدي براي بيمار شود .
در اين مقاله بطور مبسوط به نحوه ارزيابي و پيگيري وضعيت تغذيه اي بيماري كه دچار علائم سندرم روده كوتاه است پرداخته شده و بموازات شرح باليني عوارض راهكارهاي تغذيه اي در رابطه با آنها ارائه گرديده است .