عارضه ای جدید به نام صورت ماه شکل

سندرم کوشینگ یا صورت ماه شکل

یکی از دلایل شایع سندرم کوشینگ، استفاده زیاد از داروهای خوراکی کورتیکو استروئید می باشد. اگر بدن نیز مقدار زیادی هورمون کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی (آدرنال) بسازد، افزایش هورمون کورتیزول در بدن موجب بروز این سندرم صورت ماه شکل می شود. و درمان این سندرم با کاهش هورمون کورتیزول در حد طبیعی صورت می گیرد.

علل سندرم کوشینگ

۱ – تولید زیاد هورمون کورتیزول توسط غدد آدرنال یا فوق کلیه:

کورتیزول در حد طبیعی برای بدن لازم است، برای مثال تنظیم کننده فشار خون می باشد و عملکرد سیستم قلبی-عروقی را تعدیل می کند.

۲- مصرف داروهای کورتیکو استروئید در دوز بالا و برای مدت طولانی:

این داروها دارای اثرات مشابه هورمون کورتیزول در بدن هستند. انواع داروهای کورتیکواستروئید شامل: بتامتازون، بودزونید، کورتیزون، دگزامتازون، هیدروکورتیزون، متیل پردنیزولون، پردنیزولون و پردنیزون است.

داروهای کورتیکو استروئید برای درمان بیماری های زیر مورد استفاده قرار می گیرند: آرتریت روماتوئید، آلرژی، بیماری های پوستی (اگزما، لوپوس، پسوریازیس، کهیر و خارش)، مشکلات تنفسی و آسم، برخی سرطان ها، اختلالات خونی، مشکلات چشمی، ورم و درد مفاصل، مشکلات گوارشی (کولیت زخمی، اختلالات التهابی روده)، جلوگیری از پس زدن پیوند اعضا و هورمون درمانی.

اگر شما در حال مصرف داروی کورتیکواستروئیدی برای بیماری خاصی هستید و علائمی را مشابه علائم سندرم کوشینگ دارید، برای بررسی نزد پزشک بروید

۳- تولید زیاد هورمون آدرنوکورتیکوترپیک (ACTH) توسط غده هیپوفیز:

هورمون آدرنوکورتیکوترپیک ( ACTH) تنظیم کننده تولید هورمون کورتیزول در غده فوق کلیه می باشد.

۴- تومور غده هیپوفیز:

تومور غده هیپوفیز باعث ترشح زیاد ACTH می شود و ACTH غده آدرنال را تحریک کرده و کورتیزول را تولید می کند. این تومور در زنان بسیار شایع است.

۵- تومور ترشح کننده ACTH در یک محل غیرطبیعی:

به ندرت گاهی توموری در یک عضوی که به طور معمول ACTH ترشح نمی کند، ایجاد می شود و تومور مقدار زیادی ACTH را ترشح می کند و باعث ایجاد سندرم کوشینگ می شود. این تومورها که می توانند خوش خیم و یا بدخیم باشند، معمولا در ریه، پانکراس (لوزالمعده)، تیروئید و یا غده تیموس یافت می شوند.

۶- بیماری غده آدرنال :

تومور خوش خیم قشر آدرنال که به نام آدنوم آدرنال خوانده می شود و تومورهای سرطانی قشر آدرنال، می توانند کورتیزول زیادی را تولید و سندرم کوشینگ را بوجود آورند.

علائم سندرم کوشینگ

– اصطلاحا کوهان بوفالو بصورت افزایش وزن و تجمع بافت چربی به خصوص در قسمت میانی و فوقانی پشت، صورت (گرد شدن صورت) و بین شانه ها (بوفالویی شکل شدن)

– ترک های پوستی به رنگ صورتی و یا بنفش بر روی پوست شکم، ران، سینه و بازوها

– نازک و شکننده شدن پوست و به راحتی کبود شدن پوست

– آکنه

– ضخیم شدن و قابل رویت شدن موهای صورت در زنان (هیرسوتیسم)

– توقف و یا نامنظم شدن دوره های قاعدگی در زنان

– کاهش میل جنسی در مردان

– کاهش باروری در مردان

– اختلال نعوظ در مردان

– خستگی

– ضعف عضلات

– افسردگی، اضطراب و زودرنجی

– مشکلات شناختی

– افزایش فشار خون

– عدم تحمل گلوکز که ممکن است منجر به دیابت شود

– سردرد

– پوکی استخوان و شکستگی آن

چه وقت باید نزد پزشک رفت؟

– اگر شما در حال مصرف داروی کورتیکواستروئیدی برای بیماری خاصی هستید و علائمی را مشابه علائم سندرم کوشینگ دارید، بهتر است برای بررسی نزد پزشک بروید.

– حتی اگر از داروهای کورتیکواستروئید استفاده نمی کنید، ولی علائم مشابه علائم این سندرم را دارید، نزد پزشک بروید.

علائم چه بیماری هایی شبیه سندرم کوشینگ است؟

– سندرم تخمدان پلی کیستیک در زنان، دارای علائم مشابه سندرم کوشینگ است. این علائم مثل رشد موی زیاد و دوره های قاعدگی نامنظم است.

– علائم افسردگی، اختلالات غذاخوردن و اعتیاد به الکل نیز تا حدی شبیه سندرم کوشینگ می باشند

– لذا برای تشخیص صحیح علائم بیماری به پزشک متخصص مراجعه کنید.

پیشگیری از سندرم کوشینگ

– اگر شما از داروهای استنشاقی کورتیکواستروئید استفاده می کنید، پس از تنفس، دهانتان را بشویید.

– اگر متوجه ورم غیرطبیعی در صورت یا گردن، رشد زیاد موهای صورت در زنان و اختلال عملکرد جنسی در مردان شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

– نمک را کم مصرف کنید. فشار خون بالا که یکی از علائم این سندرم می باشد، نیاز به کاهش نمک دریافتی دارد.

– گهگاه به متخصص غدد مراجعه کنید. این متخصص، میزان کورتیزول خون شما را آزمایش می کند.

– به طور مکرر نزد چشم پزشک روید. آب مروارید یکی از علائم سندرم کوشینگ است.

راه های تشخیص بیماری کوشینگ

برخی روش های تشخیص این سندرم عبارتند از :

– آزمایش خون و ادرار برای بررسی میزان هورمون کورتیزول

– آزمایش بزاق

– روش های تصویربرداری، با استفاده از سی تی اسکن یا MRI می توان غده آدرنال و هیپوفیز را بررسی کرد.

– آزمایش تحریک هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین

نکات ضروری قبل از آزمایش خون و ادرار

بیماران می توانند به طور معمول بخورند و بیاشامند و داروهای خود را قبل از آزمایش مصرف کنند، اما مصرف داروهای حاوی استروژن از جمله قرص های پیشگیری از بارداری و درمان های جایگزین هورمون باید به مدت شش هفته قبل از اندازه گیری کورتیزول خون متوقف شود، زیرا استروژن موجب می شود که کورتیزول به گلوبولین بچسبد و موجب افزایش مقدار کورتیزول خون می گردد.

داروهای حاوی استروئید نیز باید قطع شود، چراکه باعث عدم تشخیص درست می گردد.

باید مراقب بیماران دیابتی نیز باشیم، چراکه ممکن است در حین آزمایش، قند خونشان بالا رود.