معرفی داروهای کیت اورژانس مطب‌ها و کلینیک‌های دندانپزشکی
وقوع حوادث اورژانسی در تمام مراکز درمانی ازجمله مراکز دندانپزشکی موضوعی ناخوشایند اما محتمل است. مشکلات قلبی در جامعه صنعتی امروز، شیوع بیشتری یافته است و با افزایش امید به زندگی، تعداد مراجعین سالخورده با مشکلات سیستمیک پیچیده، افزایش چشمگیری یافته است.
به‌عنوان دندانپزشک خوب موظف هستیم که در محل طبابت خود آمادگی کافی برای نجات جان بیمارانی که حین کار یا حتی در سالن انتظار یا پله‌های مطب نیازمند مداخله پزشکی اورژانس می‌شوند، داشته باشیم. در این مطلب به تعدادی از داروهای اورژانس که در مطب‌های دندانپزشکی و کلینیک‌های دندانپزشکی باید باشد می‌پردازیم.
داروهایی که در مطب دندانپزشکی باید حتماً در کیت اورژانس در دسترس باشند تعداد زیادی نیستند. در مراکز بزرگ و مجهز دندانپزشکی که حجم بیمار بالا دارند و جراحی‌ها و درمان‌های پیچیده‌تر در آن‌ها انجام می‌شود، کیت اورژانس ساده مطب کافی نیست و نیاز به ترالی اورژانس وجود دارد. البته در مطب‌هایی که جراحی‌های وسیع انجام می‌شود هم بودن ترالی اورژانس ارجح است. در این مراکز پرستار آموزش‌دیده و مجرب جهت استفاده از اقلام ترالی اورژانس و همچنین انبارگردانی آن در تمام ساعاتی که مرکز در حال فعالیت است باید حاضر باشد.
ترالی اورژانس یک واحد متحرک ست که باهدف حیاتی احیای قلبی ریوی طراحی‌شده است. این ترالی با تمام دارو‌ها و ملزومات موردنیاز تیم اورژانس در زمان احیای قلبی ریوی قبلاً تجهیز گردیده است. این واحد متحرک در محل‌های استراتژیک بیمارستان یا اورژانس قرارگرفته و قادر است در زمان توقف عمل قلب و ریه به‌سرعت بر بالین بیمار آورده شده و توسط تیم پزشکی آموزش‌دیده مورداستفاده قرار گیرد.
چه داروهایی در مطب دندانپزشکی باید حتماً داشت؟
اپی نفرین:
بدون شک مهم‌ترین دارویی است که در کیت اورژانس یک دندانپزشک می‌تواند باشد. به‌صورت ۱ در ۱۰۰۰ در سرنگ‌های آماده تزریق باید نگهداری شود. یک داروی محرک سمپاتیک است که در شوک آنافیلاکسی که خطرناک‌ترین اورژانس یک مطب دندانپزشکی است، نقش حیاتی در نجات جان بیمار دارد. در حملات خطرناک آسمی هم از این دارو استفاده می‌شود. به‌صورت تزریقی و در دوز ۰. ۳ و ۰. ۵ میلی‌گرم به‌صورت داخل عضلانی و زیر جلدی می‌تواند استفاده بشود. (اپی نفرین در احیای قلبی داخل وریدی و یا مستقیم داخل قلب تزریق می‌شود که در حیطه درمان‌های اورژانس مطب دندانپزشکی نبوده و تیم اورژانس حرفه‌ای احیا نیاز دارد، در شوک آنافیلاکسی هم در ادامه تزریق داخل وریدی موردنیاز است)
عمر نگهداری این دارو محدود است و باید به تجدید داروی آماده تزریق در زمان‌بندی معین توجه کرد.
آسپرین
در دوز ۶۰ تا ۳۲۵ میلی‌گرم و در حملات ایسکمیک قلبی، باید سریع توسط بیمار استفاده شود. یک مهارکننده تجمع پلاکتی بوده و با رقیق کردن لخته خونی از آسیب‌های بیشتر می‌تواند پیشگیری کند.
نیتروگلیسیرین
قرص‌های زیرزبانی نیتروگلیسیرین در کیت اورژانس دندانپزشکی کافی است و نیازی به نوع وریدی آن معمولاً وجود ندارد. در نارسایی احتقانی قلب همراه با انفارکتوس می‌وکارد، آنژین صدری کاربرد دارد. (در اتاق عمل البته کاربرد اورژانسی خاص خود را دارد). در بیماران باسابقه MI در یک سال اخیر، همیشه این دارو را به همراه آسپرین کنار دستتان داشته باشید!
دیفن هیدرامین
یک داروی هیستامین بلوکر قابل تزریق برای کیت اورژانس دندانپزشکی ضروری است. دیفن هیدرامین برای این کیت بهترین انتخاب است که در واکنش‌های آلرژیک خفیف‌تر (نسبت به شوک آنافیلاکسی) هم می‌توان از آن استفاده کرد. در شوک آنافیلاکسی هم بعد از اپی نفرین، داروی مهمی به شمار می‌رود. در دوز ۲۵ تا ۵۰ میلی‌گرم، وریدی یا عضلانی استفاده می‌شود.
گلوکز
در مطب باید دسترسی به قند برای حالت‌های اورژانسی بیماران وجود داشته باشد. البته دستیاران مطب‌ها معمولاً درست کردن آب‌قند را بلد هستند! ولی مشکلات وقتی زیاد است که بیمار شما هوشیاری خود را ازدست‌داده باشد و نتواند آب‌قند بخورد. در این صورت سرم دکستروز یا گلوکاگون (۱ میلی‌گرم) به بیمار تزریق می‌شود.
داروی برونکودیلاتور
آمینوفیلین که شکل تزریقی آن آمپول ۲۵۰ میلی‌گرمی در ۱۰ سی‌سی هست یک داروی مناسب برای حضور به‌عنوان برونکودیلاتور در کیت اورژانس است. در برونکواسپاسم حاد (به دنبال واکنش آلرژیک) و حملات آسمی می‌تواند، نجات‌بخش باشد.
اکسیژن
کپسول اکسیژن در تمام اورژانس‌های دندانپزشکی می‌تواند موردنیاز باشد. اکسیژن تقریباً در تمامی اورژانس‌های دندانپزشکی می‌تواند استفاده بشود و خطری را متوجه بیمار نمی‌کند.
معرفی داروهای ترالی اورژانس برای مراکز درمانی پیشرفته دندانپزشکی
ترالی اورژانس در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشورهای مختلف، چیدمان و داروهای ازنظر جزئیات ممکن است باهم تفاوت‌هایی داشته باشند. ولی اساس داروهای ترالی اورژانس مراکز درمانی، واحد است. در ایران بر اساس کتابچه راهنمای مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی کشور، اقلام دارویی موردنیاز ترالی اورژانس، مشخص شده است.
اورژانس پزشکی مطب دندانپزشکی
در هر اورژانس و مرکز فوریت‌های پزشکی باید یک ترالی اورژانس مجهز به دارو‌ها و تجهیزات مشخص و استانداردی باشد. بدیهی است بعد از هر بار استفاده از ترالی تمام دارو‌ها و تجهیزات مصرف‌شده باشید جایگزین می‌گردد و در زمان تحویل هم مطابق چک‌لیست به مسئول بعدی در آن مرکز تحویل داده شود. اعلام آماده بودن ترالی برای استفاده باید با خط خوانا روی برچسب نوشته و نصب گردد. با این توضیحات، بازدید منظم از ترالی اورژانس و انبارگردانی آن از اهمیت بالایی برخوردار است و در مراکز درمانی باید مسئولیت دقیق آن، بر عهده پرسنل معینی از آن مرکز درمانی قرار گیرد. در ترالی اورژانس مراکز درمانی به‌غیراز تجهیزات اورژانس (که موضوع صحبت ما نیستند) معمولاً داروهای زیر حضور دارند.
آتروپین یک داروی آنتی کولینرژیک است که در کیت داروهای اورژانس به‌صورت تزریقی می‌تواند موجود باشد. در برادیکاردی‌ها و ایست قلبی ناشی از تحریک واگ شدید، بسیار مؤثر است. آسیستول، فعالیت الکتریکی بدون نبض با ریتم قلبی کمتر از ۶۰، برادیکاردی علامت‌دار و در دوزهای بالا‌تر بعنوان پادزهر برای مسمومیت با ارگانوفسفره‌ها می‌تواند به کار رود.
لیدوکائین به‌عنوان یک داروی ضد آریتمی در ترالی اورژانس باید موجود باشد. وراپامیل که در درمان تاکیکاردی، آنژین و هایپرتانسیون به کار می‌رود، مورفین که در انفارکتوس می‌وکارد و دم حاد ریه استفاده می‌شود، دو قلم دیگر از داروهای ترالی اورژانس هستند. دوپامین (در افت فشارخون شدید)، آمیودارون (موثر‌ترین داروی ضد آریتمی)، دوبوتامین (افزایش دهنده برون ده قلبی)، دگرامتازوم (در آدم مغزی و آلرژی)، هپارین (پس از MI، ترومبوز و آمبولی)، دیازپام (ضد تشنج و سداتیو) سولفات منیزیم (هایپرتانسیون حاملگی و تسریع اجابت مزاج) پروپرانولول (ضد آریتمی و ضد آنژین) فوروزماید و هیدرالازین (هایپرتانسیون) فنیتوئین (ضد تشنج و ضدآریتمی) نیتروپروساید (کنترل فشارخون در بیهوشی) داروهای دیگر ترالی اورژانس هستند که البته استفاده از آن‌ها نیازمند حضور پرستار یا پزشک مجرب درزمینهٔ اورژانس است.
