تزریق بی‌حسی موضعی، کار روزانه ما دندانپزشک‌ها می‌باشد که برای بسیاری از مراجعین دندانپزشکی درد ناک و آزاردهنده است. به تدریج با تکرار تزریق‌های مکرر، مهارت ما در این کار افزایش می‌یابد ولی اشکالی که وجود دارد این است که تکرار یک عمل به صورت مداوم ممکن است ما را نسبت به ظرافت و ریزه‌کاری‌هایی که در آن می‌توانیم به کار ببریم، بی‌تفاوت بسازد و حس همذات‌پنداری ما را با مراجعینمان کاهش دهد. در دانشکده‌ها، آموزش تزریق اغلب به صورت تزریق دانشجویان بر روی هم صورت می‌گیرد. همین روند آموزش باعث می‌شود که از همان آغاز دانشجویان تزریق با کمترین درد را در اولویت قرار دهند؛ اما به مرور با حرفه‌ای شدن دندانپزشکان، ملاحظات کمتری را در تزریق به کار می‌بندند. در این مطلب چند نکته برای کاهش حس ناخوشایند حین تزریق را مرور می‌کنیم. یک دندانپزشک خوب و متخصص در حرفه و شغلش می‌داند که تزریق در واقع در ذهن بیماران ما بد‌ترین قسمت دندانپزشکی است و تمام تمهیدات را باید برای انجام یک تزریق با کمترین میزان ناخوشایندی به کار بست.
تزریق آهسته:
کلید یک تزریق به اصطلاح بدون درد، مانور حرکت سوزن و زمان تزریق می‌باشد. تزریق هر قدر آهسته باشد، بیمار درد کمتری احساس می‌کند. یک کارپول معمولی را اگر در شصت ثانیه و بیشتر تزریق کنیم، تزریق آهسته‌ای انجام داده‌ایم. وسیله‌های تزریق تحت کنترل رایانه می‌توانند یک کارپول را به آهستگی با سرعت مطلوب تزریق کنند.
مانور تزریق:
گاهی بعضی از مراجعین، به من می‌گویند که دکتر دست شما سبک است و من درد خیلی کمتری نسبت به دفعه‌های قبل حین تزریق احساس کردم. این جمله بیماران مبنای علمی شاید نداشته باشد ولی حقایقی را با خود دربردارد. نحوه ورود سرسوزن با داخل بافت اهمیت زیادی دارد. کشیدن بافت باعث می‌شود که سرسوزن خیلی آرام‌تر (gentle) و با فشار کمتر و بدون پاره کردن بافت، وارد عمق شود (به اصطلاح مثل کره ببرد!) حرکت آرام سرسوزن، تزریق کمی بی‌حسی در لحظه ورود و انتظار برای ایجاد بی‌حسی قبل از حرکت بعدی جز مانورهای مؤثر کاهش درد حین تزریق است. با بیمار چنان تماس داشته باشید که گویی یک نوزاد با دست شکسته را لمس می‌کنید! در خارج کردن سوزن بعد از خاتمه تزریق هم به هیچ وجه عجله نکنید.
انتخاب سرسوزن:
کیفیت سوزن احتمالاً در درد تزریق اثر دارد. ما دندانپزشکان در کاربرد سرسوزن‌های مختلف به خوبی متوجه می‌شویم که همه مارک‌های سرسوزن مانند هم نیستند. از سرسوزنی که یکبار برای تزریق استفاده کرده‌اید، دوباره برای تزریق در بافت استفاده نکنید، چون کند شده است و درد بیشتری ایجاد می‌کند.
استفاده از بی‌حسی تاپیکال (سطحی)
بی‌حسی‌های سطحی در بسیاری از مطالعات در کاهش درد بی‌حسی بی‌اثر تشخیص داده شده‌اند! دلیل آن هم منطقی است، چون بی‌حسی تاپیکال هرگز نمی‌تواند به آن عمقی که بی‌حسی موضعی تزریق می‌شود برسد. ولی پیشنهاد می‌شود همیشه از بی‌حسی موضعی استفاده کنید. حتی اگر این روش کم اثر یا بی‌اثر باشد در جلب اعتماد بیمار بسیار مؤثر است. چون به او نشان می‌دهید برای کاهش درد تزریق به تمام ابزارهای موجود متوسل می‌شوید. بی‌حسی سطحی را حتماً در سطح خشک شده با گاز استفاده کنید. اجازه بدهید تا در ۳۰ الی ۶۰ ثانیه اثر کند ولی تجربه برخی دندانپزشکان نشان داده است که برای مشاهده اثر واقعی بی‌حسی تاپیکال تا پنج دقیقه باید صبر کرد! ژل‌های طعم دار نسبت به اسپری‌های سطحی برای مراجعین خوشایند‌تر هستند. چون طعم تلخ اسپری‌ها بسیاری از اوقات از خود تزریق ناخوشایند‌تر است!
حواس بیمار را حین تزریق پرت کنید.
حرف زدن با بیمار حین تزریق و استفاده از کلمات مثبت می‌تواند حس درد بیمار را کاهش دهد. تماس آینه با بافت‌های دهانی بیمار و اعمال فشار به یک نقطه دیگر می‌تواند تمرکز را از نقطه تزریق منحرف کند و احساس درد را کاهش دهد. سوزن را از میدان دید بیمار خارج کنید، با خود بیمار یا دستیار در مورد تزریق، بلند یا کوتاه بودن سرسوزن صحبت نکنید!
لیزر‌ها:
استفاده از لیزر می‌تواند نیاز به تزریق را برطرف کند. لیزرهای کم توان البته فقط برای کارهای ساده دندانپزشکی احتمالاً می‌توانند استفاده شوند اما لیزر اربیوم می‌تواند حتی برای تراش روکش دندان وایتال و ترمیم دندان می‌تواند استفاده شود. در دندانپزشکی اطفال استفاده از این لیزر در پالپوتومی هم مطرح شده است.
سیستم‌های اتوماتیک تزریق وWAND
سیستم‌های STA یا سیستم‌های تزریق کامپیوتری ابزارهای خیلی در دسترس یا ارزانی نیستند. در برخی مطالعات ثابت شده است که در بیمارانی که از تزریق می‌ترسند درد حیت تزریق را کاهش می‌دهند. این سیستم‌ها امکان تزریق در یک سرعت ثابت و آهسته را فراهم می‌کنند. البته شکل قلم مانند این دستگاه هم در بیماران ترسان از تزریق، شکل تزریق را تداعی نمی‌کند و اثر روانی در کاهش درد هم دارد.
نیتروس اکساید و داروهای آرامبحش:
استفاده از آرامبخشی هوشیارانه، می‌تواند درد حین تزریق را به طور چشمگیری کاهش دهد. در عین حال استرس و اضطراب بیمار را کاهش می‌دهد. البته استفاده از از آرامبخشی هوشیارانه ملاحظات خاص و تجهیزات ویژه‌ای نیاز دارد. مصرف خوراکی یا تزریقی داروهای آرامبخشی که دندانپزشک یا پزشک تحویز می‌کند می‌تواند درد بی‌حسی را کاهش دهد.
ویبراتور‌ها و دستگاه‌های تولیدکننده ایمپالس‌های الکترونیکی:
این ابزار‌ها جدید هستند و اثربخشی آن‌ها در مطالعات به طور کامل ثابت نشده است؛ اما طراحی‌آن‌ها بر اساس تئوری گیت کنترل می‌باشد. به این صورت که با تحریک بیشتر الیاف بتا که ۳۷ برابر سریع تز از الیاف انتقال دهنده درد هستند و در درجه بعدی سایر الیاف عصبی غیر دردزا در ناحیه باعث مشغول شدن موضع تفسیر درد و غالب شدن تفسیر «ویبره» و تحریک الکتریکی در مغز به جای درد می‌شوند. این نکانیسم با تحریک نورون‌های پروجکشن می‌سر می‌شود.
دمای کارپول‌ها:
در بسیاری از مطالعات رابطه‌ای بین دمای کارپول و احساس درد بیمار گزارش نشده است. به نظر می‌رسد که pH محلول تزریق بیشتر از دمای آن در احساس درد حین تزریق نقش دارد؛ اما استفاده از کارپول و سوزن هم‌دما با بدن مطمئناً حتی درصورتی‌که اثر زیادی نداشته باشد، اثر منفی هم ندارد. نوک فلزی سرسوزن به‌هرحال درصورتی‌که سرد باشد حس ناخوشایندی ممکن است که ایجاد کند./