چه نشانه هایی در نوزاد خبر از سالم بودن وی به ما میدهد چه علائم رفتاری و حرکتی و جسمی خیال ما را از سالم بودن فرزندمان آسوده میکند راهنمایی های متخصصین اطفال در این باره چیست آن ها چه مواردی را در این زمینه مهم و حیاتی میدانند؟
آیا مطمئن نیستید که نوزاد شما به اندازه‌ی کافی شیر می‌خورد، خواب کافی دارد و یا مراحل مهم رشدیِ خود را تا اینجا به خوبی طی کرده است یا نه؟ ۸ نشانه سلامت نوزاد که در این مقاله ذکر می‌کنیم به شما اطمینان خاطر خواهد داد که نوزاد سالمی دارید. پس نشانه‌هایی را که اثبات می‌کنند کودک شما هم سالم است و هم شاد را با هم می‌خوانیم.
حتی اگر نگران این بودید که مبادا مسائل ابتدایی را در مورد نوزادان ندانید، بعد از گذراندن چند هفته با عزیز کوچولوی‌تان، تفاوت بین گریه‌ی گرسنگی و خستگیِ او را متوجه می‌شوید. به مرور می‌فهمید او دوست دارد چطور تکانش بدهید یا چطور بادِگلویش را بگیرید و کم‌کم اعتمادبه‌نفس‌تان در نقش پدر یا مادر زیادتر می‌شود، تا آنجا که اگر به دلیل خستگی شدید یا فوران هورمون‌های‌تان نبود، احساس می‌کردید همه‌‌چیز در کنترل شما است. اما یک سوءظن کوچک مانند این سؤال که «آیا نوزادم به اندازه‌ی کافی غذا می‌خورد؟»، « آیا این همه گریه طبیعی است؟» می‌تواند شما را در مارپیچی از افکار نگران‌کننده فرو ببرد. در این مواقع از فامیل و دوستان سؤال می‌کنید که «آیا به نظر تو بچه‌ام حالش خوب است؟» آنها به شما جواب می‌دهند: «بله!» اما شما همچنان نگرانید و نمی‌توانید جلوی این احساس را بگیرید.
بنابراین شروع می‌کنید به مطالعه‌ی مطالب آنلاین و با این عبارت مبهم اما آرام‌بخش مواجه می‌شوید که: «کودکانِ سالم طیف وسیعی از رفتارها، ظواهر و خلق‌وخوی‌ها را از خود نشان می‌دهند.» اما سؤال اینجا است که از کجا می‌فهمید کودک شما شاد است و مطابق استاندارد رشد میکند؟ برای اینکه مطمئن‌تان کنیم، فهرستی از نشانه‌هایی که اثبات میکند نوزاد شما حالش خوب است را به شما ارائه می‌دهیم. حالا اگر امکان دارد آرام باشید.
۱. نوزاد در مواجهه با تماس بدنی و صدای شما آرام می‌گیرد
این نکته اثبات میکند، شما رابطه‌ی خوبی را با او شکل داده‌اید.
نوزادان گریه می‌کنند. خیلی زیاد هم این کار را می‌کنند و اینکه فقط با آنها حرف بزنید احتمالا گریه‌ی آنها را بند نخواهد آورد. صدای شما آوای موسیقی او در شکم مادر بوده است، بنابراین به طور عمومی صدای شما باید توجه‌ی او را به خود جلب کند. جنیفر شو (Jennifer Shu) که پزشک کودکان و نویسنده‌ی کتاب «پیش به سوی خانه با نوزادی در آغوش» است، می‌گوید: «نوزاد شما عادت به خانه‌ای تنگ و کوچک دارد و صدای شما بخش مهمی از تجربه‌ای است که او از زندگی در داخل رحِم داشته است، بنابراین پس از تولد هم شنیدن صدای شما، قنداق شدن، راه بردنش همراه خودتان و احساس گرمای بدن شما همگی دوران آرام رحِمی را برای او تداعی میکند.» اولین قدم نوزاد برای برقراری پیوند با شما این است که با حضور شما آرام می‌شود و این حالت نشانه‌ای واضح از این نکته است که او به لحاظ عاطفی و هیجانی، در حال رشد است.
۲. شما در طول روز بین ۸ تا ۱۰ بار پوشک نوزاد را عوض می‌کنید و وزن نوزاد رو به‌افزایش است
این نکته اثبات میکند، او به اندازه‌ی کافی شیر می‌خورد و با سرعت متناسبی در حال رشد است. حتی اگر مقدار شیری که می‌خورد از روزی به روز دیگر متفاوت باشد.
اگر شیر خودتان را به نوزاد می‌دهید، چطور می‌توانید مطمئن شوید که به اندازه‌ی کافی شیر خورده است؟ تعداد پوشک‌هایی که عوض می‌کنید گواهی بر میزان کافی شیر شما است.
سارا که مادر یک نوزاد است می‌گوید: «کودک من پنج هفته پیش از موعد به دنیا آمد و فقط ۲ کیلو و ۳۰۰ گرم وزن داشت، همیشه زمان وزن‌کِشی او، نگران پایین بودن وزنش بودم. تا اینکه بعد از حدود ده روز از تولدش وزن قابل‌توجهی گرفت آن وقت توانستم از نگرانی در مورد شیر خوردنش دست بردارم.»
بسیار مهم است که برای مراقبت از سلامت فرزندتان او را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا فرزند شما به قدر کافی وزن اضافه کرده است یا نه. اما در فاصله‌ی دیدارهای‌تان با پزشک، تعداد پوشک‌های کثیف بهترین نشانه برای اثبات این هستند که آیا او به اندازه‌ی کافی شیر می‌خورد؟ پس به این شاخص ساده اما مهم توجه داشته باشید و از نگرانی بی‌مورد درباره‌ی اینکه هر دفعه چقدر شیر می‌خورد؟ آیا کم است یا زیاد؟ دست بردارید. این‌طور نیست که نوزادان هر روز یا حتی هر وعده به اندازه‌ی مساوی شیر بخورند. دکتر شو می‌گوید: «در میزان شیری که نوزاد می‌خورد جهش‌های ناگهانی و کاهش‌هایی هم وجود دارد.» نکته‌ی مهم این است که وزن نوزاد باید با گذشت زمان افزایش پیدا کند.
۳. نوزاد در هر روز حداقل به تعداد دفعاتی محدود آرام می‌شود و به محیط اطرافش دقت میکند
این نکته اثبات میکند، او در حال مشاهده‌ی جهان پیرامون خود است و در حال آموختن از آن است.
در چند هفته‌ی اول زندگی که در آن بینایی هنوز تار است، نوزاد تقریبا هر دوساعت، یک‌بار شیر می‌خورد و تقریبا ۱۶ ساعت خواب منقطع و نه پشتِ سرهم دارد. در بین این خواب‌های منقطع، معمولا نوزاد گریه میکند و اتفاق خاص دیگری نمی‌افتد. اما درست زمانی که نوزاد کنترل ماهیچه‌های چشم خود را به‌‌دست می‌آورد و بر یک هدف دیداری (که معمولا شما هستید) متمرکز می‌شود، تازه متوجه می‌شوید چه اسفنج کوچکی در آغوش خود دارید. زمانی که نوزادان آرام و هوشیار هستند، هر چه در محیط‌شان وجود دارد وارسی می‌کنند و انواع مختلفی از اطلاعات جدید را مانند یک اسفنج جذب و سپس پردازش می‌کنند. دکتر شو می‌گوید: «نوزادان زمانی که به یک‌ماهگی می‌رسند مدت زمان بیشتری را بیدار می‌مانند، این بیداری زمانی است که در بازه‌های زمانی کوتاه آرام می‌گیرند و غرق در نشانه‌های دیداری بیشتر می‌شوند.»
۴. نوزاد سرش را به سمت صداهای محیط بر‌می‌گرداند و برای اینکه بتواند گوش بدهد سکوت میکند
این نکته اثبات میکند، حس شنوایی نوزاد در حال رشد است و برای تشخیص صداها از مغزش استفاده میکند.
هنگامی که نوزاد پا به این دنیا می‌گذارد قادر به شنیدن است، اما چند هفته طول می‌کشد تا بتواند صداهای نامرتبط و درهم زندگیِ خارج از رحِم را از صداهای دیگر جدا کند. درک نوزاد از اینکه برخی صداها جذاب‌تر از بقیه هستند در طی زمان رشد میکند، او پس از چند هفته می‌فهمد که صدای خسته‌کننده‌ی کولر آنقدرها مهم نیست که صدای خواهر بزرگ‌ترش وقتی ناگهان شروع به قَهقهه‌زدن کرده است. در نهایت این صدای موسیقی است که چه از دستگاه پخش چه از عروسکش به گوش برسد توجه کودک را به طور خاص به خود جلب میکند. زمانی که واکنش نوزادتان به صدا را با سَر برگرداندن و جست‌وجو کردنِ منبع صوت می‌بینید، باید بدانید که هم شنوایی او سالم است و هم کنجکاوی‌اش درباره‌ی صداهایی که می‌شنود رو به‌رشد است.
۵. نوزاد در جستجوی الگوها، رنگ‌ها و حرکات است
این نکته اثبات میکند، بیناییِ او تیزتر شده و رشد مغزی او در حال افزایش است.
شاید شما ندانید که توانایی برداشتن نگاه از پنکه‌ی سقفی زمانی که به آن خیره شده است نشانه‌ای از پیشرفت بینایی او است، اما همین‌طور است. قدرت بینایی نوزادان در هنگام تولد تقریبا یک‌پنجمِ فرد بزرگسالی است که بیناییِ نرمال دارد. نوزادان در ابتدا تنها قادرند اجسامی را ببینند که در فاصله‌ی ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متری آنها قرار دارند، همان فاصله‌ای که زمان شیر دادنِ نوزاد، بین صورت او و شما وجود دارد. در یک‌ماهگی کودک می‌تواند تا حدود ۴۵ سانتی‌متری خود را هم ببیند. در دوماهگی، بیشتر نوزادان الگوها، رنگ‌های درخشان و اشیای چرخنده مانند پنکه و آویزهایی که در اثر جریان باد حرکت می‌کنند را با چشم‌های‌شان دنبال می‌کنند. در این زمان که هنوز توانایی تشخیصِ رنگ‌ها یا ادراک عمق آنها کامل رشد نکرده است، رنگ‌های متفاوتِ در کنار هم که ایجاد کنتراست می‌کنند توجه نوزاد را به خود جلب می‌کنند.
۶. نوزاد با دیگران تماس چشمی برقرار میکند، لبخند می‌زند، با صدا می‌خندد و سعی در برقراری ارتباط دارد
این نکته اثبات میکند، نوزاد شما در حال تبدیل شدن به یک موجود اجتماعیِ شاد است.
معمولا اولین لحظات تماس چشمی او با شما زمانی اتفاق می‌افتد که یک‌ماهه است، اولین لبخند حدود دوماهگی، غانوغون کردن در سه‌ماهگی و خندیدن با صدا در چهارماهگی اتفاق می‌افتد و البته باید برای فرا رسیدن تک‌تک این مراحل صبر داشته باشید.
همه‌ی این واکنش‌های متقابل میان نوزاد و شما نشان می‌دهند که او در حال برقراری ارتباط با شما است و از محیط پیرامونش آگاهی کسب میکند. زمانی خواهد رسید که درک میکند اگر رفتارهای توجه‌برانگیزِ اجتماعی از خود نشان دهد سایرین بیشتر به او توجه می‌کنند. وقتی کودک به پنج‌ماهگی می‌رسد برای لبخند زدنِ متقابل به فردی که به او لبخند زده، احساس اجبار میکند، انگار که این لبخند متقابل نوعی بازتاب غیرارادی است.
رفتارهای بالا همگی نشانه‌های مهم رشد اولیه‌ی زبان در کودک هستند. دکتر شو می‌گوید: «نوزادان مدت‌ها پیش از اینکه قادر باشند حرف بزنند از زبان بدن، برای مثال تماس چشمی و حالات چهره استفاده می‌کنند. این کار مقدمه‌ای برای ارتباط برقرار کردن به وسیله‌ی کلمات است.» زمانی که نوزاد غانوغون میکند و از خود صدا در می‌آورد، مشغول تجربه‌ی به‌‌کار گرفتن دستگاه صوتی‌اش است و روزی می‌رسد که سرانجام شروع به صحبت کردن میکند.
۷. نوزادتان حالا کمتر گریه میکند و خواب منظم‌تری دارد
این نکته اثبات میکند، سیستم عصبی او در حال کامل شدن است. شما توانستید از دوران طوفانیِ چند هفته‌ی اول جان سالم به در ببرید!
آیا متوجه تغییرات نه چندان ملموسی که در روند کارهای نوزادتان ایجاد شده، هستید؟ برای مثال اینکه به نظر می‌رسد نشانه‌هایی از استقرار یافتن یک روتین در خواب و تغذیه‌ی نوزاد در حال شکل‌گیری است. این امر نشان میدهد که سیستم عصبی نوزاد در حال یادگیری روندها است. در این بازه باید مراقب باشید تا نوزاد حتما در طول روز، چند مرتبه خواب کوتاهی داشته باشد. درعین حال باید زمان خواب شبانه‌ی او بین دفعات شیردهی طولانی‌تر شود، به نحوی که به چهار ساعت و بیشتر افزایش پیدا کند. برخی نوزادان زود به این مرحله می‌رسند، برای برخی بیشتر طول می‌کشد مثلا تا حدود چهارماهگی. اگر کودک شما بیش از چهارماه دارد و هنوز خواب و تغذیه‌ی او در زمان‌های غیرقابل پیش‌بینی اتفاق می‌افتد، سعی کنید روالِ روزهایش را بیشتر به سمت برنامه‌ای ثابت ببرید. حالا نوبت شماست که مادری با نوزاد تازه متولدشده پیدا کنید و به او اطمینان بدهید که برنامه‌ی غیرقابل پیش‌بینی نوزادش کاملا طبیعی است و چند هفته بعد اوضاع بهتر خواهد شد.
۸. نوزاد کم‌کم می‌تواند وزن بدنش را تحمل کند
این نکته اثبات میکند، آن ماهیچه‌های کوچک دارند قوی‌تر می‌شوند.
اکثر نوزادان با رسیدن به یک‌ماهگی سرشان را چند لحظه (خیلی کوتاه!) نگه می‌دارند. زمانی که به سه‌ماهگی می‌رسند این کار را بسیار ماهرانه‌تر و به دفعات بسیار بیشتر انجام می‌دهند. اگر نوزاد شما می‌تواند سرش را بالا بگیرد یا در آغوش شما سرش را به این‌طرف و آن‌طرف برگرداند، یعنی دارد ماهیچه‌های در حال رشد خود را منقبض میکند. برای اینکه در این مسیر به او کمک کنید، باید زمان با کیفیتی برای تمرین دادن ماهیچه‌ها خارج از گهواره و صندلی برایش فراهم کنید.
او را بر روی شکم روی زمین قرار دهید (این وضعیتی است که برای اغلب نوزادان یک کلاس ورزشی محسوب می‌شود). این کار باعث رشد ماهیچه‌های گوناگون می‌شود به‌خصوص آنها که در به‌تنهایی نشستن و غَلت زدن، نقش دارند. دکتر شو می‌گوید: «ما پزشکان وقتی با نوزادانی مواجه می‌شویم که فرصتِ روی شکم قرار گرفتن را نداشته‌اند، می‌بینیم دیرتر از اکثر بچه‌ها غلت زدن، نشستن و چهار دست‌و‌پا رفتن را آغاز کرده‌اند.»
