شخصیت و رفتار هر فرد تاثیر مستقیمی بر رابطه ی اجتماعی او با دیگران دارد. روزانه با افراد گوناگونی برخورد داریم که هر یک شخصیت خاص خود را دارند. یکی از این دسته شخصیت ها ، شخصیت جدی است. در این مطلب قصد داریم در رابطه با این دسته از افراد توضیحاتی را ارائه دهیم.
مشرب خوش، در حكم مغناطیسی است كه همه ی گوش ها و اذهان را به خود جلب می كند. و خنده، زبانی جهانی است كه وقتی كلمات از عهده بر نمی آیند، از موانع فرهنگی عبور می كند. مسلماً «كوزینس» اولین كسی نبود كه از مشرب خوش به عنوان روشی مقابله ای استفاده نمود. انسان از روزی كه احساس كرد اگر خودش را غلغلك بدهد خنده اش می گیرد، از مشرب خوش استفاده كرده است. یونانیان قدیم، مشرب خوش را یك فضیلت می دانستند. از جمله افلاطون معتقد بود كه مشرب خوش، پرورش دهنده ی روح و روان است و آن را به عنوان عاملی التیام بخش توصیه می كرد. از یونان باستان بود كه تئاتر و از جمله كمدی شكل گرفت كه تا به امروز نیز ادامه دارد. در بسیاری از مذاهب و ادیان الهی، به مشرب خوش تأكید شده است. در واقع مشرب خوش به عنوان دارویی التیام بخش در تمامی فرهنگ های روی زمین ریشه دوانده است، از بومیان آفریقا گرفته تا سرخپوستان آمریكا، همگی به مشرب خوش بها می دادند. چنین به نظر می رسد كه مشرب خوش و ویروسی كه در اثر این مشرب نابود می شود، هر دو واگیردار هستند.دكتر «ریموند مودی»، تحت تأثیر قدرت التیام بخشی مشرب خوش و بذله در سال ۱۹۷۸ اقدام به مطالعه كتاب های مختلفی در همین زمینه نمود. از جمله اطلاعاتی كه به دست آورد مطلبی است كه در ادامه شرح داده ایم. در سال ۱۲۶۰، یك پزشك روشنفكر و پیشرفته ی فرانسوی به نام «هانری دوموندویل» به رابطه ی مهمی میان احساسات مثبت و سلامتی پی برد. او به بستگان و دوستان و بیمارانش توصیه می كرد كه برای آن ها لطیفه بگویند، با آ ن ها مزاح كنند و آن ها را بخندانند. پادشاهان اروپایی نیز در سال های دور، همیشه كسانی را در قصر خود داشتند كه آن ها را می خنداندند. شاید مشهورترین این بذله گویان، «ریچارد تارلتون» بود كه در دربار ملكه الیزابت اول خدمت می كرد و می گویند كه او بیش از گروه پزشكی ملكه، به سلامتی او كمك كرد.
گونه های مشرب خوش و شوخ طبعی
به رغم بررسی های مختلفی كه درباره ی مشرب خوش به عمل آمده، هنوز میان كارشناسان، بر سر این كه مشرب خوش به راستی چیست، وحدت نظری وجود ندارد. در واقع هنوز تعریف واحد و جامعی از آن ارائه نشده است. به اعتقاد اغلب صاحب نظران، مشرب خوش، به خودی خود یك احساس مثبت نیست، اما می تواند منجر به احساسات خوب شود كه از جمله ی آن ها می توان به شادی، سعادت، خوشی، عشق، امید، ایمان و قدرت اراده اشاره كرد مشرب خوش یك رفتار نیست، گر چه می تواند اقدامات و رفتارهایی از قبیل تبسم و خنده را به وجود آورد. با این حال می توان گفت كه مشرب خوش و بذله، یك ادراك و تصور است؛ به این علت كه ممكن است كسی از یك حرف بامزه خنده اش بگیرد و دیگری به همان حرف نخندد. با این حال، با توجه به بعضی از تعاریفی كه درباره ی مشرب خوش ارائه شده، می توان گفت كه مشرب خوش دارای دو جنبه ی اصولی است كه به زبان ساده نوعی بده و بستان هستند. یكی آن كه بذله و مشرب خوش را می توان جذب نمود یا آن را تجربه كرد و دیگر این كه می توان آن را ابراز كرد و با دیگران در میان گذاشت. هر كسی به گونه ای دارای مشرب خوش است، هر چند ممكن است كسی با توجه به تجارب خود منكر این كیفیت باشد. در میان كسانی كه درباره ی مشرب خوش مطالعه كرده اند. «مك گی» به سه عاملی اشاره می كند كه باید وجود داشته باشند تا مشرب خوش شكل بگیرد:
۱ منبعی كه بتواند محرك بالقوه ای به حساب آید.
۲ شناختی كه بتواند این بذله یا مشرب را درك كند.
۳ پاسخی كه خنده دار بودن رفتار یا گفتار را نشان دهد.
انواع بذله و مشرب خوش
بذله گویی و زدن حرف های بامزه و نشان دادن مشرب خوش، انواع مختلفی دارد كه در بسیاری از موارد با یكدیگر همپوشی هایی پیدا می كنند. در ادامه ی مطلب، به انواع بذله ها اشاره كرده ایم.
۱ تقلید و ادای كسی را درآوردن: می توان با تقلید از كسی یا چیزی سبب خنده شد. ثابت شده است كه این رفتار می تواند در برخورد و مقابله با استرس مفید واقع گردد، مشروط بر آن كه به عزت نفس خدشه ای وارد نكند. برخورد مبالغه آمیز با رفتارها و ویژگی های شخصیتی، نمونه هایی هستند كه می توان به آن اشاره كرد.
۲ طنز: در حالی كه تقلید و طنزگویی وجوه مشترك فراوان دارند، طنز معمولاً حالت نوشته دارد كه اشكالات اجتماعی و شخصی را بیان می كند.
۳ دلقك بازی: در روزگار گذشته، بسیاری از بازیگران سینما با ادا درآوردن و با دلقك بازی درصدد خنداندن اشخاص بودند. سر خوردن روی پوست موز، پرتاب كردن بشقاب خامه و بستنی به صورت دیگران نمونه هایی بود كه برای خنداندن دیگران از آن استفاده می شد.
۴ مسخره بازی: نوع دیگر مشرب خوش و بذله، مسخره بازی و رفتارهای چرند است. مثل این كه فیلمی تهیه كنیم كه در آن مثلاً پلنگ بستنی بفروشد، یا گاوها پشت فرمان اتومبیل رانندگی كنند.
۵ رویدادهای شگفت انگیز، طنز و طعنه: اشاره به دو رویدادی است كه به اتفاق، بذله ای را می سازند. مثل این كه كسی برای شما پاكتی بفرستد، آن را باز كنید و ببینید كه یك اسكناس یك صد دلاری به شما هدیه كرده است و لحظه ای بعد پاكت دیگری به دستتان برسد كه نشان بدهد مبلغ یك صد دلار از حساب بانكی شما برداشت شده است.
۶ ایهام و جناس: صحبت ها و رفتارهای بامزه ای هستند كه به شكلی مدبرانه، در قالب ایهام بیان می شوند. استفاده از یك كلمه با معانی مختلف، نمونه ای است كه می توان به آن اشاره كرد.
۷ زخم زبان و تمسخر: زخم زبان، نوعی بذله گویی است كه با خود، نیشی به همراه دارد و در واقع خشمی را بیان می كند. در واقع می توان گفت كه زخم زبان نوعی انتقام كلامی است. كسی كه زخم زبان می زند، می خواهد به طرزی اجتماع پسند، منظور و ناراحتی خود را بیان كند. خیلی ها پس از آن كه حرفشان را در قالب زخم زبان زدند، می گویند: «شوخی می كنم.»
۸ طنز تلخ: و بالاخره می توان به طنز تلخ اشاره كرد كه معمولاً به شكلی با حادثه ی مرگ در ارتباط است. بعضی ها به طنز تلخ «لاس زدن با موضوع مرگ» می گویند. توجه داشته باشید كه مرگ، یكی از هراس های انسان است و معمولاً سعی می شود با حرف های خنده دار با آن برخورد شود تا از شدت نگرانی ناشی از آن بكاهد.
شوخ طبعی
درست همان طور كه صاحب نظران به انواع مختلف مشرب خوش و بذله توجه كرده اند، می توان به انواع مختلف شوخ طبعی ها نیز اشاره كرد. همه به شكلی و در زمینه ای شوخ طبعی دارند، اما یاد دادن شوخ طبعی به دیگران ساده نیست. دكتر «ریموند مودی» در كتاب «خنده بعد از خنده» به چهار نوع شوخ طبعی اشاره كرده است:
۱ مرسوم و سنتی: در نظام شوخ طبعی مرسوم و متعارف، دو یا چند نفر موضوع مضحك و خنده داری پیدا می كنند، به اتفاق درباره اش حرف می زنند و می خندند.
۲ شوخی و شوخ طبعی در مهمانی ها: در بسیاری از مهمانی ها كسانی پیدا می شوند كه نقل محفل می شوند و با حرف ها و حركات خنده دار خود دیگران را می خندانند. لطیفه و مزاح گویی در مجالس و مهمانی ها، نمونه ای است كه می توان به آن اشاره كرد.
۳ شوخ طبعی خلاق. نمونه اش را در كسانی می یابیم كه كارشان نوشتن بذله و لطیفه است. این اشخاص اغلب بسیار بانمك، خوش مشرب وبه شدت خلاق هستند. این ها می توانند در هر مطلب و هر موضوعی نكته ی بامزه ای پیدا كنند.
۴ آزاده و ورزشكار: و بالاخره به كسانی بر می خوریم كه می توانند به كارهای خودشان بخندند و از انسان بودن خودشان لذت ببرند. آن ها با خندیدن به اشكالات و عیوب خود، اغلب در موقعیت شادی به سر می برند.
مراحل استفاده از مزاح درمانی
۱ بیاموزید كه زندگی را بیش از اندازه جدی نگیرید: سرپرستار بخش سرطان یكی از بیمارستان های بزرگ، به كمك بنیاد هایت، مأموریت یافت تا در بخش سرطان بیمارستانی كه در آن كار می كرد از مشرب خوش برای كمك به درمان بیماران سرطانی استفاده كند. او می گوید: «در طبقه ای كه من در آن كار می كنم، از سیاست به خصوصی پیروی می كنیم. ما می گوییم كارتان را جدی بگیرید اما به خودتان سخت نگیرید.» او معتقد است كه باید به خودتان بیش از كارتان بها بدهید.
۲ برای هر روز خود یك موضوع فرح بخش در نظر بگیرید: اگر خوب نگاه كنید، می بینید همواره در پیرامونتان موضوع های مضحك و خنده دار هست كه می توانید به آن ها بخندید. البته مواقعی هست كه خندیدن درست و مطلوب نیست. در لحظات و مواقع جدی، خنده و مزاح می تواند بی ادبی تلقی شود. از این رو به هنگام خندیدن و مزاح كردن، رعایت احتیاط را بكنید.
۳ قوه ی تخیل و خلاقیت خود را افزایش دهید: مشرب خوش و مزاح كردن و لطیفه گفتن، همیشه اقدامی خلاق است. به این موضوع توجه كافی داشته باشید.
الف_ برای افزایش قوه ی تخیل خود بیشتر كتاب بخوانید و كمتر تلویزیون تماشا كنید.
ب_ هر زمان كه می توانید داستان یا لطیفه ای بنویسید
ج_ با بچه ها بازی كنید. بچه ها از قوه ی تخیل بسیار زیادی برخوردارند. ممكن است برخی از تخیلات آن ها به شما هم منتقل شود.
د_ به سیاحت و كشف و اكتشاف بها بدهید. كارهای شجاعانه بكنید. به موزه بروید و هنرهای زیبا را تماشا كنید.
ه_ چیزی از خود خلق كنید. كتاب آشپزی بخرید و آشپزی كنید. برای روز تولد امسالتان، شخصاً هدیه ای بسازید. برنامه بریزید و به اكناف دنیا سفر كنید. سرگرمی و تفریح جدیدی را شروع كنید. دنیا را به مكان بهتری برای زندگی تبدیل كنید.
۴ به هنگام توصیف یك ماجرا، یا یك حكایت، از روش های مبالغه آمیز استفاده كنید: از استعاره ها استفاده ی كنید. استفاده مبالغه آمیز از استعاره می تواند تولید خنده بكند.
۵ یك كتابخانه از مزاح ها و شوخی ها تهیه كنید: یكی از لازمه های مقابله، استفاده از منابع موجود است كه می تواند شامل همه چیز بشود. برای لطیفه درمانی، منابع، شامل استفاده ی همه جانبه از كتاب ها، نوارها، ویدیوها و حتی اسباب بازی ها و مثلاً تفنگ های آب پاش می شود. بخشی از اتاق یا منزلتان را به كتابخانه ای برای شوخی درمانی اختصاص دهید. می توانید دفترچه ای بخرید و درآن هر لطیفه ای را كه به نظرتان جالب می رسد یادداشت كنید. سوای مطالب نوشتنی، می توانید از كارتون ها، نوشته های جالب، روزنامه ها، اشعار عاشقانه و عكس های مختلف استفاده نمایید.
۶ از انواع مشرب های خوش استفاده كنید: لطیفه گفتن و بذله گویی، تنها یك اقدام برای داشتن مشرب خوش است، هر چند اولین مطلبی است كه با شنیدن موضوع مشرب خوش به یاد آن می افتیم. اما مشرب خوش، تنها محدود به گفتن لطیفه نیست. هر چه دسترسی به انواع مطالب شوخ طبعانه بیشتر باشد، بهتر می توان از این ابزار برای مقابله با استرس استفاده نمود. از جمله سایر روش های رسیدن به مشرب خوش می توان به سینما، تئاتر، كتاب ها، موسیقی، تلویزیون و كمدی اشاره كرد. مشرب خوش و سرگرمی، در ضمن بسیار سازگار هستند، هر چند ممكن است همیشه با هم یكی نباشند. سعی كنید و گوش به زنگ باشید تا انواع اشكال شوخ طبعی را به زندگیتان راه دهید.
۷ به شبكه ی شوخ طبعی دسترسی داشته باشید: بارها اتفاق می افتد كه در جریان زندگی روزانه، روحیه تان را از دست می دهید. به این لحظات توجه داشته باشید. اغلب آن ها زودگذر هستند و می توانید فكری به حالشان بكنید. اما اگر افسردگی و احساس كسالت طولانی تر شد، احتمالاً لازم است كه از افراد دیگر و كسانی كه می توانند در این زمینه به شما كمك كنند، مساعدت بگیرید. همه ی ما، كسانی را می شناسیم كه می توانند ما را بخندانند. حتی گاه، وقتی اسم این اشخاص را می شنویم و یا به زبان می آوریم، خنده مان می گیرد. از سوی دیگر تا حد امكان از معاشرت با اشخاص بدبین و بدخلق خودداری نمایید. مجبور نیستید با كشتی آن ها به اعماق دریاها بروید.
۸ بر عزت نفس خود بیفزایید: خندیدن در شرایطی كه عزت نفس پایین است، دشوار می نماید. مواقعی هست كه همه ی ما خودمان را چاق، زشت، یا احمق و خرفت ارزیابی می كنیم. در این مواقع مسلماً خندیدن و مزاح كردن دشوار می شود. در این جا بد نیست كه به قانون اینشتین توجه كنید كه همه چیز را نسبی می داند. حقایق را از افسانه ها جدا كنید. همه روزه به خودتان تأییدهای مثبت بدهید. خودتان را دوست بدارید و بر توان مندی های خود ارج بگذارید.
