بررسی کتب مرجع ملی

گفت‌وگو با دکتر حسن رزمی، عضو شورای سلامت دهان درباره نقاط ضعف اجرای طرح تدوین کتب مرجع ملی

تدوین کتب مرجع ملی، طرح عظیمی بود که مانند هر طرح دیگری، مخالفان و موافقان خود را داشت، اما گذشته از همه این مخالفت‌ها، منبع قرار گرفتن این کتب برای آزمون دستیاری قطعی است و از طرف دیگر، روشن است که برای تدوین این کتب، منابع بسیار زیادی خرج شده است. حال سوال این است که چگونه می‌توان نواقص موجود در اجرای طرح تدوین کتب مرجع ملی را برطرف کرد تا این منابع هدفمند هزینه شوند.
در این‌باره، با دکتر حسن رزمی، اندودنتیکس و عضو شورای سلامت گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

– حال که منبع قرار گرفتن کتب مرجع ملی برای آزمون دستیاری قطعی شده است، چگونه می‌توان نواقص اجرایی و محتوایی موجود در آنها را برطرف کرد و این کتب را ارتقاء داد؟
تدوین کتب مرجع ملی در شرایط فعلی که دانشکده‌های دندان‌پزشکی بسیار گسترده شده‌اند، ضرورت داشت و شاید این ضرورت ۱۰ سال پیش که اساتید می‌توانستند به اندازه کافی برای دانشجویان وقت بگذارند و بر متون و کلاس‌ها تسلط کافی داشتند، حس نمی‌شد، اما در حال حاضر که دانشکده‌ها به شکل غیر کارشناسانه توسعه پیدا کرده‌اند، به شدت نیاز به این کتاب حس می‌شود. کتب مرجع ملی نتیجه تلاش دکتر عسگری هستند که از مدیران توانمند حوزه دندان‌پزشکی به شمار می‌روند، اما بهتر بود با یک شیب ملایم و برنامه‌ریزی جامع ۳-۲ سال برای دانشجویان مقطع عمومی تدریس می‌شدند و پس از اینکه نقاط قوت و ضعف آنها شناسایی شد، منبع سوالات آزمون ورودی دستیاری قرار می‌گرفتند، اما شاهد بودیم که در این کار قدری تعجیل شد، تا جایی که حتی این کتاب‌ها سال گذشته در شرایطی به‌عنوان مرجع معرفی شده بودند که حتی به تعداد کافی برای تمام رشته‌ها چاپ نشده بود.
علاوه بر این، بهتر بود به جای اینکه دبیرخانه رأسا مدیریت تدوین این کتاب‌ها را بر عهده گیرد، با بخش‌های دیگری از بدنه وزارت بهداشت که قدرت کار کارشناسی دارند و همچنین انجمن دندان‌پزشکی ایران و انجمن‌های تخصصی در تعامل قرار بگیرد و تدوین کتب را برعهده آنها بگذارد و خود بر کیفیت کار نظارت کند. گذشته از این، تعیین درصد برای سوالاتی که از کتب مرجع ملی طرح می‌شوند هم عامل مناقشه بود و بهتر بود اول این کتب به طور کامل در دانشگاه‌ها تدریس می‌شدند و سپس منبع سوال قرار می‌گرفتند.

– آیا از سوی دبیرخانه شورای آموزش دندان‌پزشکی و تخصصی الزام و اجباری برای تدریس کتب مرجع ملی در دانشکده‌های دندان‌پزشکی اعمال نشده است؟
در حال حاضر در مورد تدریس این کتاب‌ها سلیقه‌ای عمل می‌شود، یعنی بعضی از اساتید بر اساس ضرورت آنها را تدریس می‌کنند و بعضی هم همان کتب تکست پیشین را منبع قرار می‌دهند. من در این مورد ابلاغیه‌ای از دبیرخانه ندیده‌ام و البته صدور ابلاغیه هم در این زمینه رایج نیست. البته باید گفت دانشکده‌های نوپا به داشتن این منابع نیاز دارند و باید از آنان خواست که این کتاب‌ها را منبع تدریس خود قرار بدهند، اما شاید استدلال دبیرخانه برای عملکرد خود این باشد که دانشجویانی که در آزمون دستیاری پذیرفته می‌شوند، حداقل اطلاعات لازم برای یک دندان‌پزشک عمومی را بدانند.

– با توجه به اینکه تدوین و انتشار کتب مرجع ملی به بخش دولتی منحصر شده است، آیا این نگرانی وجود ندارد که این طرح با تغییر دولت و مدیران متوقف شود؟
وقتی نهادهای دولتی متولی تدوین کتاب‌ها می‌شوند، بازبینی آن ممکن است تحت‌تاثیر مدیران آینده قرار بگیرد و حتی دنبال نشود، اما اگر متولی این کار انجمن‌ها بودند که همیشه وجود دارند، این نگرانی مرتفع می‌شد.

– بنابراین به اعتقاد شما انجمن‌ها نسبت به ناشرین گزینه بهتری برای دخالت بخش خصوصی در طرح تدوین کتب مرجع ملی هستند؟
پیش از این هم کتاب‌های دندان‌پزشکی که ناشرین بخش خصوصی ارائه داده‌اند، ترجمه یا افست بوده‌اند بنابراین به اعتقاد من ناشران نمی‌توانند در تدوین این کتاب‌ها دخالت کنند، اما می‌توان آنها را در چاپ و انتشار و توزیع‌شان دخالت داد. انجمن‌ها خود قائل به این هستند که قدرت دارند مسئولیت‌های این‌چنینی را بر عهده بگیرند و این بهترین فرصت برای دخالت دادن آنها بود. البته هنوز هم دیر نشده است و می‌توان برای بازبینی این کتاب‌ها از توانایی آنها استفاده کرد.