معمولا زایمان طبیعی در خانم ها می تواند عاملی برای ایجاد افتادگی مثانه باشد اما خانم ها می توانند با تمرینات ورزشی موثر بر رفع این عارضه تاثیر بگذارند این عارضه درجات مختلفی دارد که تشخیص آن توسط پزشک زنان میسر خواهد بود
افتادگی مثانه در خانم ها شایع است و در این بیماری آنها نمی توانند ادرار خود را نگهدارند . در بیماری افتادگی مثانه خیلی نادر است که آقایان نیز به آن مبتلا شوند زیرا مثانه آقایان نسبت به خانم ها کمی داخل تر قرار دارد . البته در بیماری های زمینه ای با عنوان پرون بلی افتادگی مثانه در آقایان خیلی زود تشخیص داده می شود .
افتادگی مثانه چیست ؟
افتادگی مثانه در خانم ها به چند درجه تقسیم می شود ؟
افتادگی مثانه در خانم ها ، از نظر شدت معمولا به چهار درجه تقسیم می شود .
درجه اول (خفیف ) : مثانه کمی به داخل واژن حرکت می کند .
درجه دوم : پزشک در هنگام معاینه متوجه می شود که مثانه بیمار ، بیشتر به داخل واژن هل داده شده است و قسمتی درحدود نصف آن را اشغال کرده ست .
نکته : در افتادگی مثانه در درجه دوم یا همان افتادگی متوسط به بعد ، عمل جراحی ضروری ست . امروزه جراحی با لاپاروسکوپی انجام می شود ( بدون نیاز به باز کردن شکم بیمار ، عضلات به سمت بالا کشیده می شوند )
درجه سوم : لمس مثانه تا پایین واژن بیمار می باشد .
درجه چهارم : گاهی افتادگی اینقدر شدید است که خود بیمار با کمی زور زدن آن را به حالت قبل برمیگرداند زیرا مثانه کاملا از دهانه واژن فرد بیمار بیرون زده و در این صورت احتمال بروز عفونت های ( مثانه ، رحم ، دهانه رحم ) و بواسیر می باشد .
افتادگی مثانه در خانم ها چگونه رخ می دهد ؟
زایمان های متعدد طبیعی ، زور زدن در زایمان های سخت ، زایمان های دوقولو از مهمترین علل کش آمدن و شل شدن عضلاتی است که نقش حمایتی از مثانه را به عهده دارند . ( برای همین ” ورزش ” بلافاصله بعد از زایمان ، از سوی متخصصین زنان توصیه می شود )
البته زنان یائسه نیز باید مراقب باشند ( می دانیم که هورمون استروژن باعث استحکام عضلات می شود و با قطع آن ، عضلات قسمت جلویی واژن شل می شوند )
دیده شده برخی از بیماران بطور ژنتیکی به یائسگی زودرس دچار شده اند همچنین در خانم هایی که به طور مادرزادی عضلات کف لگنشان شل است افتادگی مثانه شایع است .
یبوست مزمن و یا زور زدن برای برداشتن اجسام سنگین هم موجب فشار زیاد به عضلات می شود و نهایتاً قسمت جلویی دیواره واژن که باعث حفظ مثانه ، در جایگاه خودش می باشد ( درواقع پشتیبان آن است ) زیر فشار قرار می گیرد .
ممکن است بیماران مبتلا به آسم و چاقی ، یا خانم هایی که از سرفه های مزمن رنج می برند نیز دچار افتادگی مثانه شوند .
افتادگی مثانه در خانم ها چه علامت هایی دارد ؟
- فرد بیمار در ناحیه واژن احساس پری و فشار می کند . وقتی به آن دست می زند احساس یک توپ کوچک و گرد را دارد و هنگام ادرار مشکل دارد .
- در نزدیکی با همسرش احساس درد و ناراحتی می کند .
- بی اختیاری ادرار هم از مهمترین علامت های آن است که بیمار با یک سرفه ، خنده و یا عطسه ادرارش میریزد .
- درد لگن و پشت ( کمردرد به مدت طولانی در حالت ایستاده )
- دفع ناقص ادرار ( در مواردی ادرار باقی مانده در مثانه که کاملا تخلیه نشده است باعث عفونت های ادراری مکرر و تجمع باکتری ها می شود )
درمان غیر جراحی افتادگی مثانه در خانم ها چگونه است ؟
گاهی استفاده از وسایل داخل واژنی می باشد . اما بهترین درمان ، تمرین کگل است ( ورزشهای عضلات کف لگن ، برای محکم و سفت کردن آنها و نگهداری مثانه در جایگاه خودش )
تمرینات کگل چیست ؟
تمرینات کگل ، ورزش هایی در جهت قوی تر کردن عضلات حمایت کننده مثانه ، رحم ، مجاری ادراری ، رکتوم ( راست روده ) واژن و معقد در کف لگن می باشند . این ورزش در دهه ی 1940 میلادی توسط متخصص زنان آرنولد کگل برای کمک به درمان بی اختیاری بعد از زایمان ابداع شد . همچنین این ورزش ، عضلات اطراف واژن را نیز جهت جلوگیری از پرولاپس یا افتادگی رحم تقویت می کند .
اصلی ترین عضله ای که بوسیله ی این ورزش ها تقویت می شود عضله ( pc ) است که u شکل است و از پشت قسمت قدامی لگن شروع می شود و به سمت عقب لگن می رود و به استخوان دنبالچه ای در عقب لگن وصل می شود و در مسیر خود واژن و معقد را در خانم ها حمایت می کند .
طبق تحقیقات انجام شده ، زنانی که در دوران بارداری به طور منظم این تمرینات را انجام می دهند ، پس از زایمان بهتر می توانند بی اختیاری را کنترل کنند . این تمرینات همچنین کمک می کنند تا بافت مهبل که پس از زایمان طبیعی کمی شل می شود را جمع کند .
فواید تقویت عضلات کف لگن
- از افتادگی رحم در خانم ها پس از زایمان و افتادگی رحم در زنان یائسه جلوگیری می کند .
- زایمان را آسان و درد زایمان را در زنان باردار کم می کند .
- رفع اختلالات جنسی در آقایان مانند : کمردرد پس از انزال و زود انزالی .
- به کاهش مواردی مانند بی اختیاری ادرار و مدفوع به ویژه پس از جراحی پروستات ، زایمان و در دوران یائسگی و یا شکستگی لگن کمک می کند .
شیوه انجام ورزش های کگل
برای شروع ابتدا باید عضلات اطراف مهبل و معقد را سفت کنید ( مانند زمانی که می خواهید جلوی ادرار خود را بگیرید ) و 8 تا 10 ثانیه نگه داشته و بعد آن را آزاد کنید .
نکته مهم : این تمرین را در زمان ادرار کردن انجام ندهید .
یکی از روش های پی بردن به درستی انجام تمرین آن است که انگشت خود را در داخل مهبل قرار دهید و عضلات را منقبض کنید اگر احساس فشار روی انگشتتان کردید یعنی تمرین را درست انجام داده اید . در هنگام تمرینات کگل نباید عضلات شکم و نشیمنگاه حرکت کنند .
تمرینات سیکل بلند :
1 – عضله ی ( pc ) را منقبض کرده و 10 ثانیه نگه دارید .
2 – عضله منقبض را به مدت 10 ثانیه رها کنید .
3 – این دوره را 15 مرتبه تکرار کنید و سپس 1 دقیقه تمامی عضلات را آزاد کرده و ورزش های سیکل کوتاه را انجام دهید .
تمرینات سیکل کوتاه :
1 – عضله ( pc ) را یک ثانیه منقبض و به سرعت یک ثانیه آزاد کنید .
2 – تمرین بالا را 10 مرتبه تکرار کنید .
نکته : به هنگام تمرینات بالا عادی تنفس کنید و از سفت کردن عضلات شکم خودداری کنید .
این تمرینات را با تعداد کم و به مرور زمان و با قوی تر شدن عضلات کم‌‌کم تعداد آن را افزایش دهید . ( هر تمرین حداکثر 3 تا 4 بار که هر کدام 10 انقباض است ، 3 نوبت در روز انجام دهید ) . بهتر است این تمرینات را بخشی از برنامه روزانه تان قرار دهید . توصیه می شود این تمرینات به طور مرتب انجام شود .
