به جرأت میتوان گفت سیب زمینی پرطرفدار ترین، بین المللی ترین و پر کاربرد ترین غذای دنیاست. این محصول که به هر نحوی میتوان آن را پخت و خورد سرشار از نشاسته و مواد معدنی میباشد. امروزه محققان دریافتند که ماهیت سیب زمینی آن گیاه ریشه ای نیست بلکه از چیزی دیگر سرچشمه میگیرد و زیر خاک رشد میکند، برای همین کشف، ابهاماتی در خوردن سیب زمینی ها جوانه دار پیش آمده که در ادامه به طور مفصل درباره آن بحث خواهیم کرد.
بر اساس تحقیقی در دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا بیشتر مردم فکر میکنند که سیبزمینیها نوعی ریشه گیاهی هستند چون مثل هویج و دیگر محصولات ریشهای زیر زمین رشد میکنند، اما در حقیقت آنها نوعی ساقه تغییر یافته هستند به نام غده. غدهها ساقههای فشرده و متورمی هستند که در زیر زمین تشکیل میشوند و بعد از این که گیاه والد میمیرد همانجا باقی میمانند. سیبزمینیها غنی از کربوهیدرات هستند، زیرا باید ذخیره غذایی لازم برای ادامه زندگی گیاه را در طول زمستان داشته باشند.
اگر به سیبزمینی خوب نگاه کنید متوجه «چشمها» میشوید، لکههای کوچکی که بر روی پوست سیبزمینی قرار گرفتهاند. این لکهها در حقیقت گرههای ساقه هستند. در یک ساقه معمولی که بر روی زمین قرار گرفته این گرهها رشد میکنند و به شاخه و برگ تبدیل میشوند. وقتی سیبزمینیها به مدت طولانی در گنجه نگهداری شوند این گرهها هستند که شروع به رشد میکنند.
وجود گرما و نور رشد این گرهها را تحریک میکند. به همین دلیل است که سیبزمینیها را باید در جای تاریک و سرد نگه داشت. اما رنگ سبز اطراف جوانهها چه میشود؟ بیشتر ما شنیده ایم که نباید سیبزمینیهای سبز شده را بخوریم اما چرا؟
تماس با نور واکنشهای فیزیولوژیکی خاصی در داخل غده به راه میاندازد. تولید کروفیل رنگ سبز ایجاد میکند. این ماده اصلا مضر نیست و در واقع حاوی مقادیر بالایی از مواد معدنی مغذی مثل آهن نیز هست.
اما نور و گرما باعث تولید ماده دیگری به نام سولانین نیز میشود. ماده شیمیایی که اگر در مقادیر زیاد مصرف شود، میتواند بروز نشانههای مسمومیت را در پی داشته باشد. نشانهها شامل حالت تهوع، اسهال، استفراغ ، درد معده، سوزش گلو، سردرد و سرگیجه است.
این ماده شیمیایی عمدتا همراه با کلروفیل در زیر پوست سیبزمینی و در ساقههای تازه جوانه زده جمع میشود. لذا پیشنهاد میشود که سیبزمینیهای سبز یا سیبزمینیهایی که شروع به جوانه زدن کردهاند، مصرف نشوند.
البته میتوان بخشهای سبز پوست و ساقههایی که جوانه زدهاند را جدا کرد تا احتمال وجود هر واکنش مسمومیت زا را به حداقل رساند، اما باز هم مزه تلخی در سیبزمینی باقی میماند. شروع فرآیند رشد باعث جذب قند و ویتامینهای موجود در سیبزمینی نیز میشود که به این معنی است سیبزمینی جوانهزده ارزش غذایی کمتری دارد.
این بخشهای سبز شده قابل خوردن نیستند، اما در عوض میتوان آنها را کاشت و یک گیاه سیب زمینی جدید پرورش داد. اگر طرفدار محیط زیست هستید و فضای کافی برای کاشت این بخشهای سبز ندارید و در عین حال نمیخواهید زباله زیادی طول کنید جوانهها و بخشهای سبز را جدا کنید و سیبزمینیها را بجوشانید، ریز کنید و به پرندهها بدهید. با این کار حتما خوشحالشان میکنید.