یکی از جالب ترین اتفاقاتی که در بشر رخ میدهد تولد دوقلویی یا چندقلویی میباشد. جالب است بدانید بعضی خانواده‌ها با مراجعه به پزشک، از متخصص زنان و زایمان می‌خواهند به آنها کمک کند تا به این هدف برسند. اما آیا این روش واقعا درست است؟ آیا بارداری دوقلویی به چنین روشی نمی‌تواند مشکلی برای مادر یا جنین‌هایش ایجاد کند؟ در ادامه با ما همراه باشید تا پاسخ تمام این سوالات را بدهیم.
دکتر الهه ثناگو، جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان با بیان این نکته که بارداری‌های دوقلویی در گروه بارداری‌های پرخطر قرار می‌گیرد، می‌گوید: بیشتر دوقلویی‌ها، حاصل بارور شدن 2تخمک است که درنتیجه همزمان 2جنین در رحم مادر رشد می‌کند. به این نوع دوقلویی، دوقلویی دوتخمکی می‌گویند که در اصطلاح عموم دوقلوهای غیرهمسان نیز نامیده می‌شوند.
چه عواملی در ایجاد دوقلویی‌زا موثر است؟
عوامل متعددی در ایجاد این نوع دوقلویی موثر است؛ به عنوان مثال اگر سابقه دوقلوزایی در خانواده فرد به‌خصوص خانواده مادری وجود داشته باشد، احتمال بارداری دوقلویی افزایش می‌یابد. علاوه بر این، خانم‌هایی که در سنین بالا (حدود 38ـ37سالگی) باردار می‌شوند همچنین کسانی که تعداد زایمان‌های بیشتری داشته‌اند نیز شانس بیشتری برای بارداری دوقلویی دارند. در بارداری در ماه اول بعد از قطع قرص‌های جلوگیری همچنین در بارداری‌هایی که با استفاده از داروهای ناباروری ایجاد می‌شود نیز احتمال چندقلویی وجود دارد. نوع دیگر دوقلویی، دوقلویی تک‌تخمکی است که از تقسیم یک تخمک بارور شده ایجاد می‌شود. این نوع دوقلویی ارتباطی به سن یا سابقه دوقلوزایی خانوادگی ندارد، ولی در درمان‌های نازایی و IVF احتمال آن افزایش می‌یابد.
عوارض ناشی از بارداری‌های چندقلویی چه هستند؟
با اینکه بارداری دوقلویی برای اغلب خانواده‌ها اتفاقی خوشایند و لذتبخش است، اما از نظر متخصصان زنان و زایمان در زمره بارداری‌های پرخطر محسوب می‌شود، بنابراین مشخص است که والدین باید نسبت به این خطرات آگاه باشند تا بتوانند از بروز مشکلات و عوارض مربوط به جنین و مادر پیشگیری کنند. خطرات بارداری دوقلویی، هم جنین‌ها را تهدید می‌کند و هم مادر را؛ به عنوان مثال تغییرات فیزیولوژیک که در دوران بارداری پیش می‌آید در این بارداری‌ها شدیدتر است و این مادران ضعف، تهوع و استفراغ شدید اوایل بارداری و شیوع کم‌خونی را با شدتی بیشتر نسبت به شرایط عادی تجربه می‌کنند. علاوه بر این، افزایش شدیدتر حجم خون در این نوع بارداری، منجر به وارد شدن فشار بیشتری به قلب مادر می‌شود و ضربان قلب او را افزایش میدهد. همچنین احتمال افزایش فشار خون و بروز مسمومیت بارداری نیز در این موارد بیشتر است. بزرگی بیشتر رحم و وارد شدن فشار به قلب، ریه‌ها و احشای مادر نیز منجر به کاهش تحرک او در این دوران می‌شود؛ این مساله، عوارض خاصی به همراه دارد و علاوه بر اینکه باعث چاقی مادر می‌شود، او را مستعد بروز مشکلاتی مانند ایجاد لخته خون درون عروق می‌کند. گاهی نیز افزایش آب اطراف جنین‌ها (هیدرآمنیوس) منجر به انسداد مجاری ادراری و وارد شدن فشار به کلیه‌های مادر می‌شود که حتی در شرایطی ممکن است مجبور باشیم آب دور جنین‌ها را کاهش دهیم.
درمورد زایمان دوقلویی کمی توضیح می‌دهید؟
زایمان‌های دوقلویی بنا به تشخیص پزشک می‌تواند هم به روش طبیعی انجام شود و هم سزارین. البته در زایمان‌های دوقلویی نسبت به زایمان‌های تک‌قلویی، خونریزی نیز دو برابر بیشتر است و سقط خودبه‌خودی هم در این بارداری‌ها بیشتر مشاهده می‌شود. به گفته وی، همچنین به علت کاهش فضای رحمی برای جنین‌ها، ممکن است اثرات فشاری روی آنها حین رشد اندام‌ها، باعث بروز عوارضی مانند پاچماقی و دررفتگی مفصل ران، عدم به وجود آمدن دست و پا، مشکلات قلبی- عروقی و رشد کم جمجمه (میکروسفالی) شود.
نکته!
پدید آمدن عوارضی مانند آنچه در نوزادان نارس مشاهده می‌شود، مانند مشکلات بینایی، شنوایی، عصبی، عفونی، تنفسی، وزن کم و افزایش احتمال مرگ و میر نیز از دیگر مشکلاتی است که می‌تواند در بارداری‌های چندقلویی بروز کند.
آیا می‌توان برای دوقلوزایی اقدامی انجام داد؟
خیلی از پدر و مادرها ترجیح می‌دهند فرزندشان دوقلو باشد و برای رسیدن به این خواسته از پزشک کمک می‌خواهند. تعجب نکنید؛ خیلی از خانواده‌ها چنین درخواستی از پزشک‌شان دارند و می‌خواهند با یک‌مرتبه زایمان، صاحب 2فرزند شوند. دکتر ثناگو ضمن تاکید بر این نکته که نباید به خواست پدر و مادر، بارداری‌های دوقلویی ایجاد شود، توضیح میدهد: در سال‌های اخیر به علت شیوع بیشتر درمان‌های نازایی شاهد افزایش بارداری‌های چندقلویی هستیم. اما برخلاف ظاهر قضیه که تولد 2نوزاد باعث شگفتی خانواده‌ها می‌شود و آنها را خوشحال می‌کند و حتی باوجود اینکه بعضی خانواده‌ها با مراجعه به پزشک خواستار بارداری دوقلویی هستند، باید بدانید این بارداری‌ها هم برای پزشک و هم برای مادر دردسرساز و نیازمند مراقبت‌های بیشتر، شدیدتر و هوشیارانه است. خانم‌هایی که بارداری دوقلویی یا چندقلویی را تجربه می‌کنند، حتما باید به مراقبت‌های خاص و دقیق توجه داشته باشند و طبق نظر پزشک در زمان مناسبی که او تعیین می‌کند، برای معاینات و بررسی‌های موردنیاز مراجعه کنند. این افراد چون در معرض پارگی زودرس کیسه آب هستند، باید از انجام فعالیت‌های سنگین و ایستادن به مدت طولانی نیز اجتناب کنند. علاوه بر این، فشار بیش از حد جسمی و روحی نیز می‌تواند برای این خانم‌ها دردسرساز شود. در ضمن، با مشاهده کوچک‌ترین وضعیت غیرطبیعی باید به پزشک مراجعه کرده و از کنار هیچ مشکلی به سادگی نگذرند.
