مصرف دارو در هنگام بیماری به ویژه بدون تجویز پزشک و به خصوص در بین کودکان، همواره نتایج مثبتی ندارد و بالعکس می تواند عوارضی داشته باشد که شاید فرد مصرف کننده را تا سر حد مرگ ببرد.
مصرف خودسرانه داروها به ویژه داروهای مسکن و ضد درد، تقریبا به صورت یک عادت همیشگی در بین اغلب مردم ایران در آمده است. به طوری که با احساس کوچکترین علائم درد به خصوص در کودکان، سریع به سمت جعبه داروها رفته و یک قرص یا شربت مسکن بر می داریم و آن را به شخص بیمار می دهیم و انتظار می کشیم که حال او بهتر شود.

متاسفانه این عادت غلط باعث شده که هر از گاهی، شاهد اخبار ناگواری از مسمومیت و یا مرگ و میر بر اثر مصرف غلط و نابجای داروها باشیم. اما هیچ گاه گوشمان بدهکار نبوده و همچنان اصرار به خود درمانی داریم. حتی این وضعیت، وزارت بهداشت را بر آن داشته که هر چند وقت یکبار با صدور اطلاعیه هایی در قالب توصیه بهداشتی، نسبت به خطرات چنین رفتارهایی هشدار بدهد و از مردم بخواهد در مصرف داروها، نهایت دقت و حساسیت را داشته باشند، حتی اگر با تجویز پزشک صورت می گیرد.

دارو نباید به منظور کمک به خواب کودک و ایجاد حالت خواب آلودگی در بچه مصرف شود

در آخرین توصیه وزارت بهداشت، نسبت به مصرف بی رویه و بدون دستورالعمل داروهای سرماخوردگی در کودکان، هشدار داده شده و از پدران و مادران خواسته شده نسبت به عوارض مصرف چنین داروهایی در کودکان خود، هوشیار باشند.

وزارت بهداشت در این اطلاعیه خود عنوان داشته که تجویز آنتی هیستامین ها نظیر دیفن هیدرامین، کلرفنیامین، برم فنیرامین و سیپروهپتادین، دکونژستانها نظیر پسودوافدرین و فنیل افرین، ضد سرفه ها نظیر دسکترومتورفان و خلط آورها نظیر گایافنزین به طور کلی در کودکان کمتر از دو سال توصیه نمی شود.

در اطلاعیه مذکور تاکید شده که فرآورده های مذکور نباید به منظور کمک به خواب کودک و ایجاد حالت خواب آلودگی در بچه مصرف شود و توصیه می گردد برای تنظیم مقدار تجویز شده فرآورده برای کودک، از پیمانه با قاشق های مخصوص اندازه گیری دارو استفاده شود و از اندازه گیری مقدار مصرف توسط قاشق های خانگی، به دلیل استاندارد نبودن اندازه آنها، خودداری شود.

با توجه به اینکه مواردی از مسمومیت با فرآورده های مورد استفاده در کشور ما در گروه سنی کمتر از دو سال مشاهده گردیده که منجر به بستری شدن کودکان در بیمارستان شده است، وزارت بهداشت به پزشکان و داروسازان توصیه می کند هنگام تجویز و تحویل فرآورده های حاوی اجزاء مذکور که در قرص و شربت سرماخوردگی کودکان (حاوی کلرفنیرامین و پسودوافدرین) شربت دیفن هیدرامین، شربت گایافنزین، شربت دکسترومتورفان پی (حاوی پسودوافدرین)، شربت اکسپکتورانت ( حاوی گایافنزین، کلرفنیرامین و پسودوافدرین) شربت و قرص کلرفنیرآمین، قطره بینی فنیل افرین، شربت و قطره دکسترومتورفان موجود است نکات لازم را به والدین متذکر شوند.

دکتر کامبیز سلطانی نژاد (مشاور علمی مرکز ملی اطلاع رسانی داروها و سموم معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت)، با عنوان این مطلب که طی سالیان اخیر گرایش مردم به مصرف داروهای گیاهی و گیاهان دارویی افزایش یافته است، می گوید: بروز چنین وضعیتی بعضا سبب مصرف گیاهان به صورت ناآگاهانه و خودسرانه با حدس داشتن ارزش دارویی و به منظور خود درمانی بیماریها شده است.

وی با تاکید بر اینکه مسمومیت ناشی از گیاهان در کودکان زیر 5 سال شیوع بیشتری دارد، می افزاید: کنجکاوی ذاتی کودکان در این محدوده سنی و وجود جذابیت در شکل و رنگ بخشهای مختلف یک گیاه سمی مانند میوه، دانه و برگ آن، سبب می شود تا کودک به صورت اتفاقی و از روی کنجکاوی اقدام به بلع قسمت های مختلف یک گیاه سمی نماید.

داروهای مسکن و ضد درد نیز داروهایی هستند که افراد جوان و کودکان زیر 5 سال را دچار مسمومیت دارویی می کند

این متخصص سم شناسی تاکید دارد که هرگز از گیاهان ناشناخته جهت مصارف دارویی به صورت دم کرده، جوشانده و… استفاده نکنید و در صورت تمایل به مصرف گیاهان دارویی، حتما آنها را از مکانهای مجاز و معتبر تهیه کرده و تحت نظر پزشک و داروساز مصرف نمایید.

از سوی دیگر، دکتر علی اکبر سیاری (فوق تخصص گوارش کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی)، وقوع حوادثی همچون تصادفات، سقوط از ارتفاع، گزش حشرات، مسمویت‌ های دارویی و…. را از شایع ‌ترین علل مرگ و میر کودکان زیر 5 سال عنوان می کند و می افزاید: والدین باید بسیار مراقب کودکان خود بوده و از دسترس قرار دادن دارو، سموم و… که کودک آنها را می بلعد خودداری کنند.

دکتر یسنا بهمنش (کارشناس مرکز ملی اطلاع رسانی داروها و سموم معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت)، می گوید: داروهای مسکن و ضد درد نیز داروهایی هستند که افراد جوان و کودکان زیر 5 سال را دچار مسمومیت دارویی می کند.

وی همچنین از داروهای تب بر، ضد تهوع و مکملهای آهن به عنوان دیگر مواردی که استفاده غیر اصولی از آنها منجر به مسمویت در کودکان می شود، یاد می کند و می افزاید: هر دارویی که بیشتر از مقدار درمانی مصرف شود، سم محسوب می شود.