حقوق کودکان بسیار حائز اهمیت است آن ها حق درس خواندن و برخورداری از تمامی حقوق اجتماعی مانند دیگر افراد جامعه را دارند فعالیت اطفال در مشاغل سخت و طاقت فرسا و آزار و اذیت در محیط خانه یا محیط بیرون از خانه از جمله مواردی هستند که نقض حقوق خردسالان محسوب می شود.
خیلی دوست دارم در مورد قوانین و مقررات مربوط به حقوق کودکان بدانم؛ لطفاً در این باره کمی توضیح دهید. منظورم حقوق کودکان از لحاظ اجتماعی، کار و جوانب مختلف است. کودکانی که سر چهارراه‌ها به تکدی‌گری می‌پردازند، چه قانونی می‌تواند با آنها برخورد کند؟
پاسخ ارائه شده توسط: مریم جلالیان؛ وکیل پایه یک دادگستری
با سلام و خسته نباشید خدمت شما دوست عزیز و گرامی. سؤال شما خیلی کلی است و اگر بخواهیم در مورد حقوق کودکان مطلب بنویسیم، شاید مثنوی هفتاد من کاغذ شود؛ اما به علت اهمیت مسأله و سؤال خوب و جالب شما سعی می‌کنیم از این شماره در هر موردی از حقوق کودکان مطالب و مسائل قانونی را بازگو کنیم.
کودک در قوانین موضوعه ایران از دوران جنینی، پس از تولد و تا پایان دوره کودکی مورد حمایت قرار گرفته و برای شرایط مختلف، وسایل مختلف آن مواد قانونی یافت می‌شود.
البته کاستی‌ها و خلاءهای قانونی هم در این زمینه وجود دارد، اما امیدواریم طبق اعلامیه بیستم نوامبر 1959 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد حقوق کودکان که طی قطعنامه شماره 1386 مجمع عمومی به اتفاق آرا مورد تصویب قرار گرفت و به صراحت بیان می‌دارد: «بشر مدیون و متعهد است که بهترین‌ها را به کودک اعطا نماید»، روزی فرا برسد که در هیچ معبر و خیابانی و در هیچ مسکن و مأمنی شاهد هیچ کودک بی‌سرپرست، کودکی که مورد آزار جسمی و جنسی قرار می‌گیرد یا کودکانی که به‌وسیله افراد سودجو به تکدی‌گری یا فروش مواد مخدر و یا فروش کالا می‌پردازند و گاه مورد سوءاستفاده برای فروش اعضای بدن آنها و… قرار می‌گیرند، نباشیم .
امید است که هر پدر و مادری قبل از هر چیز ابتدا شرایط مناسب را برای فرزندش فراهم کند و بعد به فکر تولید مثل باشد. نمی‌خواهم از بحث دور شوم؛ قانون مجازات اسلامی برای افرادی که طفل را به تکدی می‌گمارند، چنین مقدور می‌دارد: «هرکس طفل یا غیررشیدی را وسیله تکدی قرار دهد یا افرادی را به این امر بگمارد، به سه ماه تا دو سال حبس و استرداد کلیه اموالی که از طریق مذکور به دست آورده است، محکوم خواهد شد.»
و در جایی دیگر برای حمایت از کودکان در مقابل استثمار اقتصادی و بیکاری و اشتغال به مشاغل سخت یا زیانآور آمده است: «کارآموزی افراد زیر 18 سال اشکالی ندارد؛ اما به‌عنوان کار حرفه‌ای خاص تنها در صورتی که برای سلامت جسمانی و روحی کودک مضر نباشد.
محیط کار و کارآموزی باید ایمن باشد و همچنین بیش از 6 ساعت نباید به کارآموزی یا کار بپردازد.» قابل ذکر است که طبق قانون کار، مصوب آبان‌ماه 1369، حداقل سن برای کار 15 سال کامل در صورت اطمینان کامل از سلامت کودک در بدو استخدام و انجام آزمایش‌های پزشکی است که هرساله باید تجدید شود.
همچنین کار کردن در شب، کارهای سخت و زیانآور، و حمل بار با دست بیش از اندازه مجاز ممنوع است. البته همان طور که می‌دانید، آسیب‌پذیرترین و در واقع بی‌دفاع‌ترین قشر جامعه، یعنی کودکان، باید دارای حقوق و قوانین جامع با ضمانت اجرایی بالا باشند؛ ولی متأسفانه در این زمینه نقایص قانونی وجود دارد و در قوانین داخلی ایران، به‌خصوص قانون مربوط به حضانت و نگهداری طفل، پایین بودن سن مسؤولیت کیفری به‌خصوص در بانوان، از جمله مواردی است که در رابطه با حقوق کودکان ضعف دارد و امید است که افراد کاردان و متخصص در این زمینه به رفع نقص بپردازند.
به امید روزی که گل‌های باغ زندگی در بهترین باغ و به‌وسیله کاردان‌ترین باغبان‌ها به ثمر بنشینند.