، پلاک دندانی لایه‌ای است که روی سطح دندان‌ها طی فرآیندی تشکیل می‌شود و عامل اصلی پوسیدگی‌های دندانی و همچنین بیماری‌های لثه است. موادی در بزاق هست به نام گلیکو پروتئین‌ها. باکتری‌ها کم‌کم به این لایه می‌چسبند.
با گذشت زمان باکتری‌های بیشتری می‌چسبند. وقتی ما مواد قندی را به عنوان غذا مصرف می‌کنیم، باکتری‌ها طی فرآیند تخمیر، مواد قندی را تخمیر و اسید تولید می‌کنند. اسید، مواد معدنی موجود در دندان را آهسته آهسته از سطح دندان بر می‌دارد. در حالت طبیعی بین برداشت مواد معدنی از سطح دندان و گذاشتن آن تعادل وجود دارد. ولی هر وقت اسید تولید شود، PH محیط دندان پایین می‌آید و اسیدی می‌شود و تعادل به سمت برداشتن مواد معدنی از سطح دندان می‌رود. وقتی مواد معدنی برداشته شود، فرآیند پوسیدگی شروع می‌شود. بنا براین هم مقدار مصرف قندهای پوسیدگی‌زا و هم تکرر مصرف آنها مهم است. چون هربار مصرف آنها حالت تولید اسید و افت PH اتفاق می‌افتد. تشکیل پلاک دندانی فرآیندی اجتناب‌ناپذیر است و ما باید آن را با مسواک زدن صحیح برداریم و پاک کنیم.
بهتر است مسواک زدن قبل از صبحانه انجام شود یا بعد از صبحانه؟
ایده‌آل مسواک زدن حداقل دو بار است. البته اگر مسواک زدن بعد از مصرف هر وعده غذایی باشد بهتر است، اما وقتی قرار است دوبار مسواک بزنیم، بهتر است یک بار قبل از خواب باشد. صبح‌ها بهتر است بعد از مصرف صبحانه باشد که یک وعده غذایی هم محسوب می‌شود. البته مسواک زدن همراه با خمیر دندان حاوی فلوراید باشد، مفید است.
آیا پلاک با جرم دندان فرق می‌کند؟
بله، جرم در حقیقت همان مواد معدنی سخت است که روی دندان تشکیل می‌شود و مانند ساختمان دندان است، اما چون سطح زبری دارد، پس باعث تجمع میکروب‌ها می‌شود. جرم اگر ضخیم شود مشکل ایجاد می‌کند.
چه ارتباطی بین بیماری‌های سیستمیک و بیماری‌های دهان و دندان وجود دارد؟
هم بیماری‌های عمومی باعث تشدید بیماری‌های دهان و دندان می‌شود و هم بیماری‌های دهان و دندان باعث تشدید بیماری‌های عمومی می‌شود. به عنوان مثال عفونت دهان و دندان از عوامل خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی است.
برای پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان چه توصیه‌هایی دارید؟
اصول ساده بهداشت دهان و دندان را رعایت کنیم. اگر بیماری خاصی داریم و توصیه به استفاده از دهان شویه حاوی فلوراید، توسط دندانپزشک شده‌ایم، آن را مصرف کنیم. روزی دو بار مسواک زدن با خمیر دندان حاوی فلوراید را مد نظر قرار دهیم و از مواد قندی پوسیدگی زا کمتر استفاده کنیم یا حتی الامکان همراه وعده‌های غذایی مصرف کنیم و سالی یکبار برای چکاپ نزد دندانپزشک برویم.
در مورد استفاده از نخ دندان چه توصیه‌ای دارید؟
یکی از محل‌هایی که پلاک تشکیل می‌شود و موهای مسواک هم به این ناحیه نمی‌رسد، بین دندان‌هاست. بویژه کسانی که دندان‌های نامرتب و به هم ریخته دارند یا پرکردگی‌های متعددی در دندان‌ها دارند. پس استفاده از نخ دندان در سطوح بین دندانی توصیه می‌شود.
آیا جرم دندان با خمیر دندان مخصوص برداشته می‌شود؟
خیر. جرم دندان فقط با جرمگیری برطرف می‌شود. خمیردندان‌های سفیدکننده، فقط مواد ساینده بیشتری دارند که ممکن است به ساختار دندان صدمه بزند. از خمیر دندان‌های مخصوص سیگاری‌ها هم نباید هر روز استفاده شود، چون این کار باعث ساییدگی بیش از حد و آسیب به مینای دندان می‌شود.
دکتر محمدرضا خامی – متخصص بهداشت دهان و دندان
http://jamejamonline.ir/
