معمولا وقتی بچه ها تازه متولد میشوند زانوی پرانتزی دارند و این عارضه زمانی مشخص میشود که آن ها تازه شروع به راه رفتن میکنند. یکی از شایع ترین تغییر شکل های زانو، وضعیت زانوی پرانتزی است که زانوها از هم دور و قوزک های داخلی به هم نزدیک می شوند و پاها شکل پرانتزی پیدا می کنند. این عارضه میتواند دلایل مختلفی داشته باشد و حتی میتوان آن را با تمرین و چند حرکت اصلاحی درمان کرد؛ در ادامه با ما همراه باشید تا اطلاعاتی درباره این عارضه به شما بدهیم و راه های درمان آن را به شما بگوییم.
همانطورکه گفته شد همه ی بچه ها در هنگام تولد و دوران کودکی ، زانوی پرانتزی دارند که به تدریج با رشد ، پاها از وضعیت پرانتزی به ضربدری تغییر شکل می دهند . البته منظور از تغییر شکل از زانوی پرانتزی ، به ضربدری ، ایجاد ناهنجاری نیست ؛ بلکه زانوها در وضعیت طبیعی زاویه ای در حدود 13 – 7 درجه بین محور ران و محور ساق دارند که طبیعی است .
همه چیز درباره زانوی پرانتزی
آگاهی از وضعیت طبیعی زانو در سنین مختلف از اهمیت خاصی برخوردار است و در این صورت می توانیم تغییر شکل ها را از وضعیت های طبیعی تشخیص دهیم .
علل تغییر شکل زانوی پرانتزی
برای بروز این عارضه ، علل مختلفی وجود دارد که عبارتند از :
- چاقی یا وزن زیاد
- زود راه افتادن کودک
- شکستگی سطوح مفصلی و یا شکستگی استخوان ها در بالا و پایین مفصل
- استفاده از کهنه زیاد ( پوشک زیاد ) برای کودک
- کوتاهی عضلات نیم غشایی و نیم وتری
- ضعف عضله دو سر رانی
- پارگی رباط جانبی خارجی زانو
- زمینه ارثی
- نرمی استخوان ( راشیتیسم )
زانوی پرانتزی تکاملی
بروز میزان کم تا متوسطی از زانوی پرانتزی در زمان تولد طبیعی است . چرخش داخلی اندام تحتانی ، زانوی پرانتزی را افزایش می دهد . برای به دست آوردن میزان زانوی پرانتزی لازم است که فرد پاهایش را به صورت صاف قرار دهد ؛ به طوری که کشکک مستقیم رو به جلو باشد . میزان زانوی پرانتزی از طریق اندازه گیری فاصله ی بین دو کندیل داخلی استخوان ران به دست می آید .
زانوی پرانتزی شدید
این تغییر شکل ممکن است جنبه ارثی داشته باشد ؛ و یا در ارتباط با پیچش داخلی درشت نی باشد . البته شروع راه رفتن به صورت صاف ، انحراف داخلی پاها به خودی خود اصلاح می شود .
عوارض ناشی از زانوی پرانتزی
- راه رفتن غیر طبیعی
افرادی که دارای زانوی پرانتزی هستند ، اغلب اردک وار راه می روند .
- آرتروز زودرس زانو
بر اثر تغییر محل خط ثقل و وارد شدن فشارهای غیر طبیعی بر قسمتهای مختلف سطوح مفصلی ، زانو مستعد تغییرات فرسایشی زودرس خواهد شد . بنابراین ، درافرادی که زانوی پرانتزی دارند ، می توان انتظار آرتروز زودرس را داشت .
- افزایش آسیب پذیری مفصل
بر اثر تغییر وضعیت بیومکانیکی طبیعی مفصل و ایجاد فشارهای غیر طبیعی ، بر بافت های اطراف مفصل ، احتمال آسیب پذیری مفصل افزایش می یابد .
- کوتاهی قد
- انحراف طرفی ستون مهره ها
اگر زانوی پرانتزی به صورت یکطرفه باشد ، موجب کوتاهی ظاهری در یک پا و به دنبال آن ، انحراف طرفی ستون مهره ها خواهد شد .
- درد
در زانوی پرانتزی ، علاوه بر این که درد ممکن است در قسمت های مختلف مفصل زانو و از جمله داخل و جلو گزارش شود ، در دو طرف زانو هم می تواند دیده شود . درد در دو طرف زانو ، یعنی در قسمت داخلی زانو بر اثر فشرده شدن استخوان ها و در قسمت خارجی بر اثر کشش بافت نرم است .
حرکات اصلاحی
- کوتاهی عضلات نیم غشایی و نیم وتری
اگر کوتاهی عضلات فوق عامل ایجاد کننده ی تغییر شکل باشد ، باید برای آن ها حرکات کششی اعمال کرد . تمرینات کششی زیر برای این منظور پیشنهاد می شود:
الف : فرد رو به شکم می خوابد و مچ پا را به خارج می چرخاند و زانو را صاف می کند . در این حالت ، عضلات نیم غشایی و نیم وتری تحت کشش قرار می گیرند .
ب : فرد به پشت می خوابد و مچ پا را به خارج می چرخانیم . سپس زانو را صاف می کنیم و پا را به بالا می آوریم . این حرکت موجب کشش بیشتر عضلات نیم غشایی و نیم وتری می شود .
- ضعف عضله دو سر رانی
اگر ضعف عضله دو سر رانی عامل ایجاد تغییر شکل باشد ، تمرین تقویتی زیر برای عضله مزبور باید انجام شود :
تقویت عضله ی دو سر رانی با استفاده از اعمال مقاومت برای این منظور ، فرد رو به شکم می خوابد ساق را به سمت خارج می چرخانیم و در مقابل خم شدن زانو مقاومت اعمال می کنیم . در این حرکت ، عضله دو سر رانی بیشترین فعالیت را خواهد داشت .
- پارگی رباط جانبی خارجی
در این موارد ، تقویت عضله چهار سر ران می تواند در پیشگیری از ایجاد دیفورمیتی مؤثر باشد .
منبع: راستینه
