متاسفانه به تازگی شاهد مصرف همزمان چند ماده اعتیاد آور با هم در معتادان هستیم که این امر به شدت به ضرر سلامتی بدن آن هاست متاسفانه استعمال سیگار و قلیان و سپس مصرف الکل در صدر مواد مصرفی توسط افراد وابسته به شمار می رود استفاده از مواد محرک مانند داروهای روانگردان و شیشه نیز بسیار نگران کننده است.در پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد صحبت های زیادی در این موارد شد.
محسن روشن پژوه در نشست خبری پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد در عین حال این مطلب را خبر خوبی عنوان کرد چرا که اگر مواد مخدر آلوده به سرب نباشند، عوارض کمتری نسبت به مواد روانگردان دارند.
روشن پژوه، همچنین افزود: حدود 6 ماه است که اطلاعات ریز پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد در اختیار ستاد مبارزه با مواد مخدر است اما آمار مربوط به آن اعلام نمی شود.
وی افزود: این پیمایش، روی 61 هزار تن در قالب 2 هزار و 300 خوشه پراکنده در سراسر کشور و در سه طبقه جمعیتی کم برخوردار، برخوردار و بیش برخوردار در گروه سنی 15 تا 64 سال کشور در جمعیت عمومی – روستایی و شهری – انجام شده است.
وی خاطرنشان کرد: در پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد, سیگار ,قلیان , الکل و داروی بدون تجویز – داروهای مخدر مثل دیازپام – و اعتیاد به انواع مخدر، حشیش و مواد صنعتی مورد بررسی قرار گرفت که البته حشیش از سایر مواد صنعتی به طور جداگانه بررسی شد.
معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی اظهارکرد: براساس این پیمایش، بیشترین شیوه مصرف، تدخین است و از نظر میانگین سن شروع، تفاوت معناداری نسبت به گذشته نداشته است.
مجری پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد درباره سن شروع اعتیاد هم گفت: این سن در سال 1390 ، 23.4 سال گزارش شد و براساس نتایج پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد، کاهش سن مصرف مواد – آنچنان که ادعا می شود – مورد تائید نیست.
الگوی مصرف مواد بر اساس پیمایش جدید
معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی گفت: براساس این پیمایش الگوی غالب مصرف مواد ، مصرف سیگار، سپس الکل، سپس قلیان و بعد، مواد است.
روشن پژوه افزود: مصرف مواد محرک مانند شیشه نسبت به مطالعات قبلی ، افزایش چشمگیری نداشته است.
استان های پرمصرف
معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی ادامه داد: براساس پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد، شیوع مصرف مواد در استان های خوزستان، گلستان ، کرمان و سیستان و بلوچستان ، بالا و در استان یزد با شیوع کم بوده است؛ ضمن اینکه شیوع مصرف مواد در تهران نیز نرخی متوسط دارد.
روشن پژوه افزود: براساس نتایج این پیمایش ، استان های هرمزگان و مرکزی از جمله استان هایی به شمار می آیند که تغییرات شیوع داشته اند.
این مقام مسئول در بهزیستی کشور همچنین خاطرنشان کرد: هرچند که پیمایش فعلی ملی شیوع شناسی اعتیاد با طرح های قبلی قابل مقایسه نیست، شیوع مصرف مواد در 11 استان کشور کم بوده است.
مصرف همزمان چند ماده ، یک نگرانی جدید
معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی گفت: براساس پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد، اگرچه افزایش زیادی در مصرف محرک ها در کشور نداشته ایم اما نسبت قابل توجهی از مصرف ها را به خود اختصاص می دهد که باید به آن توجه داشت.
روشن پژوه تصریح کرد: مساله نگران کننده در به دست آمدن نتایج پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد این است که میزان مصرف چند ماده همزمان با هم رو به گسترش است.
وی افزود: در این پیمایش نشان داده شد که عده ای از افراد که مصرف مواد را تجربه و گزارش کرده اند حتی سه ماده بطور همزمان مصرف می کنند و این مساله الگوی چندمصرفی مواد نگران کننده است. مصرف همزمان الکل و مواد و مصرف همزمان داروهای بدون تجویز پزشک (دارومخدرها) با مواد، مشاهده شده است که جای نگرانی دارد.
وی خاطرنشان کرد: از دیگر نگرانی های پیمایش جدید این است که سن شروع مصرف در دهه های اولیه سنی بین زن و مرد کمتر شده به آن معنا که سن مصرف مواد زنان به زمان آغاز مصرف مردان نزدیک شده است.
معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی تاکید کرد: مصرف شیشه نیز مهم است حتی اگر عدد آن کمتر از مخدرها باشد و هرچند مصرف آن هم زیاد نیست اما خطرناک است.
مصرف الکل بیش از انتظار
معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی اظهار کرد: اعداد و ارقام مربوط به الکل در نتایج پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد نیز مربوط به تجربه مصرف بوده است و نوع و میزان آن را مشخص نمی کند؛ بنابراین نمی توانیم آسیب زا بودن آن را تعیین کنیم.
روشن پژوه خاطرنشان کرد: مصرف الکل در ایران به لحاظ قانون و شرعی و همچنین نوع مصرف – چرا که در کشور بیشترالکل ها دست سازند – مورد توجه است.
وی تصریح کرد: با توجه به ملاحظات شرعی و قانونی انتظار می رفت میزان مصرف الکل پایین تر باشد اما مصرف الکل در کشور بالاتر از انتظارات بود.
وی همچنین در این خصوص یاد آور شد: هرچند که بطورکلی مصرف الکل نسبت به متوسط جهانی در ایران پایین تر است.انتظار داشتیم مردم گزارش کمتری از مصرف الکل داشته باشند.
بزرگ ترین تحقیق میدانی تاریخ ایران
معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی گفت: پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد از اواخر سال 93-92 از سوی سازمان بهزیستی به ستاد مبارزه با مواد مخدر، جهت انجام تحقیق میدانی شیوع مصرف مواد مخدر و روانگردان ، پیشنهاد شد و پس از فراز و فرودهای فراوان در سال 93 به تصویب رسید.
مجری پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد افوزد: این طرح، بزرگ ترین تحقیق میدانی تاریخ ایران است که در آن 200 پرسشگر شرکت داشتند. 700 پژوهشگر نیز پس از دادن آزمون در حوزه پژوهش اعتیاد به کار گرفته شدند.
ویژگی های منحصر به فرد پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد
معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی اضافه کرد: استفاده از روش خوداظهاری ، استفاده از پاکت سفید، 2 بار اجرای آزمایشی طرح، آموزش و بیمه پرسشگران و حضور دکتر حسین ملک افضلی از دانشمندان برجسته و استاد ممتاز اپیدمیولوژی کشور از ویژگی های منحصر به فرد پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد به شمار می رود.
روشن پژوه افزود: ضریب عدم پاسخگویی در پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد 10 درصد، ضریب اصلاح برای نحوه نمونه (دیزاین افکت) 1.2 درصد و دقت مطالعه در گروه های مختلف پنج صدم در نظر گرفته شد.
وی خاطرنشان کرد: مطالعات اولیه پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد، پنج ماه طول کشید ، داده ها در آذرماه 94 ، جمع آوری و اسفند همان سال ، گزارش نهایی آماده و تحویل ستاد مبارزه با مواد مخدر و بهزیستی شد.
اهداف اجرای پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد
معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی گفت: هدف از اجرای پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد، تعیین شیوع مصرف مواد مخدر و روانگردان در کل کشور به تفکیک استان، شهر و روستا در گروه های سنی و جنسی در هفته ، ماه و سال گذشته و طول عمر بین زنان و مردان شهری و روستایی بود و به صورت خانه به خانه انجام شد.
روشن پژوه افزود: استخراج الگوی مصرف – اینکه افراد چه ماده ای ، چگونه ، به چه میزان ، در چه گروه شغلی و در چه گروه تحصیلی مصرف می کنند – از دیگر اهداف اجرای پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد به شمار می رود.
وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از اهدافی که در پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد مدنظر قرار گرفت ، تعیین زمان اولین تجربه مصرف و انگیزه مصرف بود.
معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی گفت: نتایج پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد برای برنامه ریزی پیشگیری و درمان اعتیاد بسیار قابل استفاده خواهد بود. اکنون با انجام این پیمایش می دانیم که چند درصد معتادان تحت پوشش درمان هستند.
روشن پژوه افزود: پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد برای اهداف استراتژیک دیگری نیز طراحی شده است که بطورمثال الگوی ملی پیمایش های جمعیتی حوزه اعتیاد از اجرای این پیمایش به دست آمد تا دیگر برای انجام دیگر پیمایش ها ، مشکل متدولوژی نداشته باشیم.
وی ادامه داد: این الگو به عنوان واحد ملی شناخته می شود، تمام اقدامات در این الگو، مستندسازی شده است و این مستندسازی ها در قالب کتاب ، آماده چاپ بوده و راهنمای پرسشگری آن نیز وجود دارد.
وی تصریح کرد: مشکلی که در خصوص پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد وجود دارد این است که نمی توان این تحقیق را با تحقیق اعتیاد سال 90 مقایسه کرد چراکه طرح فعلی بسیار کامل تر و علمی تر انجام شده است.
معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی گفت: نظارت بر پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد در سه سطح استانی، منطقه ای و ملی انجام شده و در اجرای این پیمایش ، کشور به 9 منطقه تقسیم شده است.
روشن پژوه افزود: در طرح شیوع شناسی مصرف مواد در سال 90 استان ها به سه گروه شیوع مصرف مواد با نرخ متوسط مانند استان های تهران و البرز و خراسان، استان های پرشیوع مصرف مواد مانند کرمان، مازندران و سیستان و بلوچستان و استان های کم شیوع مصرف مواد مانند اصفهان ، چهارمحال و بختیاری ، یزد ، زنجان و قزوین تقسیم بندی شد. براساس تحقیق سال 90 ، دامنه شیوع اعتیاد در کشور به طور متوسط 2.3 درصد برآورد شده بود.
معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی اضافه کرد: روش جمع آوری داده ها خود اظهاری بود و پرسشگری نبود. پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد در دو مرحله انجام گرفت که در مرحله اول روی 9 هزار و 300 تن و در مرحله دوم روی حدود 52 هزار تن انجام شد.
روشن پژوه افزود: در پیمایش ملی شیوع شناسی اعتیاد، 59 هزار نمونه جمع شد؛ برای جمع آوری داده های پژوهش این طرح به طور میانگین با محاسبه تعداد واحد خانوار سه تن ، زنگ حداقل 30 هزار خانه زده شد و دست کم 20 هزار خانوار به این طرح پاسخ دادند.
وی خاطرنشان کرد: در این پیمایش ، افراد مورد آزمون در استان اصفهان به هیچ یک از سئوالات مربوط به الکل پاسخ نداده بودند.
وی یادآور شد: طرح شیوع شناسی اعتیاد در گروه های پرخطر خیابانی نیز آغاز شده است.
الودکتر
