رویش دندان در دهان نوزاد با برخی علائم رایج پدید می آید متورم شدن و تا حدودی کبود شدن لثه‌ها ,برافروخته شدن گونه‌ها یا صورت , خارج شدن بیش از حد متعارف بزاق از دهان , مالیدن انگشت به لثه‌ها,گاز گرفتن یا مکیدن خبر از آغاز دوره رویش دندان های شیری در دهان اطفال میدهند اما با چه روش هایی می توانیم درد ناشی از رویش دندان در نوزادان را کاهش دهیم .
رویش دندان در دهان نوزاد از آن دسته فرآیندهایی است که در ذهن هر پدر و مادری حک می‌شود. این فرآیند معمولا با درد و تحریک شدن بدن نوزاد به ویژه لثه‌ها همراه است. با این حال اگرچه که ممکن است رویش نخستین دندان‌های نوزاد با مشکل خاصی همراه نباشد اما اگر احساس درد را یک مشکل به حساب نیاوریم، باید این فرآیند را دردآورد و طولانی بدانیم. پس به خاطر داشته باشید که در این روزها بیشتر از سایر مواقع باید نوزاد را در آغوش گرفته و آرامش بیشتری به او بدهید.
علایمی که در حین رویش دندان نوزاد دیده می‌شود:
متورم شدن و تا حدودی کبود شدن لثه‌ها
برافروخته شدن گونه‌ها یا صورت
خارج شدن بیش از حد متعارف بزاق از دهان
مالیدن انگشت به لثه‌ها، گاز گرفتن یا مکیدن
مالیدن گوش در همان سمت که دندان در حال رویش است
بدخوابی یا بی خوابی در شب و بیدار ماندن برای مدت طولانی در روز
خوب شیر نخوردن از سینه مادر
بی‌قرار و ناآرام شدن
البته این احتمال وجود دارد که در آستانه رویش دندان‌های نوزاد، دمای بدنش افزایش یافته و یا حتی دچار اسهال شود. اگرچه تمامی این علائم می‌تواند نشان دهنده رویش دندان‌ها باشد اما لزوما به این معنا نیست و توصیه می‌شود در صورت مشاهده این علائم به پزشک مراجعه کنید.
پرسش مهم: جوش‌های ریزی در گونه نوزادم ایجاد شده که به دلیل افزایش ترشح بزاق و خارج شدن بخشی از آن است. آیا باید اقدام خاصی در این زمینه انجام دهم؟
توصیه می‌کنیم با استفاده از یک پارچه نرم بزاق را از صورت و گونه‌های نوزاد پاک کنید. مراقب باشید که پارچه را با شدت بر روی پوست صورت و گونه های نوزاد نکشید زیرا در این صورت نوزاد درد نسبتا زیادی را احساس کرده و شروع به گریه می‌کند. در چنین مواردی پیشنهاد می‌شود از کرم‌های مخصوص نوزاد استفاده شود. استفاده از این کرم‌ها پیش از به خواب رفتن نوزاد در شب یا قبل از بردن او به خارج از خانه توصیه می‌شود. کرم را به آرامی بر روی پوست صورت و گونه‌های نوزاد بمالید. بدین ترتیب پوست صورت نوزاد کمتر دچار التهاب می‌شود.
اصولا چرا رویش دندان نوزاد با درد همراه است؟
شاید دانستن این نکته برای بسیاری از مادران جذابیت داشته باشد که رویش دندان نوزاد خیلی پیشتر از زایمان یعنی زمانی که به عنوان جنین در رحم مادر قرار دارد آغاز می‌شود و این زمانی است که ریشه‌های دندان در لثه‌ها شروع به رویش می‌کنند. پس از تولد نوزاد و با گذشت زمانی مشخص، رویش دندان‌های در لثه آغاز می‌شود که این مسأله موجب تحریک شدن لثه‌ها می‌شود. حتی در بسیاری از موارد مشاهده شده لثه‌ها دردناک و متورم می‌شوند. برای اینکه متوجه شوید درد رویش دندان در نوزاد چگونه است زمانی را به یاد آورید که دندان‌های عقلتان در حال رویش و جا باز کردن بودند.
وارد کردن فشار به دندان‌ها به خصوص زمانی که این فشار ناشی از جویدن چیزی باشد به تسکین درد ناشی از رویش دندان کمک زیادی می‌کند. اما به طور کلی لثه‌های نوزاد در مدت زمانی که نخستین دندان‌ها در حال رویش هستند ملتهب و دردناک هستند. به همین دلیل است که چنین نوزادی در حین شیر خوردن سینه مادر را پس زده و تمایلی به دست گرفتن شیشه شیر نیز ندارد.
بهترین راه‌ها برای تسکین درد مربوط به رویش دندان در نوزاد چیست؟
محصولات متنوعی در داروخانه‌ها و مراکز بهداشتی جهت تسکین درد لثه‌های نوزاد به فروش می‌رسد که از آن جمله می‌توان به ژل‌های تسکیل‌دهنده اشاره کرد. اما تا پیش از روی آوردن به چنین محصولاتی می‌توان کارهای ساده‌تری نیز انجام داد که معمولا در اکثر موارد نتیجه بخش هستند. به عنوان مثال توصیه می‌شود چیز سرد و البته بی‌خطری را به نوازد داده تا با دندان‌هایش آن را گاز بگیرد. در حین این کار درد ناشی از رویش دندان تا حد زیادی تسکین پیدا می‌کند. به این موارد توجه کنید:
انگشتتان را به خوبی شسته و بر روی بخشی از لثه که درد می‌کند به آرامی بمالید. با این کار از لثه تحریک شده و ملتهب نوزاد تا حد زیادی تسکین پیدا می‌کند، هر چند این کار نتیجه موضعی و موقتی دارد.
از حلقه دندانی استفاده کنید. از نظر بسیاری از مادران، این حلقه معجزه می‌کند. این حلقه‌ها که تقریبا در تمامی داروخانه‌ها و فروشگاه‌های نوزاد و مادر به فروش می‌رسد از جنس سیلیکن بوده و نسبت به سایر محصولات دیگر از جمله آنهایی که پر از مایعات مخصوص هستند کارایی بیشتر دارند. در برخی موارد مشاهده شده که حلقه‌های دارای مایعات مخصوص دچار نشتی می‌شوند که این نکته می‌تواند خطراتی را برای سلامت نوزاد به همراه داشته باشد. اما حلقه‌های دندانی سیلیکنی هیچگونه خطری به همراه ندارند.
همچنین برخی والدین عروسک پلاستیکی بی‌خطری را شسته و در اختیار نوزاد قرار می دهند تا او با به دندان گرفتن بخشهایی از عروسک خود را تسکین دهد. در این شرایط حضور والدین در کنار نوزاد بسیار ضروری است.
اگر نوزادتان حداقل شش ماهه است و از درد ناشی از رویش دندان دچار ناراحتی شده راهکار مناسب دیگر هم وجود دارد. میتوانید غذاهای نرمی نظیر موز یا خیار سرد را در اختیار او قرار داده تا همزمان که به دندان و لثه‌هایش می‌کشد اندکی از دردش تسکین پیدا کند. دقت کنید از مواد غذایی سفت به هیچ عنوان استفاده نکنید زیرا در صورت تکه شدن، ممکن است مجرای تنفسی نوزاد را مسدود کنند.
به خاطر داشته باشید که هیچ گاه نباید چیزهایی نظیر حلقه دندانی را با دور گردن نوزاد آویزان کنید زیرا این کار ممکن است در مواقعی که حواستان به جای دیگری معطوف شده، به خفگی نوزاد منجر شود.توصیه می‌شود بطری حاوی آب نسبتا سرد به نوزاد داده تا همزمان با نوشیدن، لثه‌هایش اندکی تسکین پیدا کنند.
اگر نوزاد آنقدر رشد کرده که بتواند غذاهای سبک را هضم کند، می توانید ماست ساده و میوه های سرد در اختیارش بگذارید.با این حال در بسیاری از موارد مشاهده شده که هیچ یک از این راهکارها مؤثر واقع نشده و نوزاد تنها ترجیح می‌دهد در آغوش مادرش باشد.
آیا استفاده از ژل‌های موضعی مؤثر است و آیا راه‌های جایگزین دیگری هم وجود دارد؟
این دسته از ژل‌ها معمولا حاوی مقادیر اندکی ماده بی‌حس کننده و ضد میکروبی است که در ترکیب با یکدیگر به کاهش درد لثه و جلوگیری از عفونی شدن آن کمک زیادی می‌کند. برای استفاده از این ژل‌ها تنها کافی است مقدار اندکی از آن را بر روی سر انگشت از پیش شسته خود گذاشته و به آرامی بر روی لثه ملتهب بکشید. این کار را میتوانید با استفاده از گوشه دستمالی تمیز هم انجام دهید.
ژل‌های دندانی به سرعت و معمولا به وسیله بزاق دهان نوزاد ناپدید می‌شوند. اگر تمایل به استفاده از این نوع ژل‌ها دارید توصیه می‌شود از نوع غیرشیرین آن که ویژه نوزادان است استفاده کنید. در حین استفاده از این ژل‌ها به دستورالعمل درج شده بر روی آن دقت کنید و هیچ گاه به خیال اینکه نوزادتان را سریع‌تر آرام میکنید بیشتر از آنچه در این دستورالعمل درج شده استفاده نکنید. همچنین درصورتیکه نوزادتان زیر 4 ماه است و قصد استفاده از این ژل‌ها را دارید حتما با پزشک مشورت کنید تا توصیه‌های لازم را با توجه به نوع محصولی که استفاده میکنید و شرایط نوزاد به شما ارایه کند.
به جز این نوع ژل‌ها، در برخی داروخانه‌ها پودرها یا گرانول‌هایی نیز به فروش می‌رسد که نتیجه عملکرد آنها نیز تسکین موضعی و موقتی درد لثه ناشی از رویش دندان است. در بسته‌بندی این پودرها کیسه بالشتک مانند کوچکی قرار دارد که باید پودر را داخل آن ریخته و در دهان نوزاد قرار دهید و یا اینکه پودر یا گرانول را با آب سرد از پیش جوشانده شده مخلوط کرده و داخل دهان بریزید. اگرچه بسیاری بر این باورند که این روش چندان تأثیرگذار نیست اما برخی مادران در تجربه خود از سر و کله زدن با نوزاد در ماه‌های نخست به اثرگذار بودن این روش اشاره کرده‌اند. درخصوص این روش نیز بررسی کنید که از محصول عاری از قند استفاده میکنید. فراموش نکنید استفاده از مواد شیرین و حاوی قند موجب پوسیدگی دندان می‌شود.
حتی برخی مادران گردنبند کهربا بر گردن نوزاد می‌اندازند. نظریه‌ای در این باره وجود دارد که می‌گوید مقدار بسیار اندک روغنی که از دانه های کهربا منتشر می‌شود به پوست نوزاد مالیده شده و به تسکین درد ناشی از رویش دندان او کمک می‌کند. اما باز هم هیچ دلیل و منطق پزشکی در خصوص مؤثر بودن این روش وجود ندارد. گذشته از این نکته، انداختن چنین گردنبندی به دور گردن نوزاد ممکن است به پیچیده شدن آن به دور گردن و حتی خفگی نوزاد منجر شود.
آیا استفاده از مسکن درد ویژه نوزاد توصیه می‌شود؟
انجام این کار مجاز است به شرط آنکه حتما دقت شود که مسکن مورد نظر ویژه نوزاد را استفاده میکنید و نه بزرگسالان. البته داروهای مسکن دیگری نیز در داروخانه ها به فروش می‌رسد که اثری مشابه با «ابوپروفن» دارد. توجه داشته باشید که این داروها نباید به طور همزمان استفاده شوند، مگر اینکه چنین کاری را زیر نظر پزشک انجام دهید.
گذشته از تمامی این موارد بد نیست به یک نکته مهم توجه کنید. ممکن است عامل دیگری به جز رویش دندان موجب بی‌قراری نوزاد شده باشد. پس بیش از شروع هر فرآیند درمانی وضعیت سلامت عمومی نوزاد را به دقت بررسی کنید. بهتر است این کار توسط پزشک انجام شود. عفونت گوش به راحتی با درد ناشی از رویش دندان اشتباه گرفته می‌شود. پس اگر متوجه شدید که نوزادتان در شرایط مساعدی قرار نداشته و یا حتی تب دارد، پیش از انجام هر درمانی در خانه، ابتدا او را به پزشک نشان دهید تا او معاینه دقیقی انجام دهد و پس از مشخص شدن علت ناراحتی نوزاد، از شیوه درمانی مناسب استفاده کنید.
رویش دندان نوزاد چه موقع آغاز و تا چه مدت به طول می‌انجامد؟
به طور کلی نمی‌توان بازه زمانی مشخصی را برای رویش دندان‌های نخست در نظر گرفت. در بیشتر نوزادان این فرآیند از حدود 6 ماهگی آغاز می‌شود با این حال شروع آن در هر زمانی امکان دارد، یعنی از پیش از تولد تا نخستین سال تولدش. رویش دندان‌های نخست نوزاد حدود یک سال و حتی بیشتر از آن طول می‌کشد. اما تمامی دندان‌های شیری نوزاد تا 2.5 سالگی درخواهند آمد.
گذشته از آن نمی‌توان بازه زمانی مشخصی برای احساس درد ناشی از رویش دندان در لثه در نظر گرفت. ممکن است درد تنها چند روز مانده به رویش هر دندان احساس شود و یا اینکه تا ماه‌ها موجب بی قراری نوزاد شده حال آنکه خبری هم از رویش دندان نباشد.
خبر خوشحال‌کننده برای هر تازه پدر و مادر شده‌ای این است که گرچه ممکن رویش نخستین دندان‌های نوزاد با درد زیاد و بی‌قراری او همراه باشد اما رویش دندان‌های بعدی چندان موجب ناراحتی و تحریک لثه نوزاد نمی‌شوند. با گذشت چندین ماه، احتمالا باز هم شاهد بی‌قرار شدن نوزاد خواهید بود و این زمانی است که دندان‌های عقل یا همان دندان‌های انتهای ردیف‌های دندانی شروع به رویش می‌کنند. آنها بزرگترین دندان‌های نوزاد هستند و ممکن است رویش آنها با درد نسبتا زیادی همراه باشد. البته تا آن زمان آنقدر در زمینه تسکین دادن درد لثه ناشی از رویش دندان ماهر شده‌اید که آن را نیز به خوبی مدیریت میکنید.
در پایان باید گفت درد ناشی از رویش دندان‌های نخست نوزاد با بی‌قراری قابل توجه او همراه است. پس این شما هستید که باید با درک وضعیت نوزاد، اقدامات مناسب و البته بی‌خطر برای آرام کردن او را انجام دهید
نی نی بان
