بیماران سرطانی برای درمان خود مجبورند از شیمی درمانی کمک بگیرند گاهی با گذراندن دوره های مختلف شیمی درمانی باز هم بیماری آن ها عود می کند و وخیم تر می شود هزینه های گزاف شیمی درمانی این افراد را بیشتر از بیماری شان از پا در می آورد آزادبودن داروهای شیمی درمانی و غیردولتی بودن آن ها راه را برای سودجویان در این زمینه هموار کرده است.
درصد مصرف داروهای کل کشور به داروهای شیمی درمانی اختصاص دارد و هزینه‌های آن سالانه بالغ بر 1500 میلیارد تومان است.
در سالهای اخیر باتوجه به شیوع بیماری‌های غیرواگیر، مقامات تصمیم گیر ایران هم راستا با سازمان جهانی بهداشت برنامه‌های متعددی را برای مبارزه با این بیماری‌ها تدوین کرده و تا کنون نیز برنامه‌های کارشناسی علمی و درخور توجهی اجرا شده ولی از میان تمام بیماری‌های غیرواگیر، سرطان بیش از همه توجه مسئولین و مردم را به خود جلب کرده است.
شیمی درمانی یکی از درمان‌های شناخته شده و پررونق سرطان‌های مختلف است که باتوجه به افزایش شیوع سرطان در حال حاضر، به نظر میرسد شیمی درمانی از فاز درمانی خارج شده و به یکی از سودآورترین تجارت‌های حوزه پزشکی تبدیل شده است که متاسفانه حتی برخی از مسئولین نه تنها در ایران بلکه در جهان نیز فریب خورده افراد سودجو در بحث داروهای این حوزه هستند.
اما در این میان بیش از همه، بیمار است که بی‌اطلاع از همه جا برای بهبودی تن به هر درمان دردآور و پرهزینه‌ای می‌دهد غافل از اینکه امروزه برخی داروهای جدید شیمی درمانی فقط دارونماهایی هستند که هیچ اثری جز پر کردن جیب سودجویان ندارد.
همه ما در جمع خانواده، فامیل و یا دوستان و آشنایان حداقل یک بیمار سرطانی را می‌شناسیم که شیمی درمانی شده تمام امیدش برای زندگی… اما بهتر است بدانیم و بدانند که شیمی درمانی واقعی چیست و چه وقت باید انجام داد؟ به کدام داروهای شیمی درمانی برای زنده بودن و خوب زندگی کردن می‌توان تکیه کرد؟ و پاسخگویی به سوالاتی از این دست جز با آگاهی امکان پذیر نخواهد بود.
سرطان، همراه قدیمی بشر
دکتر محمدرضا قوام نصیری رئیس انجمن رادیوتراپی آنکولوژی ایران، با اشاره به اینکه سرطان به عنوان یکی از بیماری‌های غیرواگیر و شایع جامعه کنونی توجه نظام سلامت را به خود جلب کرده است، تصریح کرد: به رغم اینکه سرطان یکی از قدیمی‌ترین بیماری‌های همراه بشر از ابتدا است، ولی علم آنکولوژی در میان علوم بالینی پزشکی قدمت زیادی ندارد و یکی از شاخه‌های جوان و رو به پیشرفت علم پزشکی است. وی ادامه داد: با توجه به این امر باید گفت که رشته‌های دیگر پزشکی و بالطبع مدیران بخش سلامت فعلا احاطه کامل و تصویر روشنی از آنکولوژی پیدا نکرده‌اند و در نتیجه سیاست‌های کلان در این بخش می‌تواند با آسیب‌های جدی همراه باشد.
رئیس انجمن رادیوتراپی آنکولوژی ایران درمان‌های غیر جراحی سرطان (رادیوتراپی و دارو درمانی) را به لحاظ قیمتی و بار مالی بسیار گران خواند و گفت: برنامه ریزی سیاست‌های کلان بدون توجه به اقتصاد درمان سرطان و حضور کارشناسان این حوزه،هدر رفت منابع در این بخش تمام سیاست‌های وزارت بهداشت را در بخش‌های دیگر تحت تاثیر قرار خواهد داد و اتخاذ سیاست آزمون و خطا عوارض جدی در بحث سلامت و صنعت بیمه کشور خواهد داشت.
شیمی درمانی‌های بی‌اثر و پرهزینه
قوام نصیری از اختصاص سهم 15 درصدی داروهای شیمی درمانی نسبت به مصرف کل داروهای کشور خبر داد و اظهار کرد: هزینه داروهای شیمی درمانی طبق آمار مراجع رسمی، مبلغی بالغ بر 1500 میلیارد تومان در سال است که به نسبت جمعیت کشور چنین مصرفی خارج از قاعده و سرسام آور است.
دکتر احمد عامری عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، شیمی درمانی را یکی از درمان‌های سیستمیک و عمومی خواند و افزود: داروهای مورد استفاده برای درمان سرطان انواع متفاوتی از قبیل داروهای اولیه شیمی درمانی، داروهای هورمونی، تارگت‌ها و برخی از داروهای نوین و گران قیمت به نام ایمونوتراپی دارند.
وی، اثربخشی داروهای اولیه شیمی درمانی بسیار بهتر از برخی داروهای جدید دانست و گفت: با توجه به افزایش شناخت انسان از سرطان، سیستم‌های ایمنی در برابر این بیماری و همچنین داروهای مختلف برای اثربخشی روی مسیرهای مختلف درمانی کشف شده‌اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد: داروهای جدید شیمی درمانی که تعداد آنها رو به افزایش است نسبت به داروهای اولیه از اثربخشی پایین‌تری برخوردار بوده و تنها تعداد محدودی از آنها را می‌توان موثر در بهبودی و افزایش طول عمر بیمار دانست.
شیمی درمانی، درمان یا تجارت؟
رئیس انجمن رادیوتراپی آنکولوژی ایران با بیان اینکه سپردن تولیت سرطان به رشته تخصصی کلینیکال آنکولوژی نقش مهمی در کاهش مصرف بی‌رویه داروهای شیمی درمانی دارد، ادامه داد: از نظر انجمن حدود نیمی از مصارف داروهای شیمی درمانی کشور، مبنای علمی نداشته و بدون اندیکاسیون‌های علمی تجویز می‌شود.
عامری ابراز داشت: با توجه به بررسی‌ها درباره 12 داروی شیمی درمانی مورد تایید FDA در سال 2012 که عمدتا تولید آمریکا است، تنها 3 دارو موجب افزایش مدت کوتاهی در طول عمر بیمار شده بود. بر این اساس هزینه‌های گزافی برای تهیه این داروهای کم اثر و یا بی‌اثر بر بیمار و سیستم بهداشتی کشور تحمیل می‌شود که اصلاح آن نیاز به مدیریت مسئولین در ورود داروها و صرف هزینه‌های آن دارد.
وی در ادامه با اشاره به پرداخت 90 درصد هزینه‌های دارویی توسط دولت و همچنین سرانه پایین کشور،بیان کرد: بر اساس شرایط موجود مسئولین باید توجه ویژه‌ای به واردات داروهای شیمی درمانی داشته و درگیر تجارت این حوزه نشوند چراکه به دلیل عدم وجود گاید لاین مشخصی برای این داروها،در بسیاری مواقع تجویز و مصرف داروهای بی‌مورد شیمی درمانی موجب می‌شود بیمار از درمان‌های ساده و اولیه خود نیز به خاطر هزینه‌های بالا دست بکشد.
شیمی درمانی، تنها راه درمان سرطان نیست
دکتر قوام نصیری همچنین تاثیر شیمی درمانی در بهبود تومورهای بدخیم را حدود 10 درصد خواند و اظهار کرد: اگر داروهای شیمی درمانی بدون تلفیق مناسب با رادیوتراپی استفاده شود، کارکرد درمانی قطعی نخواهد داشت و بیماران پس از مدت کوتاهی دچار عود می‌گردند و مجددا دور باطل مصرف داروهای شیمی درمانی برای تسکین این بیماران و افزایش موقتی و کوتاه طول عمر آنها شروع می‌گردد.
وی احداث 30 تا 40 مرکز رادیوتراپی آنکولوژی منطبق بر معیارهای مراکز سرطان تیپ 2 برای ارائه خدمات درمانی طبق گاید لاین‌های علمی آنکولوژی را در صرفه جویی مصرف داروهای شیمی درمانی کشور بسیار موثر خواند و گفت: در سیاست‌های درمان سرطان، مراکز رادیوتراپی-آنکولوژی دارای ارزش استراتژیک است.
رئیس انجمن رادیوتراپی آنکولوژی ایران ادامه داد: اصلی‌ترین پایه درمان غیر جراحی تومورهای بدخیم، رادیوتراپی است و غفلت از این مسئله موجب توسعه بیهوده تخت‌های شیمی درمانی و به دنبال مصرف بیشتر داروهای شیمی درمانی می‌شود.
عامری عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی هم با اشاره به تجویز حدود نیمی از داروهای شیمی درمانی توسط آنکولوژیست‌ها و نقش آنها در تدوین گایدلاین‌های مشخص این حوزه، تصریح کرد: همکاری وزارت بهداشت در قسمت آنالیزهای اقتصادی با انجمن رادیوتراپی آنکولوژی نتایج خوبی از جمله تدوین گایدلاین‌های جامع و کامل را در برخواهد داشت.
وی در ادامه گفت: متاسفانه بیش از یک سال است که وزارت بهداشت از مسئولین و اعضای انجمن برای ساماندهی به اوضاع داروهای شیمی درمانی هیچ دعوتی نکرده است.
قوام نصیری نیز افزود: وزارت بهداشت و سیستم‌های علمی دانشگاهی کشور نباید از قوانین و سیاست‌های ارائه شده توسط علم آنکولوژی و کارشناسان آن تخطی نمایند که در غیر این صورت و با توجه به مطالبی که عنوان شد، به تدریج وارد بیراهه‌ای می‌شود که انتهای آن جز هرز رفتن سرمایه‌های سلامت و داروهای گران قیمت شیمی درمانی از کلیه و کبد بیماران، بدون تاثیر مورد انتظار در میزان بهبودی آنها نخواهد بود.
به فکر افزایش کیفیت زندگی بیماران باشید
کاش چوب جادویی وجود داشت تا بتوان با گفتن یک ورد درد را از وجود بیماران سرطانی خارج کرد. این چوب جادویی هرچند نامرئی امروز در دست پزشکان و متخصصین درمان بیماری سرطان و به ویژه متخصصین رشته کلینیکال آنکولوژی است. و از این رو باید از تخصص و توانایی پزشکان این رشته برای اصلاح وضعیت مشکلات حوزه شیمی درمانی و رادیوتراپی و همچنین برای افزایش کیفیت زندگی بیماران بهره گرفت.
تاسیس مراکز رادیوتراپی – آنکولوژی استاندارد نسخه کلانی است که کارشناسان برای تحقق اقتصاد مقاومتی در بحث سرطان ارائه می‌کنند. این مراکز با داشتن درمان موثری به نام رادیوتراپی و مصرف منطقی داروهای شیمی درمانی در کنار رادیوتراپی، علاوه بر درآمد زایی برای نظام سلامت بهترین نتیجه را در نتایج درمانی حاصل در بیماران مبتلا به سرطان در کشور خواهد داشت.
باید اذعان داشت هدف تمام گروه‌های پزشکی و وزارت بهداشت، افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی بیماران است ولی قطعا رفع مشکلات هر حوزه‌ای کارشناسان و متخصصین همان رشته را می‌طلبد.
جمهوری اسلامی
