«دوتا قرص بخور و صبح به من زنگ بزن» اين جمله‌اي است كه بعضي وقتها از پزشكان خود شنيده‌ايم اما مرگ دردناك چندين ستاره مشهور در سال‌هاي اخير نشان داد كه اين تجويز ساده بايد بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد.
دكتر بروس گلدبرگر، مسئول مركز پزشكي فورنسيك در دانشگاه فلوريدا مي‌گويد:«ما شاهد افزايش واضح مرگ و مير ناشي از مصرف داروها در بين مردم هستيم. اين مشكل كم كم دارد به اتفاقي عادي تبديل مي‌شود.»
هرساله شركت‌هاي دارويي داروهاي جديدي را به پزشكان معرفي مي‌كنند. اين داروها به‌طور مجزا مي‌توانند باعث بهبود بيماري‌ها شوند يا دردهاي مختلف را تسكين دهند اما استفاده همزمان از همين داروهاي مفيد مي‌تواند مضر و حتي مرگبار باشد. بنابراين اگر مي‌خواهيد از داروهاي بدون نسخه استفاده كنيد بد نيست به موارد زير نگاهي داشته باشيد.
1- به پزشك خود بگوييد كه چه داروهايي مصرف مي‌كنيد
اين مسئله به پزشك شما كمك مي‌كند تا ديدگاه بهتري نسبت به تاريخچه پزشكي شما پيدا كند. فايده اين قضيه پرهيز پزشك از تجويز داروهايي است كه ممكن است با داروهاي ديگر تداخل اثر داشته باشند، بخصوص اگر شما همزمان توسط چند پزشك مختلف تحت درمان باشيد.
دكتر وتسال تاكار استاديار دانشكده پزشكي بخش روانپزشكي دانشگاه نيويورك مي‌گويد: «مردم بايد بدانند هرچقدر براي درمان يك بيماري داروهاي بيشتري دريافت كنند بايد بيش از پيش تحت نظارت پزشكان معالج خود باشند.»
در اين موارد هم براي شما و هم براي پزشكتان مهم است كه درباره داروهاي تجويز و مصرف شده اطلاعات مورد نياز را تبادل كنيد.
2- برنامه مصرف داروها را بنويسيد
در يك برگه تعداد و مقدار داروهاي مصرفي خود در شبانه روز را بنويسيد. سعي كنيد همه چيز دقيقاَ مشخص باشد.
در اين برگه عوارض جانبي معروف و روش نگهداري هر دارو را نيز از روي برگه مشخصات دارو يادداشت كنيد. البته اغلب داروها را بايد در محيط خشك و خنك و به دور از يخ زدگي نگهداري كنيد. جالب اينكه بر خلاف تصور رايج حمام و آشپزخانه براي نگهداري داروها محيط مناسبي نيستند چراكه حرارت و رطوبت مي‌تواند باعث تخريب داروها و كاهش تأثير آنها شود.
3- پرهيز آگاهانه
مي دانيد چطور ممكن است آب گريپ فروت با آن‌همه خاصيت، برايتان مضر باشد؟ اگر آن‌را با يك داروي اشتباهي تركيب كرده و مصرف كنيد.
مصرف الكل و كافئين، برداشتن بارهاي سنگين و سپس مصرف داروهاي مسكن از قبيل استامينوفن و ايبوپروفن درصورت همزماني با مصرف داروهاي نادرست مي‌توانند فعاليت‌هايي خطرناك تلقي شوند. حتماَ با پزشك خود روراست باشيد و دستورات او را براي پرهيز از برخي غذاها، داروها و فعاليتهاي خطرناك رعايت كنيد.
4- داروهايتان را با كسي شريك نشويد
در مدرسه به ما آموزش داده‌اند كه اموالتان را با ديگران تقسيم كنيد، چون باعث دوستي و محبت مي‌شود. اما وقتي پاي دارو به ميان مي‌آيد بهتر است به آموزشهاي دوران مدرسه بي‌توجه باشيم!
دكتر دونا سيگر مدير مركز سم شناسي تنسي مي‌گويد: «دو بيمار مي‌توانند دقيقامقدار مساوي از يك دارو را مصرف كنند؛ يك نفر كمي خواب آلود مي‌شود اما دومي به كما مي‌رود. نحوه عملكرد دارو در بدن از فردي به فرد ديگر متفاوت است.
دارو براي هر فرد به‌طور اختصاصي تجويز مي‌شود، بنابراين هرگز داروي خود را با كسي شريك نشويد و از داروي افراد ديگر استفاده نكنيد چون ممكن است عوارض مرگباري داشته باشد. اگر هم چنين عوارضي بروز نكند مطمئنا تأثير درماني دارو به طرز چشمگيري كاهش خواهد داشت.»
5- صبور باشيد
داروهاي مختلف از راههاي متفاوتي در بدن تأثير خود را اعمال مي‌كنند. برخي از داروها بلافاصله بعد از مصرف جذب شده و خيلي سريع تأثير خود را نشان مي‌دهند؛اما تعداد ديگري از داروها ديرتر تأثير مي‌كنند و بيمار حتي ديرتر متوجه تأثير دارو و بهبود بيماري خود مي‌شود.
شايد خيلي از بيماران فكر كنند كه بجاي صبر كردن بايد دوز دارو را بيشتر كنند تا دارو سريعتر اثر كند. بيمار بايد بداند كه برخي از داروها ديرتر اثر مي‌كنند و بايد حتما براي دريافت بهترين نتيجه درماني كمي صبور باشد.
6- داروهاي تاريخ مصرف گذشته را دور بريزيد
هرگز داروهاي تاريخ مصرف گذشته را در جعبه داروها نگه نداريد و به‌محض انقضاي تاريخ مصرف دارو بدون ترديد آن‌را دور بريزيد. برخي از داروها بعد از گذشت تاريخ مصرف به دليل واكنش‌هاي شيميايي مي‌توانند باعث مسموم شدن بيمار شوند.
7- داروها را در تاريكي مصرف نكنيد
اگر نور محيط آنقدر كم است كه نمي‌توانيد برچسب روي دارو را بخوانيد دارو را مصرف نكنيد، بخصوص اگر همه داروها را در يك محل نگهداري مي‌كنيد. در چنين شرايطي احتمال اشتباه داروها با هم بسيار زياد است. مثلا ممكن است به جاي 2 عدد استامينوفن 2عدد از داروي ديگري مصرف شود كه عوارض خطرناكي را به دنبال خواهد داشت. پس هر زمان كه خواستيد دارويي را مصرف كنيد دقيقامطمئن شويد كه همان دارو را به دهان مي‌بريد.
8- قرص را نجويد، نشكنيد و خرد نكنيد
بزرگ بودن برخي از قرصها بيمار را به فكر شكستن يا خرد كردن قرص مي‌اندازد تا مصرف آن راحت‌تر باشد اما همين كار باعث مي‌شود تا بخشي از دارو سريعتر از بخش‌هاي ديگر جذب شود و طبعا تأثير دارو دچار اختلال خواهد شد. حتي احتمال دارد وضعيتي شبيه اوردوز دارو ايجاد شود.
9-ليست داروهاي خود را همراه داشته باشيد
اگر داروهاي زيادي مصرف مي‌كنيد فهرستي از نام و مقدار مصرف آنها را در جيب خود داشته باشيد تا اگر احيانابيرون از منزل دچار يك وضعيت اورژانس شديد، بتوانيد به تيم پزشكي درباره داروهايي كه مصرف مي‌كنيد توضيح دهيد. چنين فهرستي در ملاقات با پزشك هم مفيد خواهد بود چون بدين ترتيب ديگر نام و دوز داروهاي مصرفي را فراموش نخواهيد كرد.
10- بيشتر، هميشه بهتر نيست
بعضي وقتها كه به شدت بدحال هستيد شايد استفاده از مقدار بيشتر دارو شما را وسوسه كند اما به ياد داشته باشيد كه اين كار مفيد نبوده و حتي در برخي موارد خطرناك خواهد بود. به اين نكته مهم توجه داشته باشيد كه بسياري از اوقات بدحالي و ضعف شما به دليل استرس يا تغذيه نادرست است.
در چنين شرايطي شايد بهبود تغذيه و شرايط روحي و ذهني مفيدتر از مصرف انواع و اقسام قرص و دارو باشد، بنابراين همواره در اولين گزينه به سراغ دارو نرويد. اگر هم وضعيت بيماري شما به گونه‌اي است كه بايد از داروهاي خاصي استفاده كنيد بهترين كار مشورت با پزشك است. اما اگر امكان چنين مشورتي وجود ندارد و شما درباره دارو اطمينان داريد دوز دارو را بيشتر نكنيد.
