ورود به مدرسه برای کودک پا گذاشتن به یک دنیای جدید است. و مسلما این دنیای جدید برای کودک مشکلاتی نیز به همراه دارد. گاهی اوقات شاید دیده باشید که بسیاری از کودکان نسبت به رفتن به دستشویی در مدارس هراس دارند.
موضوع گزارش ما ساده است اما ساده بودنش، باعث نمی شود مهم نباشد. حرف مان درباره دانش آموزانی است که از رفتن به دستشویی مدرسه طفره می روند و این باعث می شود ساعت ها، ادرار را در مثانه شان نگه دارند. در حالیکه نگه داری ادرار در مثانه ممکن است باعث آسیب های جدی به کلیه ها و مثانه و بیماری های عفونی در ناحیه مجاری ادرار و تناسلی می شود.
دکتر آریا جنابی، فوق تخصص کلیه و مجاری ادرار به خیرنگار جام جم آنلاین توضیح می دهد که چه کودکان و چه بزرگسالان باید بلافاصله پس از احساس ادرار به دستشویی بروند تا مایع داخل مثانه تخلیه شود و نگهداری ادرار در مثانه باعث می شود حساسیت این عضو کم شود و فرد به مرور زمان پر شدن مثانه اش را احساس نکند.
وقتی حساسیت مثانه کم می شود و ادرار ساعت ها در آن می ماند به گفته جنابی، احتمال عفونت های ادراری در کودکان بالا تر می رود. در حالت عادی، جریان ادرار باعث می شود میکروب های خروجی از دستگاه گوارش با مدفوع، که هنوز روی سطح بدن باقی مانده اند، به طور کامل دفع شوند اما وقتی ادرار در بدن باقی بماند، میکروب ها زمان بیشتری برای حمله به مثانه و ایجاد عفونت دارند.
بروز این نوع عفونت های ادراری در دختران بیشتر از پسران است که دکتر جنابی علت آن را آناتومی خاص مجرای ادرار دختران می داند. تنها اشکال نگه داشتن ادرار اما این نیست. جنابی توضیح می دهد که نگه داشتن ادرار، کم کم بر بافت کلیه های کودکان آسیب می زند و در بزرگسالی باعث اختلالاتی همچون دفع پروتئین از بدن می شود و حتی اختلال در عملکرد کلیه ها ممکن است بیماری های قلبی را هم به دنبال داشته باشد.
ترس را از دستشویی مدرسه بیرون کنید
همیشه کثیفی دستشویی مدرسه باعث حبس ادرار بچه ها نمی شود گاهی دستشویی ها آنقدرها هم کثیف نیست اما بچه ها نوعی ترس وسواس گونه از دستشویی رفتن دارند. مهرنوش بزازان، روانشناس می گوید که والدین در صورت تشخیص چنین رفتارهایی در کودک نباید به تحقیر یا تنبیه متوسل شوند بلکه باید برخوردی توأم با همدردی داشته باشند و نشان دهند که ترس او را درک می کنند اما درک کردن ترسش به معنای تاییدش نیست و باید درباره علت ترس با او گفتگو کنند.
به اعتقاد بزازان بسیاری از کودکان هنوز آداب دستشویی رفتن را نمی دانند چون والدین به آنها در این زمینه آموزش نداده اند و به این ترتیب یا از دستشویی رفتن در محیطی غریبه می ترسند یا اگر در خارج از خانه به دستشویی می روند بهداشت را رعایت نمی کنند.
این روانشناس پیشنهاد می کند والدین از مسئولان مدارس بخواهند به نظافت دستشویی ها بیشتر اهمیت بدهند و حتی در فراهم کردن نیازهای اولیه مدارس در دستشویی ها مثل خرید صابون و خوشبو کننده، کمک کنند. علاوه بر این مسئولان مدرسه می توانند محیط دستشویی را با گل های مصنوعی و پوسترهای رنگی بویژه درباره شیوه های دستشویی رفتن تزئین کنند تا بچه ها در این محیط احساس وحشت نداشته باشند.
والدین همچنین باید در تمیز کردن محیط هایی همچون دستشویی و حمام در خانه از کودکان کمک بخواهند برای مثال زمانی که دستشویی را می شویند از فرزندان بخواهند صابون تازه یا دستمال کاغذی برای دستشویی بیاورند تا ترس وسواسی آنها نسبت به محیط دستشویی به مرور زمان کم شود.
ترس آنها ریشه در خردسالی دارد
ترس وسواس گونه از دستشویی رفتن در محیطی غریبه چه وقت در کودکان آغاز می شود ؟ از روزی که پا به مدرسه می گذارند؟ پاسخ دکتر سارا هاشم پور روانپزشک به این پرسش منفی است. او می گوید: ترس از دستشویی رفتن، در سن دبستان ایجاد نمی شود بلکه ریشه در سنین بسیار پایین دارد. بچه ها تقریبا در ۲ سالگی باید شیوه مناسب دستشویی رفتن را از والدین بیاموزند.
این روانپزشک با استناد به شمار زیادی از پژوهش های علمی در این زمینه در باره نکته ای عجیب هشدار می دهد : آیا می دانستید کوتاهی والدین در آموزش صحیح دستشویی رفتن به کودکان ممکن است زمینه ساز شمار زیادی از اختلالات روانی در بزرگسالی شود؟
به گفته او، یکی از مشکلاتی که در کودکان به واسطه آموزش غلط برای دستشویی رفتن بروز می کند وسواس است که در کودکی هم با علائمی همچون نگه داشتن ادرار یا بردن عروسک و اسباب بازی با خودشان در دستشویی همراه است. این وسواس در بزرگسالی نیز در قالب فکرها یا رفتارهای تکرار شونده با شدت بیشتری ادامه پیدا می کند.
هاشم پور به والدینی که فرزندان دختر و پسر با فاصله سنی کم دارند، توصیه می کند؛ دختربچه ها زودتر از پسرها یاد می گیرند ادرار و مدفوع شان را کنترل کنند و بنابر این اگر پسر و دختری خردسال در خانه دارید نباید پسرها را به علت دیر یادگرفتن در کنترل ادرار سرزنش یا تنبیه کنید.
او توضیح می دهد که گرچه بهترین سن برای آموزش دستشویی رفتن به کودکان ۲۴ ماهگی است اما تشخیص آمادگی ذهنی آنها برای یادگیری در این زمینه نشانه های دیگری هم دارد برای مثال وقتی کودکان از پوشک گرفته می شوند، اطلاع می دهند که خودشان را خیس کرده اند، درباره دستشویی رفتن دیگران کنجکاوی می کنند و می توانند از یک دستور ساده اطاعت کنند، یعنی برای یادگیری درباره شیوه صحیح دستشویی رفتن آاماده شده اند.
این روانپزشک می گوید کودکی که از دستشویی رفتن در هفت یا هشت سالگی می ترسد به احتمال زیاد اعتماد نسبت به محیط را در سنین کمتر به دست نیاورده و روش های رفتاری پدر و مادر در آموزش دستشویی رفتن به او، اضطراب زا بوده است.
یکی از راه ها برای کاهش اضطراب خردسالان در دوره آموزش دستشویی رفتن، استفاده از بازی یا جایزه دادن به فرزند در صورت یادگیری صحیح اوست، اما اگر کودکانی که دوره ابتدایی را می گذرانند و همچنان از دستشویی رفتن در محیط مدرسه می ترسند، والدین می توانند تا حدی که به حریم خصوصی آنها تجاوز نشود چند جلسه با آنها در دستشویی مدرسه همراه شوند برای مثال در محل شستن دست ها، کنار کودک بایستند یا از او بخواهند در دستشویی را باز کند و نشانش دهند که چیز ترسناکی در دستشویی مدرسه وجود ندارد تا به این ترتیب احساس امنیت کودکان را نسبت به محیط افزایش دهند.
