زمستان با تمام زیبایی هایش برای بسیاری از افراد خوشایند نیست. شرایط جوی و آب و هوا و همچنین دیگر مسائل باعث ایجاد شرایط روحی نامناسبی برای برخی افراد می شود که نهایتا منجر به ایجاد افسردگی در فرد خواهد شد.
اما در کنار همه زیبایی های منحصر به فرد فصل زمستان ممکن است به خصوص در روزهای ابری و سرد این فصل که سرمای استخوان سوزش سرها را در گریبان فرو می برد حسی شبیه «دلگیر بودن» به برخی افراد دست بدهد.
اما این حس در بعضی از افراد فراتر از این خود را نشان می دهد و اختلال واضحی در روند زندگی آنان ایجاد می کند. در واقع می توان علایمی از افسردگی را در روابط آنان با خانواده، دوستان و همکاران مشاهده کرد.
به عقیده کارشناسان افسردگی فصلی تحت تاثیر ملاتونین بروز می کند، ملاتونین هورمونی است که توسط غده کوچکی در مغز به نام صنوبری یا پینه آل تولید می شود و نقش مهمی در تنظیم ساعت بیولوژیک بدن ایفا می کند.
تولید این هورمون تا حدی به نور بستگی دارد و به همین خاطر در فصل سرما ممکن است در روند تولید ملاتونین اختلالی ایجاد شود، به همین دلیل کارشناسان بر این باورند که این مسئله می تواند در ایجاد علائم اختلال خلقی فصلی (SAD) تاثیرگذار باشد.
اما اگر شما هم این روزها احساس بی حالی، خستگی یا حتی غمگینی می کنید قبل از این که به خودتان برچسب افسرده بزنید و تقصیرها را به گردن غده پینه آل مغزتان بیندازید پیشنهاد می کنیم این مطلب را با دقت بخوانید.
آسیه امیدوار کارشناس ارشد روان شناسی در ادامه ضمن تعریف افسردگی و بیان نشانه ها و علائم این اختلال، به راه های پیشگیری از مبتلا شدن به افسردگی زمستانی نیز اشاره می کند.
اغلب ما در زندگی مان غمگینی را تجربه می کنیم، شاید حتی برخی اوقات فکر کنیم که «افسرده» شده ایم. اما بیشتر این تجربه ها آنقدر شدت و دوام ندارند که بتوان نام افسردگی را بر آن گذاشت.وقتی که اشخاص دچار اختلال افسردگی می شوند، ممکن است صدای سرزنش خود در ذهن شان طنین انداز شود. آن ها ممکن است توجه خود را بر عیوب و کاستی هایشان متمرکز کنند. تمرکز کردن می تواند برای آن ها به قدری سخت باشد که در فراگرفتن چیزهایی که می خوانند و می شنوند دچار مشکل شوند. آن ها اغلب با دید بسیار منفی به اوضاع می نگرند و مستعد از دست دادن امید هستند.
علایم جسمی افسردگی شامل خستگی و کمبود انرژی است و دردها و ناراحتی های جسمی را نیز به همراه دارد. این علایم گاهی چنان شدت می یابد که اشخاص مبتلا را متقاعد می کند که قطعا دچار نوعی بیماری پزشکی جدی شده اند، هرچند این علایم علت جسمی آشکاری ندارند. افراد دچار افسردگی اغلب احساس خستگی می کنند و ممکن است به سختی به خواب بروند و در طول شب بارها بیدار شوند. اما عده ای دیگر از افسرده ها هم هستند که تمام ساعات روز را می خوابند. آنها ممکن است احساس کنند که غذا بی مزه است یا اشتها ندارند، یا ممکن است افزایش اشتها پیدا کنند. عده ای ممکن است احساس کنند که دست و پایشان سست و بی حال است. افکار و حرکات ممکن است در عده ای کند شود اما عده ای دیگر نمی توانند آرام و قرار داشته باشند،آنها قدم می زنند، بی تابی می کنند و دستانشان را به هم می مالند. علاوه بر این علایم جسمانی و شناختی، ابتکار عمل هم ممکن است در آن ها از بین برود. کناره گیری از دیگران شایع است؛ بسیاری از آنها ترجیح می دهند تنها باشند و سکوت کنند.
افسردگی فصلی نوع خاصی از اختلال افسردگی است که در روزهای معینی از سال شدت می یابد. این دوره های افسردگی معمولا در اواخر پاییز و اوایل زمستان شروع می شود و در بهار بهبود می یابد. افرادی که به این اختلال مبتلا می شوند بسیاری از علائم افسردگی را که ذکر شد دارا هستند؛ علائمی مانند بی حالی، خواب زدگی، پرخوری، افزایش وزن و اشتیاق برای مصرف مواد غذایی که حاوی کربوهیدرات است.
شیوع افسردگی فصلی نوع زمستانی با بالا رفتن عرض جغرافیایی افزایش می یابد،یعنی کسانی که در مناطق مرتفع تر زندگی می کنند(مناطقی که در آن تغییر فصول شدت بیشتری دارد) بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند. سن نیز یک عامل پیش بینی کننده قوی به شمار می رود، به طوری که افراد جوان بیشتر در معرض خطر دوره های افسردگی زمستانی قرار دارند. البته بیشتر مبتلایان به اختلال افسردگی را خانم ها تشکیل می دهند.
چون این بیماری بیشتر در مناطق خاصی بروز می کند، تصور بر این است که این اختلال به دلیل تغییر در میزان نور خورشید ایجاد می شود.حتما شما نیز متوجه شده اید که بعد از گذراندن چند روز ابری، دیدن خورشید چقدر در بالا بردن خلق و حالت عاطفی ما نقش دارد و گویی سرزندگی و نشاط را به ما برمی گرداند. در این مورد نیز چون در زمستان و پاییز میزان قرار گرفتن در معرض آفتاب کاهش پیدا می کند، ساعت بیولوژیک بدن روند کندی را دنبال می کند که این امر بر خواب، حالات درونی و هورمون ها اثرگذار است. همچنین شرایط وارونگی و افزایش میزان آلودگی هوا به خصوص در کلان شهرها می تواند از دیگر عوامل تاثیرگذار در این باره باشد.
تحقیقات نشان می دهد که قرار گرفتن در معرض نور یا پرتو درمانی در درمان این بیماری موثر است. البته گاهی اوقات لازم است که در کنار نور درمانی از داروهای ضد افسردگی (با تجویز و تشخیص پزشک متخصص) و کمک یک مشاور استفاده کرد. به طور کلی باید فرد بیشتر در معرض نور خورشید،چه در خانه و چه در محل کار،قرار بگیرد. استفاده از حمام آفتاب نیز مفید خواهد بود.
اصولا افرادی که سابقه دوره های افسردگی دارند، بیشتر احتمال دارد به این اختلال هم مبتلا شوند. با این وجود ممکن است این بیماری در افراد دیگر نیز بروز پیدا کند. لذا اگر احساس می کنید که در زمستان دچار حالاتی شبیه به این اختلال می شوید، قبل از این که به خود برچسب بیمار بزنید، حتما نظر یک متخصص را جویا شوید.ضمن این که نکاتی که در ادامه بیان می کنیم می تواند در بهبود حالات روانی شما نقش داشته باشد:
* تلاش کنید تا حد ممکن از نور خورشید بهره ببرید. از پرده هایی با رنگ روشن استفاده کنید تا نور را از خود عبور دهند، در صورت امکان می توانید در طول روز پرده ها را کنار بزنید.
* در برنامه رژیم غذایی خود حتما استفاده از ویتامین ها و مواد معدنی را در اولویت قرار دهید.یک رژیم غذایی مناسب می تواند در افزایش نشاط شما نقش داشته باشد.از کمک پزشک تغذیه بهره مند شوید.
* ورزش، ورزش، ورزش! پیاده روی حتی در روزهای سرد و ابری به تقویت روحیه شماکمک خواهد کرد. شنا، دو، دوچرخه سواری و کوهنوردی را ازخود دریغ نکنید.
* حتما در جمع های دوستانه و خانوادگی شرکت کنید. شب های بلند زمستانی فرصتی مناسب برای دورهم جمع شدن خانواده و دید و بازدید است.
* خود را مشغول کنید. تنها ماندن و بیکاری می تواند به شما حس کارایی نداشتن بدهد. پس حتما سعی کنید در فعالیت های مختلف شرکت کنید و از این طریق به افزایش حس کارآمدی خود بیفزایید.
* از یک روانشناس کمک بطلبید. اگر احساس کردید حالات افسردگی شما رو به افزایش است، معطل نکنید اقدام هرچه زودتر می تواند بهبود سریع تر را نتیجه دهد.
* به مسافرت بروید. سفر به مناطقی از کشور که بیشتر از نور آفتاب بهره مندند می تواند در روحیه شما اثرگذار باشد.
افسردگی یعنی چه؟
همه علایم افسردگی
افسردگی از نوع فصلی
دلایل بروز افسردگی در زمستان
نور درمانی!
نگذارید افسردگی به سراغ شما بیاید
