هنگامی که بحث حفظ وزن و تولید انرژی مطرح می شود، تیروئید و هورمون لپتین زوجی مناسب محسوب می شوند. به عنوان عناصر ضروری در محورHPA-T (هیپوتالاموس، هیپوفیز، آدرنال، تیروئید)، هورمون های تیروئید به تنظیم میزان سرعت سوزاندن سوخت توسط سلول ها برای تولید انرژی کمک می کنند.
هورمونی که توسط سلول های چربی تولید می شود، تنظیم اشتها، بهره‌وری سوخت و ساز، و وزن/ترکیب بدن را تنظیم می کند و تاثیری قوی بر محورHPA-T دارد. لپتین به همراه جریان خون به سمت گیرنده های خود در هیپوتالاموس – مرکز اشتها – مغز حرکت می کند. لپتین به هیپوتالاموس می گوید که بدن به اندازه کافی غذا مصرف کرده است و به عنوان مثال، احساس سیری را ایجاد می کند. هنگامی که لپتین و تیروئید عملکردی عادی دارند، لپتین هیپوتالاموس را به تنظیم محورHPA-T تشویق می کند تا از سوخت و ساز کارآمد بدن از طریق محدود کردن غذای دریافتی و افزایش مصرف انرژی اطمینان حاصل شود.
چاقی، اختلالات تیروئید، و مقاومت به لپتین
چاقی و اختلالات تیروئید از جمله کم کاری تیروئید بر سوخت و ساز و ترکیب بدن تاثیرگذار هستند. در ترکیب با سیگنال های التهابی، چاقی و عدم تعادل تیروئید به مقاومت در برابر لپتین و افزایش وزن منجر می شود. همان گونه که در چاقی دیده می شود، لپتین بیش از اندازه توسط سلول های چربی تولید می شود که این شرایط می تواند به خاموش شدن برخی گیرنده های لپتین منجر شود. بر همین اساس، مقاومت به لپتین شکل می گیرد.
در همین راستا، هیپوتالاموس پیام “من سیر هستم” را از لپتین دریافت نمی کند و از این رو مغز فکر می کند مواد مغذی کافی در اختیار ندارد و وارد حالت گرسنگی می شود. سپس، هیپوتالاموس اشتها را افزایش می دهد و مصرف انرژی را از طریق کند کردن آهنگ سوخت و ساز و اصلاح عملکردهای اعصاب و غدد درون ریز کاهش می دهد.
در نتیجه، بدن فرمان غذا خوردن هر چه بیشتر را صادر می کند، در شرایطی که تیروئید سوخت و ساز بدن را کند می کند و از منابع بدن حفاظت می شود. در نتیجه، شاهد افزایش وزن خواهیم بود.
چاقی و مقاومت به لپتین
افراد مبتلا به چاقی دارای سطوح بالای لپتین هستند که به مقاومت به لپتین اشاره دارد. چاقی و مقاومت به لپتین در عملکرد تیروئید اختلال ایجاد می کنند.
چاقی مقاومت به لپتین را افزایش می دهد و تغذیه بیش از اندازه به مقاومت در برابر لپتین منجر می شود، از این رو، چرخه ای باطل شکل می گیرد که به بدن دستور مصرف مواد غذایی هر چه بیشتر را می دهد. مقاومت به لپتین نیز بیشتر می شود، در شرایطی که محورHPA-T و دیگر دستگاه های بدن به طور فزاینده نامتعادل می شوند.
مقاومت به لپتین در افراد دارای اضافه وزن می تواند به سطوح بالای انسولین خون و دیابت نوع 2 منجر شود.
حساسیت به لپتین و بازتعادل عملکرد محور HPA-T
تنها راه حل این شرایط معکوس کردن مقاومت به لپتین است. کسب حساسیت به لپتین تقویت تیروئید را موجب خواهد شد و به بازتعادل محور HPA-T کمک می کند. مقاومت به لپتین می تواند از طریق کاهش وزن، به ویژه در افرادی که مبتلا به چاقی هستند، معکوس شود. عوامل سبک زندگی مانند رژیم غذایی و ورزش برای کاهش وزن و کسب دوباره حساسیت به لپتین مفید هستند.
محدودیت کالری می تواند پاسخ به لپتین را بهبود ببخشد. رژیم های غذایی کم انسولین با مواد غذایی دارای شاخص قند خون پایین و میزان اندک چربی های ترانس می توانند با کاهش وزن همراه شوند. افزون بر این، پرهیز ار فروکتوز می تواند سودمند باشد زیرا مصرف بیش از اندازه فروکتوز می تواند به مقاومت در برابر لپتین منجر شود.
فعالیت های بدنی منظم می توانند به طور قابل توجهی برای بهبود پروفایل چربی (پایین آوردن تری گلیسیرید، افزایش کلسترول خوب یا HDL)، آمادگی قلبی و عروقی، کاهش سطوح انسولین، و درمان چاقی سودمند باشند. همچنین، ورزش به بهبودهای چشمگیر در افراد مبتلا به دیابت نوع 2، فشار خون بالا، چربی خون، و سندروم متابولیکی – شرایطی که با چاقی و مقاومت به لپتین در ارتباط هستند – کمک می کند.
حدود هشت ساعت خواب شبانه نیز عاملی مهم محسوب می شود زیرا خواب کافی برای حفظ سطوح لپتین ضروری است.
محور HPA-T، لپتین، و پیشگیری از بیماری های مزمن
عملکرد درست محور HPA-T و مسیر لپتین عاملی کلیدی در حفظ وزن سالم و پیشگیری از بیماری های مزمن است. چه برای پیشگیری از چاقی و چه برای معکوس کردن مقاومت به لپتین، زیر نظر داشتن محور HPA-T و اعمال تغییرات سبک زندگی می توانند به بدن در کسب عملکرد مطلوب کمک کنند.
