ارتباط بین استرس و کاهش وزن

اضطراب نقش مستقیمی بر روی سلامت افراد دارد ، یکی از اصلی ترین تاثیرات آن بر روی وزن فرد می باشد. برخی افراد در زمان استرس اشتهای زیادی پیدا می کنند و تمایل به خوردن مواد غذایی چرب دارند ، برخی نیز در زمان استرس نمی توانند غذا بخورند و همین موضوع باعث کاهش وزن آنها می شود.

اضطراب می تواند روی وزن افراد تاثیر بگذارد. اشتهای بعضی ها هنگام اضطراب زیاد می شود، میل شدیدی به خوراکی های چرب و شیرین پیدا می کنند و چاق می شوند اما عده ای هم هنگام اضطراب اشتهایشان کم می شود، وزن کم می کنند و لاغر می شوند…

خانم فاطمه.گ، میهمان میزگرد این هفته معتقد است که جزو گروه دوم است. این خانم ۳۰ ساله با ۱۶۱ سانتی متر قد و ۴۵ کیلوگرم وزن می گوید: «چند سال قبل به دلیل تغییراتی که در زندگی ام رخ داد، دوران پراضطرابی را تجربه کردم و دچار کاهش وزن شدید و کم وزنی شدم اما پس از کاهش اضطراب هم باوجود تلاش هایی که کردم، وزنم افزایش پیدا نکرد.» شرح بیشتر ماجرا را از زبان ایشان و نظر و توصیه متخصصان را در ادامه بخوانید.«سلامت» امیدوار است بار دومی که با خانم فاطمه?گ. گفت وگو می کند، او توانسته باشد با استفاده از توصیه های متخصصان «سلامت» بر مشکلش غلبه کند. شما فکر می کنید آن روز جای علامت سوال در نمودار کناری این صفحه را چگونه پر خواهیم کرد؛ چند کیلوگرم در چند ماه؟

خانم فاطمه.گ از مشکلات ناشی از کمبود وزنش می گوید:

لباس مناسب پیدا نمی کنم

مشکلتان از چه زمانی شروع شد؟

من قبلا ۵۵کیلوگرم بودم و وزنم عادی بود اما بعد از کنکور کارشناسی ارشد وزنم کم شد و به ۴۵کیلوگرم رسید. در سال ۸۳ تا ۸۵ کاهش وزنم خیلی مشخص بود طوری که هر کس من را می دید، متوجه می شد. آن موقع خیلی سایز کم کرده بودم.

برای پیدا کردن علت این کاهش وزن شدید به پزشک مراجعه نکردید؟

چرا، آزمایش های لازم را هم انجام دادم اما علت کاهش وزن پیدا نشد.

خودتان فکر می کنید علت کاهش وزنتان چه بود؟

در آن دوره اضطراب زیادی داشتم و فکر می کنم به همین دلیل وزن کم کردم. من ساکن بروجرد هستم اما برای ادامه تحصیل به تهران آمدم و به علت تغییر شهر و محل زندگی خیلی استرس داشتم. دوری از خانواده، تحصیل، کار و نگرانی درباره آینده باعث اضطرابم می شد البته بعد از پایان تحصیلات به شهر خودم برگشتم و شرایطم بهتر شد اما وزنم افزایش پیدا نکرد.

برای افزایش وزن چه اقدام هایی انجام دادید؟

تا به حال به متخصص تغذیه مراجعه نکرده ام اما ۲هفته قرص اشتهاآور سیپروهپتادین مصرف کردم که تاثیری روی افزایش اشتها و افزایش وزنم نداشت و روزهای اول باعث خواب آلودگی ام می شد. بعد به پیشنهاد یکی از دوستانم قرص مخمر آبجو خوردم که آن هم تاثیری نداشت. مدتی هم باشگاه می رفتم، وزنه می زدم و با دوچرخه کار می کردم. آن موقع خوراکم بهتر شده بود اما تغییر وزنم خیلی کم بود و طی ۲ماه وزنم یک تا یک کیلو و نیم بالا رفت و از ۴۴ به ۴۵ کیلوگرم رسیدم.

کم اشتها هستید؟

به نظر خودم اشتهایم معمولی است اما شاید نسبت به بعضی ها کمتر غذا بخورم. البته قبلا اشتهایم بهتر بود.

در یک روز چقدر غذا می خورید؟

صبحانه یک لیوان شیر می خورم و میلی به خوردن نان و پنیر ندارم. ناهار غذای محل کار و معمولا برنج و خورش و بعدازظهرها میوه یا بیسکویت می خورم. شامم هم غذای برنجی یا املت است. به خاطر جوش های صورتم به توصیه پزشک تنقلات و غذاهایی مانند سیب زمینی، تخم مرغ و شکلات و حتی نوشابه و فست فود مصرف نمی کنم و فقط گاهی کباب و پیتزا می خورم. البته ۳روز در هفته فشار کاری ام زیاد است، صبح تا عصر کار می کنم و نمی توانم به اندازه کافی آب، میوه و سبزی بخورم.

مشکل جسمی و بیماری خاصی ندارید؟

گاهی ضعف دارم. صورتم و بیشتر روی گونه هایم جوش می زند. جوش های صورتم از دوران دانشجویی شروع شد. اول فکر کردم از غذاهای خوابگاه است. به متخصص پوست مراجعه کردم که بدون آزمایش خاصی برایم فینوستراید، تتراسایکلین و یک پماد تجویز کردند. ۲سال تحت درمان بودم. پوستم بهتر شده بود اما مصرف داروها باعث لاغری بیشتر من می شد. از مصرف دارو خسته شدم و درمان را ادامه ندادم. با قطع دارو، مشکلم دوباره عود کرد. الان پوستم خشک و پوسته پوسته می شود و این موضوع روی زیبایی ام تاثیر گذاشته است. مدتی هم دچار معده درد شدم و از داروهای گیاهی استفاده کردم. الان هم گاهی شب ها معده درد می گیرم که با خوردن عرق نعناع برطرف می شود. از زمانی که وزنم کم شده است، عادت ماهانه ام از ۷روز به ۱۰روز افزایش پیدا کرده است. خونریزی ام همیشه با درد شروع می شود و در چند روز اول خیلی شدید است.

چرا می خواهید وزن اضافه کنید؟

لاغری اذیتم می کند. لباس مناسب پیدا نمی کنم. لباس در تنم آویزان می ماند. دوست دارم اندامم طوری باشد که لباس به تنم زیبایی داشته باشد.

سایر افراد خانواده تان لاغر هستند؟

در خانواده اصلا فرد چاق نداریم. مادرم لاغر است. برادرم کوچک ترم هم خیلی لاغر است و می خواهد چاق شود. می خواهم بدانم چطور می توانم وزن اضافه کنم و برای برطرف شدن جوش های صورتم چه کنم.

نگاه متخصص تغذیه

تاکید دکتر

مسعود کیمیاگر

به سوژه

«میزگرد تغذیه»

می خواهید وزن اضافه کنید؟

آرام باشید!

به نظر شما وزن مناسب برای خانم فاطمه.گ چقدر است؟

حدود ۵۵ کیلوگرم؛ یعنی حداقل باید ۵ تا ۸ کیلوگرم وزن اضافه کنند.

ایشان چند سال قبل به دلیل تغییر شرایط زندگی دوران پراضطرابی را تجربه کرده اند که باعث کاهش اشتها و کاهش وزنشان شده اما حتی با رفع اضطراب و مصرف قرص و… هم وزنشان بالا نرفته است. نظر شما درباره روش هایی که برای افزایش وزن انتخاب کرده اند، چیست؟ برای افزایش وزن چه کنند؟

مخمر آبجو که مصرف کرده اند، حاوی چند نوع ویتامین است و ویتامین چاق کننده نیست و فقط روی سوخت وساز موادغذایی تاثیر می گذارد. اگر دریافت غذایی فردی ناکافی باشد، در واقع سوختی وجود ندارد که بدن از آن استفاده کند. در این صورت اگر مولتی ویتامین هم بخورد، تاثیری در وزنش نخواهد داشت. مخمر فقط بخشی از ویتامین های موردنیاز بدن را تامین می کند و اگر مصرفش باعث بهبود اشتهای کسی شود، می تواند برای افزایش وزن مفید باشد. قرص سیپروهپتادین هم اگر مستمر مصرف شود، می تواند موثر باشد البته همه افراد به یک دارو پاسخ یکسان نمی دهند و مصرف این دارو ممکن است در برخی باعث خواب آلودگی و کاهش تمرکز شود. این اقدام هایی که انجام داده اند مقطعی هستند و در طولانی مدت مشکل کم وزنی را برطرف نمی کنند. به نظر من ایشان باید روی ورزش که باعث شده است نیم کیلوگرم در ماه وزن اضافه کنند، بیشتر تمرکز می کردند و آن را ادامه می دادند.

یک کیلوگرم افزایش وزن در ۲ماه به نظر این خانم خیلی ناچیز بوده است.

معمولا یک کیلوگرم افزایش وزن در ماه مناسب است. چون خیلی ها در ماه به همین اندازه وزن اضافه می کنند. لازم است برای خانم «گ» بررسی های لازم پزشکی انجام شود چون ممکن است اضطرابی که در یک دوره از زندگی شان داشته اند، باعث به هم خوردن شرایط روانی و به دنبال آن شرایط جسمانی شان شده باشد. به هم خوردن شرایط روانی می تواند روی ترشح هورمون ها و آنزیم هایی که در هضم غذا نقش دارند، تاثیر بگذارد و در مورد ایشان این موضوع قابل بررسی است. با توجه به اینکه ایشان قبلا وزنشان بیشتر بوده است، می توان انتظار داشت بتوانند وزن اضافه کنند و اگر حوصله کافی داشته باشند، می توانند نتیجه بگیرند و اگر بخواهند سریع تر وزن اضافه کنند، ممکن است افزایش وزن به شکل نامتناسب و در بخش هایی از بدن (مانند شکم) رخ دهد که برای سلامت و تناسب اندامشان خوب نیست بنابراین خیلی بهتر است که به تدریج و آرام وزن اضافه کنند.

از چند سال قبل جوش هایی روی گونه های ایشان ایجاد و باعث شده که در کنار درمان دارویی، به توصیه پزشک از مصرف خوراکی هایی مانند:

سیب زمینی، شکلات، تخم مرغ و… پرهیز کنند. آیا جوش های صورت با تغذیه افراد ارتباط دارد؟

مصرف سیب زمینی ربطی به جوش صورت ندارد اما برخی افراد به شکلات و تخم مرغ حساسیت دارند بنابراین اگر در گذشته به شکلات و تخم مرغ حساسیت داشته اند و به تجربه دریافته اند که با خوردن آنها دچار مشکل می شوند، باید از خوردن آنها صرف نظر کنند. ایشان می توانند کالری لازم را از راه های دیگر مانند خوردن آبمیوه، شیر و ماست دریافت کنند.

این خانم مدتی است دچار معده درد شده اند و برای رفع درد آن عرق نعناع می خورند. شما این کار را تایید می کنید؟

از عرق نعناع و عرق زیره برای رفع دل درد استفاده می شود اما وقتی فردی دچار ناراحتی گوارشی می شود، باید به پزشک متخصص مراجعه کند. دردهای گوارشی می تواند علت های مختلفی داشته باشد و لازم است بررسی های لازم به وسیله متخصص انجام شود. مصرف پودرهای نامناسب و غیراستانداردی هم که برای افزایش وزن در عطاری ها وجود دارد، می تواند باعث دل درد و مشکلات گوارشی شود. برخی هم برای افزایش وزن، بیش از اندازه غذا می خورند که این هم می تواند باعث دل درد شود.

خانم فاطمه.گ بعضی روزها به دلیل فشار کاری زیاد نمی توانند به مقدار کافی آب، میوه و سبزی بخورند. توصیه شما به ایشان و افرادی که شرایط مشابهی دارند، چیست؟

ما برای اینکه زندگی بهتری داشته باشیم، کار می کنیم و نباید زندگی مان تحت الشعاع کار قرار گیرد. همه افراد باید ساعت کار و استراحت مشخصی داشته باشند. یک کارگر ساده باید صبح و عصر ۳۰ تا ۱۲۰ دقیقه زمان استراحت داشته باشد تا بتواند در این زمان کار را رها کند، چای بخورد و مدتی آرامش داشته باشد. غالب کردن کار به زندگی درست نیست. در ضمن، آب هم باید در برنامه غذایی هر فردی گنجانده شود زیرا شستشودهنده دستگاه گوارش، دفع کننده سموم بدن و طراوت بخش پوست است و افراد باید خودشان را به مصرف آن در طول روز عادت دهند.

نگاه متخصص بیماری های زنان

لاغری می تواند باعث اختلال

عادت ماهیانه شود

دکتر طاهره افتخار

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

خانم فاطمه.گ با توجه به قد و وزنشان خیلی لاغر هستند و ممکن است مشکل داخلی داشته باشند. کاهش وزن می تواند باعث اختلال عادت ماهیانه شود. حتی در کاهش وزن های شدید، قاعدگی قطع می شود. گاهی هم علت کاهش وزن بیماری روانی و افسردگی است. برای این خانم با توجه به خونریزی شدید قاعدگی باید بررسی های لازم، سونوگرافی و آزمایش خون انجام شود. پرکاری تیرویید هم می تواند باعث کاهش وزن و خونریزی شدید و اختلال قاعدگی شود البته تا بررسی های لازم به وسیله پزشک متخصص انجام نشود، علت دقیق کاهش وزن مشخص نخواهدشد.

نگاه متخصص پوست

جوش و غذا رابطه دارند؟

دکتر منصور نصیری کاشانی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

قد و وزن ایشان نشان می دهد که نمایه توده بدنی شان پایین است و باید به وسیله متخصص داخلی یا غدد معاینه شوند و بررسی های لازم انجام گیرد تا مشخص شود مشکل و بیماری خاصی دارند یا نه. گاهی بی اشتهایی عصبی باعث لاغری می شود. پرکاری تیرویید نیز می تواند با بالا بردن سوخت وساز بدن باعث لاغری شود. البته در پرکاری تیرویید فرد باوجود اشتهای خوب، چاق نمی شود. گاهی هم در هضم و جذب غذا مشکل به وجود می آید یا دریافت غذایی کم می شود.

مشکل پوستی خانم«گ» با لاغری و کمبود وزنشان ارتباطی ندارد و هرچند به دلیل جوش های صورتشان برخی غذاها را نمی خورند اما غذا نقش چندانی در بروز جوش ندارد. در گذشته فهرستی از غذاهای ممنوعه به فردی که دچار جوش بود، داده می شد اما امروزه اعتقاد بر این است که بروز جوش به غذاها ربطی ندارد. با این حال اگر جوش های فردی بعد از خوردن یک غذای خاص بدتر می شود، بهتر است آن غذا را مصرف نکند. بروز جوش در سن و سالی که ایشان دچار آن شده اند، موضوع عجیبی نیست و معمولا با مشاهده و وجود علایمی از افزایش هورمون های مردانه، فیناستراید تجویز می شود. این دارو هم می تواند در کاهش علایم افزایش هورمون های مردانه و هم بهبود جوش های صورت موثر باشد در غیر این صورت مصرف این دارو دلیلی ندارد و به بهبود جوش ها نیز کمک نمی کند. برای درمان جوش های صورت می توان از داروهای دیگری هم استفاده کرد. این خانم برای درمان مناسب باید به متخصص پوست مراجعه کنند تا پس از معاینه و بررسی های لازم، درمان مناسب برایشان انجام شود.

نگاه روان شناس

ناآرامی می تواند باعث اختلال هورمونی شود

دکتر بهروز بیرشک

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

خانم«گ» با توجه به قد و وزنشان کمبود وزن دارند و وزنشان از حد طبیعی کمتر است. هرچند به نظر می رسد بیشتر از نظر ظاهری و زیبایی با این موضوع مشکل داشته باشند، اما لازم به یادآوری است که مساله سلامت مهم تر از کمبود وزن است بنابراین باید بررسی ها و آزمایش های لازم را انجام دهند تا اگر مشکلی در عملکرد تیرویید یا مشکل عصبی دارند، مشخص شود. البته گاهی وزن و نوع استخوان بندی افراد با مسایل ژنتیک مرتبط است. اگر سایر اعضای خانواده شان هم همین طور هستند و وزنشان بالا نمی رود، ممکن است بدون اینکه به هیچ بیماری یا مشکل خاصی مبتلا باشند، وزنشان از حد طبیعی کمتر باشد. اگر بی اشتهایی و بی میلی به غذا دارند، توصیه می کنم به متخصص تغذیه مراجعه و زیرنظر ایشان از ویتامین و مکمل و برای کاهش استرس و فشارهای روانی از مشاوره و روان درمانی استفاده کنند. یک مقدار اضطراب در زندگی عادی است و در موقعیت هایی از زندگی باید وجود داشته باشد اما وقتی اضطراب درحدی باشد که روند زندگی و کارکرد فرد را تحت تاثیر قرار دهد، می تواند مضر باشد. ایشان حتما باید به مشاور مراجعه کنند زیرا مشکل پوست و آکنه و جوش های صورت هم می تواند با اعصاب و روان ارتباط داشته باشد و بین اعصاب و پوست ارتباط مستقیم وجود دارد. خیلی مواقع ناآرامی باعث اختلال های هورمونی می شود و روی پوست تاثیر می گذارد. بی شک اگر برای درمان مشکلات پوستی شان همزمان با مراجعه به متخصص پوست از مشاور کمک بگیرند و روان درمانی انجام دهند، نتیجه بهتری خواهندگرفت.