محصولات ترا ریخته را با نام های مختلفی از جمله رستگاری ژنتیک، GMO و … می شناسند. این محصولات به سبب دستکاری در RNA و یا DNA مواد غذایی به وجود می آیند. تحقیقات نشان داده اند که دستکاری در ژن های این مواد غذایی سبب اختلالات ژنتیکی در آنها شده و مصرف آنها می تواند خطر بزرگی برای سلامت انسان و هم چنین آسیب های جبران ناپذیر به DNA او باشد.
شاید خیلی ها هنوز چیزی درباره محصولات GMO یا “محصولات دستکاری ژنتیکی داده شده” نشنیده باشند و یا شاید هم شنیده و از کنار آنها به راحتی و با بی تفاوتی رد شده اند؛ اما آنچه که حقیقتی انکارناپذیر است و بسیاری از کشورهای بزرگ و توسعه یافته نسبت به آن حساس شده اند این است که این محصولات در عین خسارت هایی که ممکن است برای گونه های گیاهی و جانوری و زندگی انسان و در یک کلام حیات اکوسیستم های طبیعی ایجاد کنند توسط بخش بزرگی از شبکه تجارت جهانی در حال تولید و رخنه به سلامت زمین و ساکنان آن هستند.
البته کشورهای توسعه یافته نسبت به این خطرات احتمالی کاملا قانونمند و جدی برخورد کرده اند؛ اما سوال این است که وضعیت ایران نسبت به این محصولات چگونه است و شهروندان ایرانی چقدر در خطر استفاده از این محصولات قرار گرفته و نیز چه تمهیدات قانونی برای کنترل تولید و واردات محصولات دستکاری شده ژنتیکی اندیشیده شده است؟!
شاید خیلی ها هنوز چیزی درباره محصولات GMO یا “محصولات دستکاری ژنتیکی داده شده” نشنیده باشند و یا شاید هم شنیده و از کنار آنها به راحتی و با بی تفاوتی رد شده اند؛ اما آنچه که حقیقتی انکارناپذیر است و بسیاری از کشورهای بزرگ و توسعه یافته نسبت به آن حساس شده اند این است که این محصولات در عین خسارت هایی که ممکن است برای گونه های گیاهی و جانوری و زندگی انسان و در یک کلام حیات اکوسیستم های طبیعی ایجاد کنند توسط بخش بزرگی از شبکه تجارت جهانی در حال تولید و رخنه به سلامت زمین و ساکنان آن هستند. البته کشورهای توسعه یافته نسبت به این خطرات احتمالی کاملا قانونمند و جدی برخورد کرده اند؛ اما سوال این است که وضعیت ایران نسبت به این محصولات چگونه است و شهروندان ایرانی چقدر در خطر استفاده از این محصولات قرار گرفته و نیز چه تمهیدات قانونی برای کنترل تولید و واردات محصولات دستکاری شده ژنتیکی اندیشیده شده است؟!
***
اسفندماه سال گذشته در حالی که مردم ایران درگیر خرید برنج، برای سبزی پلوماهی شب عیدشان بودند صالحی استاد دانشکده علوم پایه گروه بیولوژی رشت گفت که 48 درصد برنج‌های بازار ایران تراریخته ژنتیکی است. هر چند این اظهارنظر در میان ناآگاهی نسبت به اسم و محتوای “محصولات ترنسژنیک” گم شد و هیچ نگرانی را برای مصرف کننده ایرانی پدید نیاورد اما در میان رسانه ها و جوامع علمی واکنش هایی را برانگیخت.
صالحی در ادامه اظهارنظرش دلیل این نتیجه گیری را اینگونه عنوان کرد:«برنج‌های متداول در بازار ایران حاوی پرومو‌تر P۳۵S بوده و تراریخته ژنتیکی هستند، در حالی که هیچ یک از نمونه‌های مورد آزمایش دارای برچسب گذاری نبودند.»
این استاد دانشگاه، درباره روش های این بررسی به رسانه ها گفت:«ابتدا 27 نمونه برنج پُرمصرف موجود در بازار مصرفی استان‌های تهران و البرز شامل انواع داخلی و خارجی جمع آوری شد؛ سپس استخراج DNA به روش استاندارد CTAB صورت گرفت؛ تست PCR بر پایهٔ ژن بومی PEPCex به منظور اثبات حضور ژنوم برنج و ژن P35S جهت غربالگری نمونه‌های مثبت از نظر تراریختگی انجام شد؛ سپس حساسیت تست PCR مورد سنجش قرار گرفت و در آخر کلونینگ ژن بومی PEPCex و پرومو‌تر ژن P35S انجام گرفت.»
خبر دوم می توانست خبر نخست را به نوعی تایید کند. اواخر امرداد ماه امسال یعنی یکماه پیش، آزاد عمرانی عضو اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با اشاره به این نکته عجیب که واردات محصولات تراریخته به کشور یک دهه کتمان شده است به رسانه ها گفت:« طبق اعلام دست اندرکاران، سالانه ۵ تا ۵.۵میلیارد دلار محصول تراریخته وارد کشور شده و در سالیان اخیر، بدون اینکه مردم آگاه باشند این محصولات وارد سفره آنان شده است؛ ضمن اینکه جز در شش ماه اخیر مسئولان مربوطه هیچ‌گونه اطلاع رسانی صحیحی در این زمینه نداشته‌اند. یک معاهده بین المللی در این زمینه می‌گوید محصول تراریخته پس از تولید باید از جنبه‌های گوناگون مورد آزمایش و بررسی قرار بگیرد تا مخاطرات سلامتی و زیست محیطی آن به حداقل کاهش یابد، انجام کامل این آزمایشات بعضا حدود ۱۳ سال طول می‌کشد و نیاز به ۱۳۰ میلیون دلار هزینه دارد.»
عضو انجمن ارگانیک ایران با اشاره به اینکه بعد از سال ۲۰۱۳، اعتراضات بین المللی بسیاری از جوامع را نسبت به مخاطرات و مسائل پشت پرده محصولات تراریخته حساس کرد گفت:«از این زمان به بعد ارزیابی مخاطرات تراریخته‌ها بر روی محیط زیست و سلامت جوامع مورد توجه بیشتر ساکنین زمین قرار گرفت که به تبع آن در ایران نیز عده زیادی نسبت به این مساله حساس شدند.
این پژوهشگر نانوبیوتکنولوژی در ادامه از یک جنایت بزرگ در جاده سلامت کشور پرده برداشت و گفت:«در دهه اخیر تنها برخی مراکز تحقیقاتی و همچنین افرادی در بدنه اجرایی کشور از واردات محصولات تراریخته به کشور آگاه بودند و زمانی که حساسیت‌ها نسبت به مخاطرات محصولات تراریخته تشدید شد، افرادی که اصرار به تولید انبوه و رهاسازی این محصولات در طبیعت داشتند، ماجرای واردات آنها را در دهه اخیر علنی کردند و اذعان نمودند جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد به طوری که سالانه ۵ تا ۵.۵ میلیارد دلار محصول تراریخته به کشور وارد و مصرف می‌شود.» عمرانی این مساله را از آن جهت نگران کننده دانست که موافقان محصولات تراریخته بیش از یک دهه واردات آن را پنهان نگه داشته بودند و زمانی که از متوقف شدن واردات و تولید این محصولات بیمناک شدند، موضوع را رسانه‌ای کردند. این اتفاق ها در حالی افتاده که بر اساس قوانین داخلی ایران، فروش و عرضه این محصولات بدون مجوز وزارت بهداشت و درمان و نیز تایید سازمان حفاظت محیط زیست ممنوع بوده و پیگرد قانونی دارد. با این همه اما به گفته مسوولان، این محصولات به ایران وارد شده و به مصرف کننده عرضه شده است.
محصول دستکاری ژنتیکی چیست؟
دستکاری ژنتیکی یا انتقال DNA یک موجود به موجود زنده متفاوت از جمله گیاهان و حیوانات با استفاده از روش‌های مهندسی ژنتیک است. در این فرایند در اصل ژن یک موجود را به موجود دیگری از یک گونه و یا گونه‌های غیر همگون وارد می‌کنند. برای مثال ژن‌های یک حیوان را به میوه‌ها و سبزی‌ها وارد می‌کنند.
همزمان با ورود اولین محصولات دستکاری ژنتیکی شده به بازار جهانی، تردیدهای جدی در زمینه‌ی پیامدها و آثار جانبی زیست محیطی این محصولات، خطراتی که برای تنوع زیستی جانوری و گیاهی دارند و پیامدهای مصرف آنها برای سلامت انسان ایجاد شد. از جمله نگرانی های کارشناسان و متخصصان این است که ایجاد ارگانیسم‌هایی با خصوصیات ژنتیکی که می‌توانند بر روی چرخه‌ی پیچیدهﻯ اکولوژیکی جهان تأثیر غیرقابل برگشت بگذارند، در مورد ارگانیسم‌های دستکاری ژنتیکی شده وجود دارد. از طرف دیگر، استفاده از ارگانیسم‌های دستکاری ژنتیکی شده و رها سازی آنها در محیط زیست، نگرانی‌های جدی در رابطه با انتقال ژن‌های دستکاری شده به گونه‌های گیاهی و حیوانی مطرح می کند. کارشناسان تاکید می کنند که تأثیر این انتقال‌‌ها تا اندازه‌ی بسیار زیادی ناشناخته و غیرقابل کنترل است؛ همچنین یکسان شدن محصولات کشاورزی ناشی از تولید انبوه “محصولات دستکاری ژنتیکی” ، از یک سو تنوع زیستی را به خطر انداخته و از سوی دیگر گونه‌های گیاهی را نسبت به بیماری‌ها و آفت‌ها حساس‌تر کرده و موجب افزایش آسیب‌پذیری محصولات کشاورزی می‌شود. در نتیجه ایمنی مواد غذایی به دست آمده به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
اما در مقابل، تولیدکننده ها و طرفداران این محصولات، بسیاری از این نگرانی ها را نابه جا، افراطی گری و وسواس توصیف کرده و می گویند که مهندسی ژنتیک یک رشته علمی و دانشگاهی مانند بسیاری از دیگر رشته هاست و باید به این رشته فرصت تجربه و اجرای برنامه هایش داده شود.
احتیاط کنید!
در اسناد دولت های گذشته در ایران به موارد روشن کننده ای درباره محصولات تغییرژنتیک برمی خوریم. از جمله نامه ای که دکتر ظریف در دولت اصلاحات خطاب به رییس دفتر رییس جمهوری نوشته و به او درباره خطرهای این محصولات یادآوری می کند. در بخشی از این نامه آمده است:« جمهوری اسلامی ایران یکی از واردکنندگان بزرگ محصولات کشاورزی و غلات از کشورهای تولیدکننده نظیر استرالیا-کانادا-اتحادیه اروپا-آرژانتین-اروگوئه و …. که از روش اصلاح ژنتیک برای تولید محصول بیشتر و برتر استفاده می کنند می باشد. بدین دلیل نسل آینده کشور و نیز محیط و تنوع زیستی می تواند به راحتی تحت تاثیر عوارض احتمالی این نوع محصولات قرار گیرد. این نوع محصولات اولا قادرند بمجرد ورود به سیستم محیط زیست بومی کشورها، بر تمامی اقلام مشابه غلبه یافته بتدریج آنان را نابود سازند. اتفاقی که برای برخی از محصولات کشاورزی بومی در دنیا و حتی در کشورخودمان بصورت محدودتر رخ داده است. ثانیا قادرند تاثیرات منفی ناشناخته و بلند مدتی را بر نسل و نژاد و توانائیها و سلامت انسان بگذارند. این در حالی است که محصولات ترانس ژنتیک به صورت معمول مورد بهره برداری قرار بگیرند این امکان وجود خواهد داشت که حتی بصورت سلاح مورد بهره برداری قرار گرفته و یا با استفاده از ژن های خاصی حالات جسمی ، روانی انسان ها را تغییر داده و محیط زیست را به نابودی بکشاند.»
هشدار کارشناسان محیط زیست
محمد تقی فرور رئیس انتخابی کنسرسیوم جهانی قرق های بومی معتقد است که کتاب “تکنولوژی افسارگسیخته” که در سال 1968 میلادی منتشر شد، نشان داد که جهان غرب به این درک رسیده است که فناوری می تواند چه پیامدهای منفی را با وجود حسن نیت در درون خود داشته باشد.
او با اشاره به فعالیت های خود پس از مطالعه این کتاب گفت:«بررسی تبعات زیست محیطی فناوری در کشورهای جهان سوم از طریق بازدید نزدیک ، برایم روشن کرد که چگونه سران بسیاری از آنها با حسن نیت و آرزوی پیشرفت برای مردمان خود، آسیب های جبران ناپذیری به محیط زیست و ایمنی زیستی جوامع خود وارد کرده اند.»
فرور هشدار داد که به رغم برخورداری بشر از بینش علمی پیشرفته، پیش بینی اثرات مخرب بسیاری از پیشرفت های علمی و فناوری بر محیط زیست و در نهایت بر سلامت بشر ممکن نیست که از آن جمله می توان به آسیب های ناشی از آفت کش ها اشاره کرد. او گفت:«با توجه به پیامدهای محصولات دستکاری ژنتیکی شده و رعایت اصل احتیاط که منجر به عدم تولید این محصولات در اروپا و روسیه شده است، ما نباید خود را در معرض خطرات استفاده از این محصولات قرار دهیم. یکی از مهم ترین نگرانی ها در این زمینه، پیگیری بسیاری از شرکت های چند ملیتی به منظور کسب بازارهای تازه در کشورهای در حال توسعه برای این محصولات است.»
شاید همین ملاحظات علمی بود که موجب شد جامعه‌ی بین‌المللی در زمینه‌ی تحقیق، تولید، کاربرد و تجارت محصولات دستکاری شده ژنتیکی با چالشی جدی مواجه شود و در تلاش برای نظام‌مند کردن وضعیت این دسته محصولات، در سطح جهانی معاهده‌ای بین‌المللی و در سطح ملی، در برخی کشورها، قوانین داخلی تدوین و به مورد اجرا گذاشته شد.
سیاست های جهان توسعه یافته
اسناد جهانی نشان می دهد به رغم استقبال از محصولات دستکاری ژنتیک در برخی نقاط جهان، سال ۲۰۱۵ سطح زیرکشت محصولات تراریخته در دنیا ۱.۸ میلیون هکتار کاهش داشته است و انتظار می‌رود این روند کاهش در سال ۲۰۱۶ تشدید شود. شاید به همین علت است که کمپانی‌های مبلغ و سرمایه گذار محصولات تغییر ژنتیک، به دنبال مشتری و سرمایه گذار در کشورهای جهان سوم به منظور جلوگیری از کاهش سطح زیر کشت این محصولات هستند؛ تا آنجا که حتی گاهی بذرهای تراریخته را به رایگان در اختیار برخی کشورها قرار داده اند تا کاهش سطح زیر کشت در سایر نقاط جهان را جبران کنند.
اخیرا کشور روسیه اعلام کرد: کشت هر نوع گیاه، دستکاری ژنتیکی حیوانات، تولید محصولات و افزودن مواد شامل این بخش (تراریخته) در محصولات و فرآورده های غذایی در روسیه جرم اعلام شد و محکومیت قضایی در پی دارد. ممنوعیت واردات محصولات دستکاری ژنتیکی شده در ایرلند نیز اعلام شد. همچنین مطابق قوانین کشور انگلستان هیچ محصول تراریخته‌ای نباید به صورت تجاری کشت شود و کشت آنها فقط باید زیر‌نظر دولت این کشور انجام شود؛ در همین حال در این کشور قانون اجباری «برچسب‌گذاری» برای تمامی محصولات تراریخته با دقت اجرا می‌شود. همچنین مطابق قوانین اروپا، محصولات کشاورزی باید ارگانیک و خالی از دستکاری ژنتیکی باشند و آنهایی که از نظر ژنتیکی دستکاری شده‌اند باید زیر نظر اتحادیه باشند و تنها در خود این اتحادیه کشت شوند؛ مطابق گزارش بنیاد آینده کشاورزی برلین، اروپا به‌زودی قانونی وضع خواهد کرد که کشت محصولات تراریخته در این اتحادیه به طور کامل ممنوع شود.
و اما در ایران!
وجود اینکه صدور، تمدید و لغو مجوز فعالیت در امور مرتبط با فناوری زیستی جدید بر اساس قانون وزارت بهداشت، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست است و این سه نهاد متولی قانونی تمام امورات مربوط به محصولات دستکاری ژنتیکی شده هستند، اخیرا سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور برخلاف اختیارات قانونی خود، تولید و واردات محصولاتی که هنوز اثرات آن در دراز مدت در کشور بررسی نشده را در دستور کار برنامه توسعه ششم، در بخش فناوری قرار داده است. کارشناسان هشدار می دهند اگر این موضوع اصلاح نشود عوارض و پیامدهای خطرناکی را برای سلامت شهروندان و محیط زیست بر جا خواهد گذارد.
آزاد عمرانی عضو اتحادیه ملی محصولات کشاورزی هرگونه برخورد غیرکارشناسی و تحت فشار رسانه ای با موضوع تراریخته‌ها را غیرعلمی و خطرناک توصیف کرده می گوید:«نباید در ورود این محصولات به طبیعت و سفره غذایی مردم عجله کرد و در عین حال حتما لازم است در اسرع وقت زیرساخت‌های ارزیابی مخاطرات و انجام آزمون‌های سلامت و زیست محیطی این محصولات توسط کلیه مراجع ذیربط فراهم شود تا با تسریع این روند و عزم جدی در اجرای پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا و قانون ایمنی زیستی تکلیف همه روشن شده و از این فضای مبهم خارج شویم؛ چرا که در صورت عدم رسیدن به چنین نقطه‌ای، مخاطرات احتمالی این محصولات فقط به مصرف کنندگان و محیط زیست منتقل خواهد شد و در صورت بروز هرگونه خطا برگشت ناپذیر خواهد بود.»
اطلاعات نادرست و منافع اقتصادی ویژه
عمرانی با بیان اینکه به نظر می‌رسد منافع اقتصادی ویژه‌ای پشت این مساله وجود دارد می گوید:«برای کنترل آفات از جمله کرم ساقه خوار برنج روش‌های مطمئن‌تری مانند کنترل بیولوژیک و سموم زیستی وجود دارد که می‌توان با حداقل خطر آنها را به کار بست؛ اما اخیرا یکی از مدیران سازمان حفظ نباتات کشور اعلام کرده “در صورت تخصیص اعتبارات کافی کشاورزان قادر خواهند بود مشکل کرم ساقه خوار برنج را با روش‌های بیولوژیک حل کنند و نیازی به سموم شیمیایی برای این منظور نیست. بنابراین تولید انبوه برنج تراریخته با وجود روش‌های کم خطرتر و سازگار با محیط زیست در اولویت آخر قرار خواهد گرفت.” این یک ادعای نادرست است.»
او در ادامه نمونه ای را از کشور برزیل به عنوان دومین تولیدکننده محصولات تراریخته در دنیا مثال می زند و تاکید می کند که در صورت صحیح بودن این ادعا که تولیدات تراریخته باعث کاهش مصرف سموم می‌شوند باید مصرف سموم شیمیایی در کشور برزیل بسیار کم باشد، درحالی که مصرف سالانه سم در برزیل بیش از 10 برابر ایران است. در ایران به ازای هر نفر ۴۰۰ گرم و در برزیل پنج هزار و ۲۰۰ گرم سم مصرف می شود. بنابراین توسعه کشت تراریخته نه تنها مصرف سموم را کاهش نداده بلکه باعث افزایش آن نیز شده است.
این پژوهشگر نانوبیوتکنولوژی اضافه کرد: تولید جهانی محصولات تراریخته بیشتر در زمینه تامین سوخت‌های زیستی، خوراک دام و پوشاک مورد توجه قرار دارد و مواردی که این محصولات مستقیما وارد چرخه مصرف مردم شوند، بسیار اندک و یا با آستانه تعریف شده است.
عضو انجمن ارگانیک کشور با بیان این نکته که محصولاتی که عوارض خطرناک آن پس از مصرف مشخص می‌شود بی سر و صدا از بازار جمع آوری می شوند اضافه کرد: مثلا برخی از اسناد شکایات مربوط به ذرت‌های تراریخته که در سال ۲۰۰۳ در دادگاه طرح دعوی شده بود در سال ۲۰۱۶ افشا شد؛ پس واقعیت اینجاست که بررسی‌ها در این زمینه کافی و همه جانبه نبوده است. در ایران هم بیش از یک دهه است که بدون آگاهی مردم محصولات تراریخته وارد سفره آنان شده و از طرفی هم آمار سرطان و بیماری‌های سیستم عصبی به شدت افزایش یافته؛ پس اثر درازمدت تراریخته‌ها به عنوان یکی از ارکان روغن‌های پر مصرف خوراکی باید مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد و تا زمانی که این آزمایشات انجام نشود نمی‌توان ادعا کرد که تراریخته‌ها سالم هستند یا بی خطر.
عمرانی تاکید کرد که متاسفانه ما نسبت به اجرای صحیح قوانین و انجام کامل مراحل آزمایشی بی اعتنایی می‌کنیم؛ در حالی که دو دستورالعمل اجرایی معتبر مصوب شورای ملی ایمنی زیستی در سال‌های ۹۲ و ۹۴ در کشور داریم و از سال ۸۲ نیز رسما پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا را در مجلس شورای اسلامی مصوب کرده‌ایم که متاسفانه به آنها عمل نمی‌شود. باید مستندات لازم در این زمینه به صورت کاملا علمی تهیه و در اختیار دستگاه‌های بالادستی قرار داده شود تا هر گونه نگرانی در جامعه درباره محصولات تراریخته از بین برود.
عضو هیات رئیسه انجمن ارگانیک کشور از مدارکی خبر داد که درباره مخاطره آمیز بودن تولید و مصرف محصولات تراریخته وجود دارد و تاکید کرد که تمام این مدارک و مستندات به مراجع بالادستی مرتبط از جمله وزارت بهداشت، فرهنگستان علوم پزشکی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، وزارت جهادکشاورزی، سازمان محیط زیست و شورای ملی ایمنی زیستی تحویل داده شده است؛ اما در شرایط فعلی جریان ترویج تراریخته در کشور سودمحور به نظر می‌رسد، عده‌ای شرکت‌هایی تاسیس کرده و از دولت برای این کار وام گرفته‌اند؛ بنابراین اصرار دارند این محصولات زودتر تولید و وارد بازار شود و آنان هم به سودشان برسند.»
رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز درباره این اطلاعات نادرست نمونه هایی را مثال زده است. معصومه ابتکار در این باره گفته است:«در ابتدا گفته می شد که تولید و مصرف فرآورده های تراریخته به نفع محیط زیست است؛ زیرا از سم کمتری در تولید آنها استفاده می شود. اما بعد مشخص شد که بعضی از این فرآورده ها که ژن”BT” دارند که در برنج و برخی محصولات استفاده می‌شود، حتما نیازمند استفاده از آفت کش خاصی هستند. بنابراین شرکت هایی که اطلاعات ژنتیکی این بذرها را در انحصار دارند در کنار فروش ژن ها، این آفت کش ها را هم به میزان بالایی می فروشند. این در حالی است که بررسی ها نشان می دهد آفت کش مذکورخودش مضراتی را دارد. کارشناسان معتقدند که این آفت کش می تواند سرطان زا باشد. 15 تا 20 سال بعد از کشف محصولات تراریخته کارشناسان اعلام کردند که اتفاقا محصولات مذکور سم بیشتری مصرف می کنند و ادعای اولیه که این محصولات می توانند سبب کم شدن مصرف سم و آفت کش شود الان دیگر اثبات شده نیست. بنابراین بر سر این موضوع یا اینکه این اطلاعات ژنتیکی می تواند وارد محصولات غذایی شود بحث وجود دارد و همین بحث ها باعث شد که قوانین ملی در کشورها برای مصرف تراریخته ها وضع و ایجاد شود. در ایران هم این قوانین وجود دارد، هرچند به هیچ‌وجه تولید بذرهای تراریخته در کشور ما هنوز انجام نشده و هیچ مجوزی هم در اینباره داده نشده است.»
او ضمن اظهار تاسف می گوید:«در دوره ای واردات محصولات دستکاری شده ژنتیکی به کشورما بی رویه انجام شد و وارد کنندگان در این خصوص دقت کافی نداشتند؛ چراکه مقررات به نحوی که نشانه گذاری روی محصول انجام شود رعایت نشد. اما با پیگیری های انجام شده از این پس ممکن است که در سطح آزمایشگاهی تولیدات تراریختهرا داشته باشیم. به عنوان مثال درباره تولید گندم تراریخته جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست مطلقا مخالف هستند؛ چراکه گندم یکی از گونه های بومی ایران است. یعنی اولین گونه های گندم در جهان در ایران شناسایی و به کشورهای دیگر صادر شده است. بنابراین درباره تولید گندم دستکاری شده ژنتیکی به طور کامل مخالف هستیم. اما درباره تولید محصولات دیگر قبل از هرچیز باید ارزیابی ریسک انجام و پروتکل و شیوه نامه آن توسط وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت از محیط زیست، وزارت بهداشت و وزارت علم و فناوری ابلاغ شود. ما باید در قالب چارچوب ها حرکت کنیم و اگر واقعا قرار است از محصولات دستکاری ژنتیکی استفاده شود قبل از هرچیز باید تمامی جوانب آن را در نظر بگیریم.»
بلومبرگ اعلام کرد: در حالی که صنعت مرغداری برزیل با کمبود بی‌سابقه ذرت(خوراک مرغ) مواجه است و باعث شده 10 درصد تولید مرغ این کشور کاهش یابد با این حال حاضر نشدند ذرت تراریخته از آمریکا وارد کنند.
خبرها حکایت می کنند که زنگ خطر در مورد محصولات تغییر ژنتیکی شده اولین بار در آمریکا که خود پیشرو در تولید این محصولات بود به صدا درآمد. درحال حاضر پیش بیینی می شود که تا سال 2025 از هر دو نفر آمریکایی، یک نفر مبتلا به سرطان می شود.
انتشار نتیجه تحقیقات در پارلمان اروپا
اما انتشار گزارش “یورونیوز” در بهمن ماه سال بخش های بزرگی از ابهامات محصولات تراریخته را برای مخاطب ایرانی روشن کرد. این گزارش که تازه ترین نتایج تحقیق بر روی ذرت موسوم به «بی تی ۱۷۶» بود و در پارلمان اروپا منتشر شد تاکید کرد که مصرف بلند مدت ذرت های تراریخت می تواند موجب بروز مشکلات کلیوی، غدد پستانی (شیری) و غیره شود. این نوع ذرت برای تغذیه دام و طیور استفاده می شود. ژیل اریک سرالینی، استاد دانشگاه “کان” فرانسه، ریاست گروه تحقیق درباره این گونه از ذرت را بر عهده داشته است.
او درباره نتایج به دست آمده گفت: «ذرت هایی که از لحاظ ژنتیکی دستکاری شدند و به نام “بی تی” مشهور هستند حدود پانزده درصد سموم حشره کش دارند و مصرف بلند مدت آنها می تواند موجب بروز مشکلات کلیوی، غدد پستانی- شیری و غیره شود. اگر این محصولات را به شکل بلند مدت و بر روی یک حیوان آزمایش کنید به نتایجی که گفتم می رسید. تولید این نوع ذرت در اسپانیا قانونی است.»
محققان دانشگاه کان فرانسه برای رسیدن به این نتایج، آثار ذرت «بی تی ۱۷۶» را بر روی هفتاد راس گاو مورد بررسی قرار دادند. گاوهای مورد آزمایش قرار گرفته به مدت پنج سال این نوع ذرت را مصرف می کردند. اما سازمان های مدافع استفاده از محصولات دستکاری شده ژنتیکی نتایج این تحقیق را زیر سوال بردند.
همچنین مطالعه دقیقی که در فرانسه بر روی موش های آزمایشگاهی که از محصولات تراریخته تغدیه می کردند انجام شد نشان داد که وقتی مدت مطالعه از سه ماه به نه ماه و بیشتر افزایش می یابد تومورهای خطرناک سرطان زا در موش ها بیشتر می شود؛ اما این مطالعات به این صورت در انسان انجام نشده یا خیلی کم انجام گرفته است.
همین چند وقت پیش بود که “بلومبرگ” نوشت:«در حالی که صنعت مرغداری برزیل به دلیل کمبود بی‌سابقه ذرت برای خوراک مرغ، با چالش عمده‌ای مواجه است و بهترین راه حل واردات این محصول از آمریکا عنوان می شود اما امسال برزیل هیچ واردات ذرت از آمریکا انجام نداده است؛ آنها ذرت شرکت‌های آمریکایی را به این دلیل خریداری نمی‌کنند که دستکاری شده ژنتیکی هستند.
و اما بعد…
با این همه خبر و آمار و ارقام، هنوز تکلیف مصرف کننده ایرانی معلوم نیست و مناقشات و تناقض گویی های مسوولان و سازمان ها درباره محصول تراریخته یا همان تغییر ژنتیکی داده شده ادامه دارد. به نظر می رسد مساله “محصولات تغییر ژنتیک ” باید در یک پرونده جداگانه از سوی متولیان بررسی و درباره تولید، واردات و عرضه آنها دقت و حساسیت بیشتری به کار برده شود. مهم ترین اصل که تاکنون به آن توجهی نشده است دادن اطلاعات درست و دقیق به مصرف کنندگانی است که شاید سال ها بعد با مبتلا شدن به انواع بیماری ها از مسوولان سوال کنند که چرا درباره سلامتی آنها و فرزندانشان کم توجهی نشان داده شده است؟!
منبع: دکتر سلام
چی بگیم .سرطان داره بیداد می کنه .ام اس ضعف حاعظه آلزایمرو..عادی شده .چی می تونبم بگیم وقتی کمترین حقی برای اعتراض نداریم.