انسان در طول روز به هزاران مسئله مختلف فکر می کند. همین توانایی فکر کردن است که ما را از حیوانات متمایز کرده است. اگر بتوانیم فکر کردن را به کودک نیز بیاموزیم ، تاثیر بسیار مهمی بر روی آموزش او خواهیم گذاشت. کودک با فکر کردن می تواند پاسخ بسیاری از سوالات خود را بیابد.
فرایند رشد تفکر در کودکان ، چند هدف اصلی را دنبال می کند. از جمله :
۱)خودباور شده و برای فعالیت های فکری خود ارزش قائل شوند.
۲)از فعالیت های فکری لذت ببرند وآن را توسعه دهند.
۳) قواعد منطقی و استلال کردن را بیاموزند.
۴) قدرت تمیز و تشخیص خود را نسبت به افکار و عقاید گوناگون ، بالا ببرند و تسلیم بی چون و چرایعقاید و افکار دیگران، نشوند.
۵) انتقاد پذیر بوده و نسبت به رد نظریات خود از طرف دیگران ، انعطاف پذیر و در برخورد با افکار وسلیقه هایدیگران صبور و بردبار باشند.
۶) در ارتباطات اجتماعی ، اعتماد به نفس لازم را جهت ابراز عقیده و نظر داشته باشند.
۷) از درک مسائل و مشکلات خود برخوردار بوده و از عهده حل یا توضیح آنها برآیند.
تفکر از دیدگاه های گوناگون قابل تقسیم و دسته بندی است. در دوران معاصر به تفکر خلاق و نقادبیشتر اهمیت می دهند.
تفکر خلاق : از مهمترین گونه اندیشه و نوع خلاق و زاینده آن است. انسان به کمک این ویژگی ، برای مسائل و مشکلات خود راه حل های جالب و تازه ای در طول تاریخ، یافته و به سمت آسان ساختن زندگی حرکت کرده است.کودک یا نوجوانی که از مهارت تفکر خلاق برخوردار است ، بهتر از دیگر هم سالان خود از عهده حل مسائل و مشکلات خود بر می آید و در نتیجه از اعتماد به نفس بالایی برخوردار است.
تفکر نقاد : این گونه تفکر نقش بسیار مهمی در پیشبرد انسان ها داشته است و به شیوه اندیشیدنی گفته می شود که معمولا در برابر راه حل های موجود را به چالش می کشد و نقاط ضعف و قوت آنها رامی نمایاند و برای مسائل مختلف زندگی ،راه حل های تازه ارائه می دهدو همین امر سبب تنوع وپیشرفت اندیشه بشر در طول تاریخ بوده است.ذهنیت همراه با تفکر نقاد ، هر چیزی را به راحتی رد یاقبول نمی کند ، بلکه ابتدا در باره آن موضوع ، پرسمان ها ی خود را طرح و برهان های خود را اقامه میکند.کودکان با تقویت این جنبه از تفکر ، از یک تقلید کورکورانه عبور کرده و به تصمیم های هوشیارانه می رسند. این کودکان قادر به ساختن دنیای تازه و متفاوت از گذشته خواهند بود.
۱)تهیه و در اختیار گذاشتن انواع بازی ها ، کتابهای فکری متناسب با سنین کودکان، تشویق به انجام بازی های جسمی و فکری
۲)انجام بازی های تقلیدی ، اجرای نمایشنامه و خواندن ترانه و حفظ اشعار کودکانه
۳) تهیه و در اختیار گذاشتن انواع وسایل و روشهای نقاشی ، مجسمه سازی ، شمع سازی و …
۴) تشویق به شنیدن و درک موسیقی و تقویت مهارت شنوایی کودک.
۵) گفتگو با کودک در باره احساسات او از چیزهایی که می بیند و می شنود ونیز ترغیب او به استفاده ازنقاشی یا سایر مهارتها برای بیان افکار و احساسات خود.
۶) پرهیز از بی اعتنایی به پرسش ها و احساسات کودک ، لزوم تشویق و ترغیب او برای هم اندیشیجهت یافتن پاسخ ها. پرهیز از ارائه پیوسته پاسخ های آماده و سهل الوصول.
۷) در امور شخصی ، به فرزندان حق انتخاب و اظهار نظر بدهیم . مثلا : در انتخاب رنگ لباس و نوعاسباب بازی و…
۸) یک داستان را انتخاب و نیمه تمام بخوانیم . سپس از کودک بخواهیم که قصه را با ذوق خودش تکمیلکند.
۹) در باره حوادث و شخصیت های داستان ها با کودک گفت و گو کنیم و پرسش های ساده و جالببپرسیم.
۱۰)تخیلات و نقطه نظرات کودک را تمسخر و انکار نکنیم و یا نادیده نگیریم. سوالات عجیب و غریب اورا دست کم نگیریم و با بی اعتنایی برخورد نکنیم. متناسب با سن او ، بحث و گفتگو را توسعه بدهیم.
۱۱) به جای دادن خوراک آماده ، با طرح پرسش هایی ، پرسش های وی را دنبال کنیم تا خود او نیز دریافتن پاسخ خود مشارکت کند.
۱۲) از طرح پرسش هایی که پاسخ ساده بلی یا نه دارند ، حتی الامکان پرهیز کنیم. و از او بخواهیم کهبیشتر توضیح دهد و دلیل بیاورد. از او بخواهیم که در باره نقص و کاستی برخی از دلایل صحبت کند.
۱۳) از سن هفت سالگی کم کم در باره مسائل انتزاعی و پیچیده تر با صحبت کنیم.
۱۴) خلاقیت ها و نوآوری های آنها را در بازی ها یا در انجام کارها وتکالیف مورد توجه قرار داده و آنها راتشویق کنیم.
۱۵) گاهی برای تشویق یا ترغیب آنها در موضوعات مورد علاقه کودک ، مسابقه برگزار کرده و پیشرفتشان را بسنجیم و پاداش بدهیم.
۱۶ از تحمیل سلیقه ها و نقطه نظرات خود جدا بپرهیزیم و علائق و سلایق او را بها بدهیم ؛ حتی اگرچیزی نباشد که ما انتظار داریم.
۱۷ قبل از هر چیز سعی کنیم خودمان والدین خوب ، خردورز ، اهل مطالعه و منطقی باشیم. چرا که والدین اولین ومهمترین الگوی کودکان خود هستند
انواع تفکر
راه های تقویت اندیشه ورزی در کودکان