ویتامین B12 یا “کوبالامین” یکی از ویتامین‌های بسیار مهم برای تشکیل و تجدید گلبول قرمز و عملکرد مطلوب دستگاه عصبی انسان است و از این رو درمانی موثر برای کم‌خونی حاد، اختلالات و فشار روانی و افسردگی به شمار می‌رود.
در سال‌های اخیر تاثیر این ویتامین بر سیستم عصبی خودمختار که مسئول برقراری ثبات شرایط داخلی بدن می‌شود مورد بررسی قرار گرفته است. این ویتامین در تشکیل DNA، ساخت غلاف میلین (پوشش سلول‌های عصبی)، تکثیر سلولی و تولید سلول قرمز، جذب آهن و اسید فولیک موثر است.
علل کمبود ویتامین B12
درباره علل، علائم و پیامدهای کمبود ویتامین B12 پژوهش‌های بسیاری انجام شده است. شایع‌ترین دلیل کمبود ویتامین 12B نه نبود آن در مواد غذایی، بلکه اختلال در فرایند پیچیده هضم این ویتامین در دستگاه گوارش است. بیماری‌های گوناگون دستگاه گوارش چون گاستریت‌های مزمن و کم‌خونی ناشی از برداشتن کامل یا بخشی از معده، کمبود ویتامین B12 را بدنبال دارند. عواملی از قبیل رژیم گیاه‌خواری و کاهش وزن نیز می‌توانند باعث کمبود این ویتامین در بدن شوند.
پژوهش‌های کارشناسان تغذیه نشان داده است که اگرچه گیاه‌خواری رژیم غذایی سالمی است و خطر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد اما از آنجایی که این رژیم غذایی فاقد ویتامین B12 است گیاه‌خواران می‌بایست با مکمل‌های حاوی B12 کمبود این ویتامین را جبران کنند.
افرادی که از یبوست رنج می‌برند در اثر استفاده بیش از حد از ملین‌ها به کمبود این ویتامین در بدن دچار می‌شوند. کاهش این ویتامین در بدن کودکان و سالمندان ممکن است موجب عدم جذب مواد مغذی دیگر شود.
عوارض کمبود ویتامین B12
عوارض کمبود ویتامین B12 عبارتند از کم‌خونی، احساس ضعف و سستی و بی‌حالی، حواس‌پرتی، زوال عقل و عدم تمرکز، زخم دهان و زبان، کاهش وزن، اختلال در راه رفتن و بوی بد دهان. علائم حاد کمبود این ویتامین توهم، افسردگی، از دست دادن حافظه و پارانویا است.
اما بسیاری از این علائم ممکن است ناشی از کمبود ویتامین دیگری هم در بدن باشد. کاهش ویتامین‌هایی چون B1، B2، B6 و ویتامین C نیز ممکن است باعث کج‌خلقی و افسردگی شود. این ویتامین‌ها به وفور در میوه‌جات، برنج قهوه‌ای، کلم بروکلی، جوانه گندم، کلم بروکسل و کلم برگ یافت می‌شوند.
رابطه کمبود ویتامین B12 و بیماری آلزایمر
پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که ۲۴ میلیون از مردم سراسر جهان دچار بیماری زوال عقل هستند. نیمی از این تعداد از آلزایمر رنج می‌برند. از بین رفتن سلول‌های عصبی به مرور زمان باعث ضعف حافظه، اختلال تمرکز و تکلم می‌شود. پزشکان توصیه می‌کنند که با افزایش میزان مصرف ویتامین B12 می‌توان خطر ابتلا به بیماری‌های مغزی را کاهش داد.
جبران کمبود ویتامین B12
تامین این ویتامین مهم از طریق تغذیه و تنها از طریق فرآورده‌های حیوانی امکان‌پذیر است، بنابراین احتمال این‌که بدن به کمبود ذخیره این ویتامین دچار شود بسیار زیاد است. ویتامین B12 در کبد ذخیره می‌شود و چنانچه بدن با کمبودی مواجه شود نیاز آن به مدت سه سال با این ذخیره قابل جبران است اما کاهش ذخیره پس از طی این دوره مشکلات محسوسی را پدید می‌آورد که باید به سرعت تحت درمان قرار گیرد.
مصرف روزانه ۳ میکروگرم ویتامین B12 برای افراد بزرگسال ضروری است. اما به‌دلیل فرایند پیچیده جذب این ویتامین توسط دستگاه گوارش توصیه می‌شود ذخیره بیشتری برای تامین نیاز بدن در نظر گرفته شود.
منبع: دکتر سلام
