یکی از شایع ترین و آزار دهنده ترین مسائل واختلالاتی که امروزه بسیاری از افراد دچار آن هستند ، فراموشکاری است. فراموشکاری می تواند در مواقعی باعث ایجاد مشکلات گوناگونی برای فرد شود. اگر شما نیز به دنبال راه درمان این موضوع هستید ، با ما همراه باشید.
سوفوکل، تراژدی نویس معروف یونان باستان، درباره فراموشی می گوید: «لذت هایی در دنیا وجود دارد مثل لذت فراموش?کردن بدبختی هایی که دچارشان هستیم.»…
اما تراژدی گاهی وسیع تر از این است و لذت فراموشی دردهای امروز را نمی تواند کمرنگ کند و فقط زورش به اطلاعات و داده هایی می رسد که لازمشان داریم.
در روز بارها در به خاطرآوردن کلمه ای، نامی یا کاری دچار مشکل می شویم که باید به یاد بیاوریم و این فراموشی گاهی به مرز عذاب آور بودن می رسد. این جمله که «دارم آلزایمر می گیرم!» را از زبان خیلی ها می شنویم و خیلی وقت ها آن را می گوییم، اما واقعیت چیست؟ واقعیت این است که داریم آلزایمر می گیریم یا نه؟ ریشه مشکل کجاست؟ راه حل چیست؟ «موضوع ویژه» این هفته دنبال جواب این سوال ها می گردد و در تهیه آن ندا احمدلو، اقدس عارف و سارا دماوندان همکاری داشته اند.
آیا تشعشعات بر حافظه ما اثر گذاشته اند؟
همه کاسه کوزه ها را سر امواج نشکنید!
مهندس علی گورانی
کارشناس مسوول بهداشت پرتوها در وزارت بهداشت
بیش از ۸۵ درصد تشعشعات اطراف ما، طبیعی هستند. یعنی پیرامونمان کمتر از ۱۵ درصد، پرتوگیری های مصنوعی مانند امواج رسانه ای و ارتباطی وجود دارد. بیش از ۵۰ درصد پرتوگیری های مصنوعی کاربرد پزشکی دارند. وقتی تعریف روشنی از یک پدیده نداشته باشیم، به طور حتم تدبیر روشنی هم درباره آن نخواهیم داشت. یعنی اگر نیمه پر لیوان را نبینیم و جنبه های مثبت موضوعی را نشناسیم، نمی توانیم برخورد درستی با آن داشته باشیم. این روزها بحث تاثیر امواج مصنوعی بر مغز و ابتلا به بیماری هایی مانند آلزایمر به واسطه آن مطرح است در صورتی که این امواج مصنوعی به قدری کم هستند که نمی توان تقصیر ابتلا به تمام بیماری ها را به گردن آنها انداخت. در حال حاضر کل دنیا در حال بالا بردن اطلاعات عمومی درباره تشعشعات هستند. باید مردم بدانند منبع بیشتر پرتوگیری هایی که در اطرافمان اتفاق می افتند، چیست. ما ۲ نوع پرتوگیری طبیعی و مصنوعی داریم. در پرتوگیری های طبیعی، وجود گاز رادون در فضا به یک معضل جهانی تبدیل شده است. این گاز که منبع تشعشعات طبیعی محسوب می شود، دومین دلیل ابتلا به سرطان ریه بعد از استعمال سیگار است. اولین سرطان آقایان و دومین سرطان خانم ها در کشور ما سرطان پوست است و پیرپوستی زودرس هم به دلیل پرتوگیری های طبیعی در کشورمان در حال افزایش است.
وقتی از پیرپوستی زودرس صحبت می کنیم، نباید آسیب های اجتماعی ناشی از آن و ناراحتی های روانی متعاقبش را هم نادیده بگیریم. پرتوگیری نور خورشید می تواند خطر ابتلا به آب مروارید را هم افزایش دهد. در پرتوگیری های مصنوعی هم منابع پزشکی بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند. پرتوهای RF یا همان رادیو فرکانس ها و سیگنال های ریزتری مانند ماهواره ها و آنتی سیگنال های ماهواره هم جزو تشعشعات مصنوعی هستند که می توانند بر سلامت ما تاثیر منفی داشته باشند. البته همان طور که گفتم، حجم این پرتوها چشمگیر نیست و نمی توان آنها را تنها عامل ابتلا به بیماری های مختلفی مانند بیماری های مغزی از جمله آلزایمر یا زوال عقل دانست. در حال حاضر همه ما در اقیانوسی از انرژی غرق هستیم و ذات انرژی هم تاثیرگذاری و ایجاد کار و حرکت است. هر نوع انرژی ای که به بدن ما می رسد، نوعی بافت بیولوژیکی است که می تواند بر تمام ارگان های بدن تاثیر بگذارد. امواج الکترومغناطیسی هم که شکلی از انرژی هستند، می توانند تاثیر فراوانی بر سیستم عملکردی بدن از داغ شدن آن تا آثار حاد و مزمن و درازمدت داشته باشند. شدت تاثیر منفی این تشعشعات به میزان و طول مدت پرتوگیری بدن بستگی دارد. هرچه بدن بیشتر در معرض امواج قرار داشته باشد، آسیب هایی که ممکن است از این پرتوها بگیرد، بیشتر و حادتر است. با این حساب نمی توان از آسیب های مغزی ناشی از قرار گرفتن در معرض انواع تشعشعات طبیعی و مصنوعی هم چشم پوشی کرد اما در عین حال نمی توان آنها را تنها عامل چنین آسیب هایی دانست.
ما بیماریم یا فراموشکار؟
آلزایمر و فراموشکاری با هم فرق دارند
معصومه صالحی
مدیرعامل انجمن آلزایمر ایران
سال ۱۹۰۶ برای نخستین بار بیماری آلزایمر را یک روا ن پزشک آلمانی که نامش «اَلویز آلزایمر» بود کشف کرد. درست است که تاکنون درمان قطعی برای این بیماری یافت نشده است و از آن به عنوان یک بیماری علاج ناپذیر نام می برند، اما می توان با روش های منطقی از بروز و شدت گرفتن بیماری آلزایمر جلوگیری کرد.
براساس نتایج آمار و تحقیقات انجام شده، در هر ۴ ثانیه یک نفر در جهان به آلزایمر مبتلا می شود و با توجه به افزایش جمعیت سالمندان، لازم است شرایط زندگی خوب و عاری از بیماری را در کشور فراهم کنیم. هر چه تشخیص بیماری زودتر انجام شود، می توان معلولیت های ناشی از بیماری را به تعویق انداخت.
مهم ترین اتفاقی که برای مبتلایان می افتد، اختلال حافظه است. بیشترین شکایت آنها این است که وقایع و اتفاق های زمان نزدیک را فراموش می کنند اما حافظه طولانی مدتشان همچنان هوشیار و فعال است. بیماران مبتلا به آلزایمر، یک سوال را به دفعات تکرار می کنند و در برخی موارد در ادای مطلب دچار مشکل می شوند. کارهای روزمره را چند بار انجام می دهند و در بعضی موارد فراموش می کنند که آن را انجام بدهند. این علایم زنگ خطر بیماری آلزایمر است.
شاید عامه مردم، فراموشی و آلزایمر را در یک گروه قرار دهند اما باید بگویم که این اشتباه مصطلحی است که در جامعه رواج پیدا کرده. خیلی وقت ها ما شیئی را در جایی می گذاریم و فراموش می کنیم که کجا گذاشته ایم. در این مواقع، وسیله را به یاد داریم اما اینکه آن را کجا گذاشته ایم، فراموش کرده ایم در حالی که در بیماری آلزایمر فرد حتی وسیله را به یاد نمی آورد. تفاوت بیماری آلزایمر و فراموشی در این است اما اگر این فراموشی به دفعات تکرار شود، می تواند نگران کننده باشد.
هر چه این بیماری شدت پیدا کند، شرایط زندگی برای اطرافیان بیمار سخت تر خواهد شد بنابراین نخستین قدم این است که اطرافیان برای آموزش نوع برخورد با بیمار خود، در کلاس های انجمن آلزایمر ایران شرکت کنند. کارشناسان موارد لازم را مطرح می کنند و آموزش های لازم درباره نوع برخورد را به افراد می دهند. مشاوره تلفنی یا حضوری، کمک گرفتن از پرستار و همچنین شرکت در کلاس های انجمن آلزایمر می تواند به خانواده ها در برخورد با بیمار کمک کند. باید چند نکته را در مورد بیماران مبتلا به آلزایمر در نظر گرفت؛ نخست آنکه در رفتار با این بیماران دقت کافی داشته باشیم. این افراد از تاریکی و تنهایی به شدت می ترسند بنابراین هنگام غروب سعی کنیم محیط اطراف آنها را روشن نگه داریم و تنهایشان نگذاریم. محیط خانه، بهترین مکان برای نگهداری این افراد است و هرچه اطرافیان و وابستگان به بیماران مبتلا به آلزایمر بیشتر توجه کنند، سیر بیماری مطلوب?تر خواهدشد. نکته دیگر آنکه این بیماران یک سوال را ممکن است چند بار بپرسند. در چنین مواقعی صبوری بهترین راه حل است و باید درنهایت صبر و حوصله، با آنها برخورد کرد. نکته دیگر درباره تغذیه این بیماران است که باید تحت کنترل باشد. این افراد به دلیل اینکه مانند افراد عادی فعالیتی ندارند، ممکن است به یبوست مبتلا شوند بنابراین بهتر است غذاهای کم حجم، سبزی و میوه در برنامه غذایی آنها گنجانده شود.
آیا داروها بر حافظه ما تأثیر می گذارند؟
داروهایی که فراموشی می آورند
دکتر حمید اکبری
دانشیار دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران
گاهی افراد از بدو تولد دچار اختلال حواس مادرزادی هستند ولی گاه عواملی مانند مصرف داروها پس از مدتی آنها را دچار اختلال حواس می کند.
برخی داروها روی عملکرد سیستم عصبی تاثیر می گذارند و یکی از عوارض آنها مختل شدن و ایجاد اشکال در حواس و حافظه است. بعضی بیماری ها هم می توانند با اثر بر سیستم عصبی مرکزی این عارضه را به دنبال داشته باشند و باعث شوند هوشیاری فرد تحت تاثیر قرار بگیرد:
آنتی هیستامین ها: این داروها از رایج ترین داروهایی هستند که به سرعت روی قوای شناختی و هوشیاری تاثیر می گذارند و اختلال حواس ایجاد می کنند ولی این اثر حداکثر تا ۸ ساعت پس از مصرف آنها از بین می رود و بعد از این مدت، همه چیز به حالت عادی برمی گردد .
ضدافسردگی ها: این داروها به مرور زمان سیستم عصبی را مختل می کنند و باعث اختلال حواس می شوند. حتی ممکن است پزشک هم متوجه نشود یا به این توجه نکند که این اختلال ناشی از مصرف دارو است و آن را به عوارض بیماری ربط دهد بنابراین با گذشت زمان، اثر دارو حواس را مختل تر خواهد کرد که در این صورت درمان آن گاه طولانی و گاه ناممکن می شود. داروهای ضدافسردگی،
ضد فشارخون، مدر و… از داروهایی هستند که می توانند عملکرد سیستم عصبی را کند و به مرور فرد را دچار اختلال حواس کنند.
البته این اثر در همه افراد یکسان نیست و ممکن است در فردی این عارضه به وجود بیاید و در دیگری دیده نشود و حتی شدت آن متفاوت باشد.
داروهای هورمونی: این داروها هم مثل داروهای جلوگیری از بارداری می توانند غیرمستقیم روی عملکرد سیستم اعصاب مرکزی اثر بگذارند و حواس مصرف کننده را مختل کنند.
داروهای گیاهی: داروهای گیاهی و گیاهان دارویی هم می توانند باعث چنین اختلالی شوند مثلا زعفران یا سیر عملکرد کلی انسان را کند می کنند و در صورت مصرف بیش از حد یا طولانی مدت باعث اختلال حواس می شوند. شاه دانه و گلبرگ و سرشاخه های آن هم مخصوصا در صورت مصرف زیاد بلافاصله فرد را دچار اختلال حواس جدی و شدید می کنند.
اولین کسی که متوجه ایجاد اشکال در حواس و قوه ادراکش می شود، خود فرد است ولی با مشاهده چنین علایمی نباید سرخود مصرف دارو را قطع کرد و لازم است حتما به پزشک مراجعه شود زیرا گاهی با تغییر دوز یا تعویض دارو مشکل برطرف خواهد شد.
یعنی همه ما آلزایمر گرفته ایم؟!
رادیو را بزن به برق!
دکتر محمدرضا خدایی
روان پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
خیلی وقت ها ما دچار اشتباه در برداشت هایمان می شویم و با اطلاعات محدودی که درباره یک بیماری به دست می آوریم، هر نشانه و علامتی را بسط می دهیم و آن را به بیماری خاصی مرتبط می کنیم. مثلا یک ناراحتی معده ساده را به سرطان معده تعبیر می کنیم. این قضیه درباره حافظه هم وجود دارد و این روزها می بینیم همه افراد وقتی با فراموشی در کارهای روزمره شان روبرو می شوند، چون از آلزایمر اطلاعاتی دارند، سریع نتیجه گیری می کنند و می گویند: حتما آلزایمر گرفته ام! یا در مسیر دچار شدن به آلزایمر هستم در حالی که این طور نیست. باید بدانیم فرآیند به خاطر سپردن ۳ مرحله دارد که عبارتند از: دریافت، پردازش و خروج که هر کدام از این مراحل اگر خوب انجام نگیرد، ممکن است دچار فراموشی شویم. بسیاری از افراد در مرحله اول دریافت دچار مشکل هستند. این افراد همان کسانی هستند که رادیوشان را برای تعمیر به تعمیرگاه می برند در حالی که رادیو هیچ مشکلی ندارد و مقصر آنها هستند که فراموش کرده اند اول رادیو را به برق بزنند و بعد آن را روشن کنند. به دلیل زندگی ماشینی امروزه، همه ما فکرهای مختلف، اضطراب و استرس های زیادی داریم. خیلی از ما در بخش دریافت دچار مشکل هستیم و وقتی کسی از ما چیزی می خواهد یا حتی خودمان به فکر انجام کاری هستیم، به دلیل عدم دریافت مناسب، دچار مشکل در یادآوری می شویم. گاهی اصلا نشنیده ایم که چه گفته اند یا فکرهای مختلف با تداخل در یکدیگر تمرکزمان را گرفته اند و این قضیه را حمل بر دچار شدن به بیماری آلزایمر می کنیم. گاهی هم اطلاعات را دریافت کرده ایم اما در قسمت پردازش آن دچار مشکل هستیم. استرس، افسردگی و بیماری های جسمی چون کم کاری تیرویید و… حتی مصرف داروهایی خاص مثل بسیاری از آرام بخش ها و مسکن ها باعث اختلال در این مرحله می شوند. با توجه به مشاهداتی که داشته ام و نمونه هایی که بررسی کرده ام، می توان گفت ۹۵ درصد از موارد فراموشی به اختلال در یادگیری مربوط است و افراد دچار آلزایمر نیستند. باید این نکته را در نظر بگیرید که آلزایمر در سن بالای ۶۵ سال و بیشتر در کسانی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند، رخ می دهد و ابتدا بیشتر علایمش در حافظه نزدیک اتفاق می افتد و نه در مواردی که قبلا به خاطر سپرده شده است.فقط ۵ درصد باقیمانده فراموشی ها می تواند دلیل بیماری در ارگان های مغزی و عروقی باشد.
«حواس پرتی» را نباید با «اختلال حافظه» یکی بدانیم و اگر می خواهیم از این حواس پرتی هایی که باعث نگرانی هایی می شوند، دور شویم باید روش زندگی مان را تصحیح کنیم. ورزش نکردن، تغذیه نامناسب و نداشتن برنامه ریزی، عجله کردن در انجام کارها و نداشتن مهارت کنترل استرس از عوامل اصلی ایجادکننده این «حواس پرتی» ها هستند که مردم به اشتباه به آن نام «آلزایمر» می دهند.
آیا بیماری ها بر حافظه ما تأثیر می گذارند؟
پیشرفت بیماری، پسرفت حافظه
دکتر امیرعلی سهراب پور
متخصص داخلی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم?پزشکی تهران
علل مختلفی می توانند سبب از دست دادن ادراک از زمان، مکان و اشخاص شوند.
گروه اول بیماری های عفونی شامل عفونت های بافت مغز (انسفالیت) و عفونت های مایع مغزی نخاعی (مننژیت) هستند. انسفالیت ها معمولا ویروسی هستند ولی مننژیت ها گاهی ویروسی و گاهی باکتریایی اند. این بیماری ها که هم کودکان و هم بزرگسالان را مبتلا می کنند، اغلب قابل درمان هستند و برای تشخیص آنها لازم است تصویربرداری از مغز انجام و مایع مغزی نخاعی گرفته شود. مهم ترین علایم بیماران، تب، استفراغ، اختلال حواس، بهت زدگی، تشنج و سردرد شدید است.
گروه دوم، داروها هستند. مصرف بیش از اندازه بسیاری از گروه های دارویی از جمله داروهای روان پزشکی و ضدتشنج می تواند به از دست دادن حافظه و حواس پرتی منجر شود. گاهی این علایم در افراد مسنی که به تازگی مصرف دارویی را آغاز کرده اند، بروز می کند و اغلب با قطع دارو از بین خواهد رفت.
مبتلایان به بیماری پیشرفته کبد (سیروز) نیز گاهی دچار اختلال حواس می شوند. وقتی کبد به حدی تخریب شود که نتواند سموم را از خون پاک کند، تاثیر این سموم باعث بروز این علایم خواهد شد. در صورت پیشرفت بیماری، احتمال کما و مرگ هم وجود دارد. بسیاری از این بیماران بعد از چند روز بستری در بیمارستان و اقدامات مناسب درمانی، بهبود نسبی می یابند؛ البته درمان اصلی آنها، پیوند کبد است. ممکن است بیماران دچار نارسایی کلیه نیز دچار علایم اختلال حواس شوند. در این بیماران باید به وسیله دیالیز، عملکرد کلیه جایگزین شود. اختلال حواس تقریبا در تمام بیماران دیالیزی که یکی دو جلسه دیالیزشان انجام نشده، به وجود می آید.
اختلال حواس در بیماری های دیگر هم محتمل است. اگر فشارخون ناگهان و به شدت افزایش یابد، روی مغز اثر می گذارد و خون با فشار وارد مویرگ های مغز می شود و برای افراد دچار پرفشاری خون، اختلال قوای شناختی را به دنبال خواهد داشت.
یکی از تظاهرات بیماری ایدز نیز اختلال حواس است که معمولا در مراحل پیشرفته بیماری مشاهده می شود و در مدت کوتاهی بیمار را از پا می اندازد. افرادی که به مدت طولانی سابقه مصرف الکل داشته اند، دچار کمبود برخی ویتامین ها می شوند و اختلال ادراک و شناخت و حافظه یکی از مشکلات آنهاست. معتادان به مواد مخدر با مصرف بیش از حد یا نرسیدن این مواد دچار اختلال حواس می شوند. از دیگر بیماری هایی که باعث اختلال حواس می شود، می توان به افت قند خون در بیماران دیابتی، کم خونی های شدید و برخی انواع افسردگی و اضطراب اشاره کرد.
آیا غذاها بر حافظه ما تأثیر می گذارند؟
رژیم ضدآلزایمر
دکتر محمدرضا وفا
متخصص تغذیه و رژیم درمانی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران
در یکی دو دهه اخیر این فرضیه مطرح شده که تمام عوامل خطرسازی که سلامت قلب را تهدید می کنند، می توانند سلامت مغز را هم به خطر بیندازند و ما را در معرض آلزایمر قرار بدهند. متاسفانه در دهه های اخیر بیماری های تخریبی سلول های مغزی در تمام دنیا خیلی شایع شده است و کشور ما هم از این قاعده مستثنی نیست. تغییر الگوهای تغذیه ای و پیروی از الگوهای غذایی نامناسب یکی از علت های اصلی پیشروی دنیا به سمت بیماری های مغزی و قلبی در کنار عوامل دیگری مانند استرس ها و هیجان های منفی زندگی ماشینی یا آلودگی آب و غذاست. در بین عوامل تاثیرگذار بر سلامت قلب و مغز می توان به این موارد اشاره کرد:
۱. دریافت بیش از اندازه کالری نداشته باشید. اگر فردی حتی در یک وعده غذایی، کالری بیش از حدی دریافت کند یا این اضافه دریافت در وعده های غذایی دیگر هم استمرار داشته باشد، به طور حتم اضافه وزن و چاقی به سراغ او خواهدآمد. دریافت کالری بالا می تواند باعث اکسیداسیون بیش از اندازه هم بشود و به دلیل همین اکسیداسیون بالا، رادیکال در بدن آزاد خواهد شد. رادیکال های آزاد برای تمام سلول های بدن از جمله سلول های قلب و مغز مضر هستند و می توانند زمینه ابتلا به بیماری های تخریبی سلول های مغز و آلزایمر را فراهم کنند.
۲. تا حد امکان چربی های اشباع و ترانس مصرف نکنید. چربی های اشباع، چربی هایی هستند که زنجیره هیدروکربنی آنها کاملا با هیدروژن اشباع شده است. گوشت قرمز، لبنیات و روغن های نباتی هیدروژنه شده یا جامد از اصلی ترین منابع دریافت این چربی ها به شمار می روند. به دلیل همین مضر بودن چربی لبنیات است که اصرار به مصرف لبنیات کم چرب داریم. ضمن اینکه خوراکی های فرآوری شده با روغن که حاوی اسیدهای چرب ترانس هستند، کرم کارامل موجود در شیرینی ها و مارگارین یا همان کره گیاهی هم از بدترین انواع چربی ها محسوب می شوند که می توانند باعث افزایش اکسیداسیون در بدن شوند. مصرف بیش از حد گوشت های قرمز، گوشت های پرچرب یا خوراکی های پرپروتئین هم برای سلامت قلب و مغز مضر است. به همین دلیل مصرف پروتئین های گیاهی مانند انواع حبوبات، نان، غلات و مغزها در کنار پروتئین های حیوانی سالم تر مانند گوشت های سفید و کم چرب برای پیشگیری از تخریب سلول های مغز و به خطر افتادن سلامت قلب، به تمام افراد توصیه می شود.
۳. کربوهیدرات های کامل بخورید. بهتر است در بین انواع کربوهیدرات ها، آنهایی را مصرف کنید که مانند نان کامل، برنج یا ماکارونی سبوس دار از دانه کامل غلات تهیه شده اند و سرشار از فیبر هستند. این خوراکی ها پتانسیل اکسیداسیون را در بدن کاهش می دهند و قند خون را هم کنترل می کنند. بالا رفتن قند خون می تواند تاثیری منفی بر سلامت قلب و مغز داشته باشد و خطر ابتلا به بیماری هایی مانند آلزایمر را افزایش دهد.
۴. آب بنوشید. بهتر است در بین انواع نوشیدنی ها، دور آنهایی که شیرین یا کولادار هستند، تا جایی که می توانید، خط بکشید. نوشیدنی های الکلی هم شانس ابتلا به آلزایمر را افزایش می دهند. رعایت حد تعادل در مصرف چای، قهوه، نسکافه و سایر نوشیدنی های حاوی کافئین هم اهمیت زیادی دارد زیرا مصرف زیاد این نوشیدنی ها می تواند اثر معکوس بر سلامت قلب و مغز داشته باشد. نوشیدن بیش از ۲ تا ۳ فنجان نوشیدنی های کافئین دار در طول روز توصیه نمی شود. از طرف دیگر، مصرف آب برای انجام درست فعالیت های متابولیکی بدن ضروری است. تمام افراد باید در طول روز به اندازه کافی آب بنوشند تا کم آبی در بدن آنها اتفاق نیفتد. این موضوع با افزایش سن (از میانسالی تا کهنسالی) اهمیت بیشتری هم پیدا می کند زیرا کم آبی بدن نقش بسزایی در ابتلا به بیماری های تخریبی سلول های مغز از جمله آلزایمر دارد.
۵.تا جایی که می توانید میوه و سبزی بخورید.خوراکی های سرشار از انواع ویتامین ها، املاح و ترکیب های آنتی اکسیدانی از بهترین خوراکی ها برای پیشگیری از ابتلا یا حداقل به تعویق انداختن ابتلا به بیماری هایی مانند آلزایمر یا برخی سرطان ها محسوب می شوند. میوه ها، سبزی ها و صیفی جات تازه و سالم سرشار از آنتی اکسیدان هستند و بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت باید حداقل ۵ نوبت در طول روز مصرف شوند. دانشگاه هاروارد پا را از این هم فراتر گذاشته و مصرف حداقل ۹ وعده میوه و سبزی را برای حفظ سلامت عمومی و سلامت قلب و مغز به تمام افراد و در تمام سنین توصیه کرده است.
۶. مصرف خوراکی های کنسروی، شور و پرادویه را به حداقل برسانید. مصرف انواع خوراکی های فرآوری شده که سرشار از نمک و ادویه هستند بر سلامت قلب و مغز اثر منفی دارد و مصرف بیش از اندازه آنها ابتلا به اختلال های قلبی و مغزی را در پی خواهد داشت. هرچقدر مواد اولیه غذاها سالم تر و تازه تر باشد، خطر ابتلایتان به بیماری های مختلف مانند آلزایمر یا زوال عقل هم کمتر خواهد شد.
آیا استرس فراموشکاری می آورد؟
فراموشی جوانان ربطی به آلزایمر ندارد
دکتر حامد محمدی کنگرانی
روان پزشک، عضو کمیته رسانه و کمیته آموزش انجمن روان پزشکان ایران
خیلی از ما در طول روز به دلیل فشار زیاد کاری، عصبی یا استرس های زیاد و نداشتن تمرکز دچار فراموشی های کوتاه مدت می شویم. برخی از افراد این فراموشی ها را به آلزایمر ربط می دهند و فکر می کنند که به دلیل همین فراموشی های کوچک و کوتاه مدت، حتما در آینده ای نزدیک به آلزایمر مبتلا خواهند شد اما فشار زیاد عصبی، کاری یا استرس های روزانه می توانند باعث ایجاد فراموشی شوند. فراموشی یکی از علایم افسردگی هم محسوب می شود و با اضطراب هم ارتباط تنگاتنگی دارد. موضوعی به نام «توجه» نیز وجود دارد؛ توجه یعنی بتوانیم بر موضوع خاصی تمرکز داشته باشیم، در مورد آن فکر کنیم و راه حل ارائه دهیم. «تمرکز» هم به معنای ادامه دار بودن توجه بر موضوع خاصی است. یعنی اگر بتوانیم یک ساعت بر موضوعی تمرکز کنیم، به آن موضوع توجه هم داشته ایم. کاهش تمرکز یکی از مهم ترین عوارض اضطراب، استرس و افسردگی است؛ یعنی اگر وقتی در حال صحبت با فرد دیگری هستید، درس می خوانید یا فیلم تماشا می کنید، دچار اضطراب، نگرانی، افسردگی یا فشار عصبی باشید، ذهنتان جای دیگری درگیر است و نخواهید توانست بر موضوعی که دوست دارید، تمرکز کنید و روند به حافظه سپردن و یادگیری موضوع کاملا مختل می شود. به این ترتیب می توان نتیجه گرفت نداشتن تمرکز و فراموشی های کوتاه مدت ربطی به آلزایمر ندارند چون آلزایمر سلول های مغزی را تخریب می کند در صورتی که این فراموشی ها با تمرکز، از بین رفتن زمینه های ایجاد استرس و اضطراب، ورزش یا مصرف دارو برای درمان افسردگی به سادگی از بین می روند و نگران کننده نیستند. در نهایت اینکه شیوع فراموشی در بین جوانان ربطی به آلزایمر ندارد و بیشتر مربوط به کاهش تمرکز ناشی از استرس، فشارهای روانی و عصبی یا حتی افسردگی است.
تکنیک های یادآوری
نیما بردبار
رازی در اینکه عده ای حافظه بسیار خوبی دارند و همه چیز را به یاد می آورند و عده ای دیگر نمی توانند چیزی را به یاد بیاورند و به خاطر بسپارند، وجود دارد. حقیقت این است که ما چیزی را به یاد می آوریم که به آن علاقه داریم و برایمان خاطره انگیز است به همین دلیل برخی از آقایان می توانند نتایج فوتبال ۱۰ سال پیش یک تیم را به یاد بیاورند اما تاریخ ازدواجشان را نمی توانند به خاطر بسپارند! ما بیشتر از هر چیز به یادآوری چیزهایی علاقه داریم که عجیب، احمقانه یا بسیار خاطره انگیز هستند. همه افراد برای به خاطر سپردن روش هایی دارند و این روش ها و تکنیک ها بسیار بیشتر از چیزی هستند که می دانیم و به کار می بریم. در ادامه می خواهیم نگاهی بیندازیم به این روش ها که شاید برای شما هم مفید باشند.
چگونه نام ها را به خاطر بیاوریم؟
این ۵ مرحله به شما کمک می کنند تا نام ها را به یاد بیاورید:
۱.گوش کنید: وقتی کسی را به شما معرفی می کنند، تمام حواستان را به شنیدن نام او بدهید نه به اینکه چه سر و وضع و ظاهری دارد یا اینکه حالا شما باید چه چیزی بگویید. اگر اسم را کاملا متوجه نشدید، مودبانه درخواست کنید دوباره معرفی انجام شود.
۲.واکنش نشان بدهید: خیلی سریع از اسمی که شنیده اید در موقعیتی مناسب استفاده کنید. مثلا بگویید: «از آشنایی شما خیلی خوشحال هستم خانم مفیدی!»
۳. تصور کنید: یکی از موقعیت ها و حرکت های طرف مقابل را ثبت کنید تا یک نام ساده با یک خاطره و تصویر خاص در ذهن شما نقش ببندد. مثلا ممکن است خانم مفیدی شما را یاد بازیگری در تلویزیون بیندازد که او هم فامیلی اش مفیدی است و لحن خاصی دارد.
۴. تکرار کنید: بعد از اولین ملاقات، سعی کنید نام کسی که تازه با او آشنا شده اید، در موقعیت مناسب تکرار کنید. مثلا هنگام خداحافظی بگویید: «خیلی از دیدارتان خوشحال شدم؛ خانم مفیدی» یا «روز خوبی بود خانم مفیدی». می توانید به همراهتان بگویید نام فرد جدید را به یاد می آورید و با تکرار نام او را برای همیشه به خاطر بسپارید.
۵.دوباره بشنوید: وقتی در مکانی قرار می گیرید که افراد جدید زیادی هستند و نمی توانید نام ها را به خاطر بسپارید، سعی کنید به حرف دیگران گوش بدهید و از میان حرف آنها اسامی را به یاد بیاورید و به خاطر بسپارید.
چگونه اعداد را به یاد بیاوریم؟
برای اعداد کوچک مثل کدها می توانید رابطه ای بین اعداد پیدا کنید و برای آنها تصویر بسازید مثلا عدد ۱۲۳ می تواند برای شما یادآور زمان ناهار باشد که افراد از ساعت ۱ تا ۳ زمانی را به ناهار اختصاص می دهند.
برای اعداد طولانی تر می توانید از روش «تکه تکه» کردن استفاده و اعداد روی شناسنامه یا کارت ملی و… را به گروه های سه تایی یا دوتایی تقسیم کنید و آنها را به خاطر بسپارید. مثلا برای به خاطر سپردن عدد ۴۲۲۳۵۴۶۷ آن را به ۴ دسته ۲ تایی تقسیم کنید.
جزییات یک جلسه را چگونه به خاطر بیاوریم؟
همراه داشتن یک دفترچه یادداشت کوچک برای این مورد ضروری است. ابتدا یک دفترچه کوچک که در جیب شما جابگیرد، تهیه و نکته های مطرح شده را به دقت اما کوتاه و خلاصه در آن یادداشت کنید. نکته های مطرح شده، سوال ها و برنامه جلسه های آینده می تواند سرفصل اصلی یادداشت های شما باشد.
زمان ها را چگونه به خاطر بسپاریم؟
اگر در تقسیم زمان و به یادآوردن کارهایی که باید در زمان مشخصی انجام بدهید، مشکل دارید، تنها و بهترین راه حل «زنگ» است. زنگ تلفن همراه، زنگ ساعت، زنگ یادآوری لپ تاپ و … نه تنها به راحتی به شما یادآوری می کنند که چه کاری باید انجام بدهید، بلکه حتی تمرکز شما را بالا می برند. چگونه؟ شما با خیال راحت و تمرکز کارتان را انجام می دهید و دیگر نگران بیدار شدن و رسیدن زمان خوردن دارو یا راه افتادن برای رسیدن به سر قرار و… نخواهید بود چون می دانید در زمان مقرر، صدای زنگ به شما یادآوری خواهد کرد.
چگونه تاریخ تولد و مراسم خاص را به یاد بیاوریم؟
ساده ترین راه، «یادداشت» کردن است. برگه های یادداشت کوچک چسبی تهیه کنید و روی گوشه ای از یخچال یا دیوار آشپزخانه یا حتی روی آینه اتاق بزنید. اگر هم اهل تکنولوژی هستید، سیستم تاریخ رایانه یا تلفن همراهتان را پیدا و برنامه هایتان را در آن ثبت کنید تا به شما یادآوری کنند.
چگونه از روش های غیرالکترونیک استفاده کنیم؟
پیاده کردن اطلاعات، نکته، اسامی و اعداد روی برگه کاغذ و حتی تکرار آنها می تواند شانس شما را برای به خاطر سپردن آنها بالا ببرد. هرگاه اسم جدید یا نکته های جدید را می شنوید یا باید شماره ای را به خاطر بسپارید، حتما روی کاغذ آنها را پیاده کنید. شاید برای شما همراه داشتن یک دفترچه کار ساده ای نباشد در این صورت برگه های کوچکی تهیه کنید و در جیب لباستان بگذارید و در زمانی که لازم است، از آنها استفاده کنید.
چگونه از روش های الکترونیک استفاده کنیم؟
این روزها خیلی از افراد از روش های الکترونیک برای ضبط و ثبت برنامه ها و اطلاعاتشان استفاده می کنند. بازکردن صفحه ای روی دسکتاپ رایانه یا لپ تاپ؛ استفاده از برنامه های تلفن همراه معمولا از روش های غیرالکترونیک موثرترند مخصوصا اگر از قابلیت های تلفن همراهتان آگاه باشید و از آن استفاده کنید، کار برای شما خیلی راحت تر از حمل یک دفترچه اضافی یا لپ تاپ و… خواهدبود.
چگونه از فهرست ها استفاده کنیم؟
شما نمی توانید اهمیت یک فهرست خوب را نادیده بگیرید. فهرستی که در کارهایی که باید انجام دهید، چیزهایی که باید بخرید، افرادی که باید با آنها تماس بگیرید و… نوشته شده است اما داشتن این فهرست و تهیه آن یک نکته است و همراه داشتن آن نکته دیگر! خیلی از افراد این فهرست را تهیه می کنند و خرید می روند اما وقتی کیف خود را باز می کنند، می بینند فهرست را روی میز آشپزخانه جا گذاشته اند!
چگونه از نقشه و عکس استفاده کنیم؟
«یک تصویر می تواند به اندازه هزاران کلمه حرف بزند!» این جمله ساده، معنای بزرگی دارد که حتی به شما در یادآوری هم کمک می کند. استفاده از حروف به صورت کد و به کار بردن عکس ها برای به خاطر سپردن، کار شما را بسیار راحت می کند. مثلا اگر نمی توانید نام انگلیسی یک میوه را به خاطر بسپارید، آن را در اینترنت یا کتاب ها جستجو کنید و سعی کنید شکل کلمه را به خاطر بسپارید و آن را در جمله های مختلف بخوانید. حتی اگر معنای جمله ها را ندانید، مهم نیست چون شما می خواهید آن کلمه را به یاد بسپارید، کاری که با تکرار شدنی است.
چگونه از ردیف کلمات استفاده کنیم؟
یکی از ساده ترین راه ها برای به خاطر سپردن، پیدا کردن کلید و روابط بین چیزهایی است که می خواهید به خاطر بسپارید. مثلا اگر گاهی کلید، موبایل یا کیف پولتان را جا می گذارید، می توانید اول این کلمات را به هم وصل کنید و از آن کلمه «کمک» را بسازید و همیشه آن را تکرار کنید. به اطرافیان هم یاد بدهید که با این اسم رمز کمتر به دردسر بیفتند. از این روش برای درس خواندن هم می توان استفاده کرد و مراحل یک اتفاق را با وصل کردن حروف اول هر مرحله به ذهن سپرد.
چگونه از آهنگ ها استفاده کنیم؟
بسیاری از مطالب را با آهنگین کردن آنها به کودکان یاد می دهندو این روش می تواند در دوران بزرگسالی هم با به کار بردن کمی ذوق به کار بیاید. به چیزهایی که می خواهید به خاطر بسپرید، کمی آهنگ بدهید تا در ذهنتان بماند.
چگونه از سیستم اتصال استفاده کنیم؟
اگر می خواهید مجموعه ای از چیزهایی که هیچ ربطی به یکدیگر ندارند، به یاد بیاورید، مثلا به یاد بیاورید تلفن خانه خراب است، باید یک سس هم بخرید و فیلم میمون ها را ساعت ۷ تماشا کنید؛ کمی خلاقیت داشته باشید و مثلا به ذهنتان بسپارید که «میمون ساعت ۷ تلفن را برمی دارد و سفارش سس می دهد.» این یعنی ساعت ۷ فیلم میمون ها را ببینید، تلفن را به تعمیرگاه ببرید و در راه برگشت هم سس بخرید.
چگونه از سیستم مکان یاب استفاده کنیم؟
در سیستم اتصال با فراموش کردن یک حلقه اتصال بقیه موارد هم از یاد می رود، اما در سیستم مکان یاب، این اتفاق نمی افتد و با ضبط مکان، کارهایی که باید انجام دهید، به یاد می آورید. مثلا به یاد می آورید در اتاق پذیرایی تلویزیون است که ساعت ۷ باید برای تماشای فیلم میمون ها روشنش کنید و در هال تلفن خراب خانه وجود دارد که باید تعمیر شود و در خیابان بیست ودوم سوپرمارکتی است که باید از آن خرید کنید. با رسیدن به این مکان ها، شما ناخوداگاه یاد کاری می افتید که باید انجام می دادید.
چگونه در رختخواب به یاد بیاوریم؟
فکر کردن به کارهایی که فردا باید انجام دهید و دسته بندی و زمان بندی کردن آنها در رختخواب هم می تواند این هوشیاری را به بدن شما بدهد که چه کارهایی را باید در چه ساعتی انجام بدهید. حتی می توانید در رختخواب قبل از خواب کارهایتان را در دفترچه ای یادداشت کنید اما اگر خیلی حساس هستید و این کار به جای آرامش به شما استرس می دهد، این روش را امتحان نکنید چون خواب آرام برای شما ضروری تر است.
