شاید شما نیز با افرادی مواجه شده باشید که به طور ناخودآگاه حرکات بدنی غیر ارادی از خود بروز می دهند. این حرکات در هنگام انقباض عضلانی به صورت ناگهانی می باشد. به اصطلاح به این موضوع ، تیک عصبی گفته می شود.
این نوع حرکات غیر ارادی تیک های بدنی یا عصبی نامیده می شوند و در صورتی که به تازگی آغاز شده اند، اغلب نیاز به درمان ندارند. اکثر تیک هایی که تازه آغاز شده اند، خیلی کم اتفاق می افتند و به سمت اختلال جدی تری پیش نمی روند و حداکثر در طی زمانی که فرد استرس زیادی دارد بیشتر می شوند. معمولا کم پیش می آید که این تیک ها تا ماههای متمادی ادامه دار باشد.
برخی از بچه ها مدام پلک می زنند. توصیه مناسب به والدین و اطرافیان این نوجوانان، این است که توجهی به تیک ها نداشته باشند، چرا که تمرکز روی تیک، باعث تشدید آن می شود. تیک در مردها سه برابر بیشتر از زن هاست و تیک های مزمن بیشتر بین سنین شش تا ۱۴سالگی دیده می شود.
این حرکات ناخودآگاه می تواند با رفتارهایی نظیر بالا انداختن شانه، پلک زدن، تنگ کردن چشم ها، تکان های تند سر یا شانه، شکلک درآوردن، تکان دادن سر به طرفین یا پایین آوردن سر یا چین دادن بینی دیده شود.
این تیک های حرکتی در دوران کودکی کاملا معمول هستند. با آماری که انجمن روانپزشکی دانشگاه ایندیانا اعلام کرده است، هفت الی بیست وپنج درصد از کودکان دارای نوعی تیک هستند.
شایع ترین نواحی از بدن که تیک های حرکتی در آنها دیده می شوند، عبارتند از: سر و صورت و دست ها و بازوها و بیشترین حرکات به صورت چشمک زدن، شکلک درآوردن، چین دادن پیشانی، بالا انداختن ابروها، پلک زدن زیاد، چرخش سر، پرتاب کردن دست ها و بازوها، بالا انداختن شانه و نیز تکان دادن پا و… است.
تیک های حرکتی معمول که اغلب در حدود چهارسالگی شروع می شوند به کودکان کمک می کنند تا انرژی عصبی درونی خود را آزاد کنند. ۷۵درصد از کودکان این نوع تیک را در عرض شش ماه پشت سر می گذارند. اگر فرزند شما به تازگی گرفتار تیک شده، بهترین راه، نادیده گرفتن آن است.
بهتر است هیچ گاه او را سرزنش نکرده یا تنبیه نکنید. شما می توانید برای جلوگیری از تبدیل شدن این عمل به یک عادت، با تمرین کردن روش های پیشگیرانه که بعداً در این سلسله مقالات توضیح داده می شود، به کودکان تان کمک کنید ولی تیک های گذرا نباید در برنامه کامل ترک عادت مورد توجه قرارگیرد.
اگر این حرکات غیر عادی بیش از یکسال ادامه یابد، تیک مزمن محسوب می شود. تیک های مزمن پایدار هستند و معمولا انقباض ماهیچه در آنها بیش از حد و بسیار شدید است. این تیک ها مشخصا به صورت حمله های دوره ای صورت می گیرند و غالباً شدت آنها ماه به ماه، روز به روز یا حتی ساعت به ساعت تغییر می کند. در حقیقت رفتار تیکی ممکن است برای هفته ها یا ماه ها کاملا از بین برود اما دوباره ظاهر شود.
پیش از این تصور می شد که تیک ها علامت بیرونی احساسات سرکوب شده و تعارضات و کشمکش های درونی افراد هستند. امروزه در بسیاری از نقاط جهان پزشکان آن را ترکیبی از عوامل محیطی و زیستی می دانند.
تقریباً یک سوم تیک ها حالت و پایه ژنتیکی دارد اما در برخی حالات ممکن است این عادت از طریق تقلید به دست آید. همچنین مشخص شده است که رفتارهای تیک در زمان فشارهای عصبی افزایش می یابد که این امر به تیک عصبی منجر می شود.
در صورتی که از وجود تیک های عصبی در فرزندتان رنج می برید، نکات زیر را مدنظر داشته باشید:
به لحاظ اینکه رفتارهای تیکی غالباً با فشار روحی تشدید می شوند، عناصری را در زندگی کودک تان جست وجو کنید که ممکن است منشاء ناراحتی یا نگرانی او شوند. آیا آنان تلاش می کنند که از تکالیف مدرسه و درس ها عقب نمانند؟ آیا انتظارات ورزشی آنان بالاست؟ آیا مشکلات زناشویی شما باعث پریشانی آنها می شود؟
برای کاهش تنش های احتمالی فرزندتان تا آنجایی که ممکن است برای ایجاد آرامش و اطمینان و حذف موقعیت های فشارزا بکوشید و با آنان مهربان باشید. یادتان باشد که تعداد تیک و شدت آن اغلب با کاهش فشار روحی، تقلیل می یابد.
