حالتی هیجانی به همراه برانگیختگی شدید در مقابل عوامل محیطی نامناسب را خشم می گویند ، خشم در همه ی افراد به خصوص در نوجوانان بروز می دهد. عواملی مانند بلوغ نیز در تشدید این حس بی تاثیر نیست. در این مطلب عوامل و همچنین راههای جلوگیری از این موضوع را برای شما شرح می دهیم.
قبل از اینکه به علائم و علل پرخاشگری نوجوانان بپردازیم، بهتر است ابتدا با ویژگی های این دوران آشنا شویم:
۱ ویژگی های جسمانی: ناهماهنگی در حرکات، سن ناشی گری، احساس درد عضلانی و خستگی، آغاز بلوغ جنسی
۲ ویژگی های شناختی: رشد تفکر، مفهوم خود و رشد هویت، استقلال طلبی و مسئولیت پذیری
۳ ویژگی های عاطفی: ناپایداری هیجان ها، ناشیگری در ابراز عواطف، ترس، اضطراب و کم رویی، تخیل
۴ ویژگی های اجتماعی: نیاز به کسب موقعیت اجتماعی، نقش گروه همسالان در رفتار نوجوانان، تشخص طلبی و نیاز به استقلال.
علایم و نشانه های ظهور خشم
احساس درونی: گرم شدن، عرق کردن، لرزش، گرفتگی عضلات،…
رفتارها: بیقراری، راه رفتن، بلند کردن صدا، ….
افکار خشم آلود: باور خاص درباره دیگران، در دل خود صحبت کردن، فکر با خود، خیال پردازی
احساسات قبل از خشم: حسادت، گناه، بی عدالتی، طرد شدن
مواردی که باعث خشم می شود
تجاوز به مالکیت افراد، حمله و آزار کلامی، حمله فیزیکی، اصرار و پافشاری برای انجام کاری، قطع شدن یک کار مورد علاقه، مورد ظلم واقع شدن، مسخره یا تحقیر شدن، قرار گرفتن در معرض پرخاشگری از جانب دیگران، مورد بی اعتنایی یا بی توجهی قرار گرفتن، گول خوردن و آسیب دیدن از طرف دیگران را می توان مواردی دانست که خشم فرد را برمی انگیزد. نکته مهم اینکه شدت خشم و عصبانیت به عامل محرک و چگونگی احساس و فکر کردن راجع به آن محرک بستگی دارد.
علل پرخاشگری نوجوانان
۱ مقابله با تهدیدهای جسمی و روانی
۲ الگوبرداری: هنگامی که در محیط اجتماعی نوجوان، خشونت حکمفرماست وی نیز پرخاشگری را یاد گرفته و در موقعیتهای گوناگون نشان می دهد.
۳ اختلالات روانی: هنگامی که نوجوان دچار اختلالات روانی است، قادر به کنترل خود نبوده و کنترل هیجانی کمتری دارد و در نتیجه از خود پرخاشگری نشان می دهد.
۴ نیاز به قدرت: نوجوان گاهی اوقات نیاز به نمایش قدرت طلبی های خود دارد و از آنجا که نوجوانی دوره کسب استقلال است، کسب قدرت نیز راهی برای رسیدن به استقلال بوده و در نتیجه نوجوان برای نشان دادن استقلال خود پرخاشگری می کند.
۵ رسیدن به اهداف: گاهی فرد بارها از این روش استفاده کرده و به نتیجه رسیده و بعداً آن را تکرار می کند.
علت تفاوت پرخاشگری نوجوان در محیط خانه و بیرون از خانه این است که نوجوان در جایی که آزادتر است رفتارها و حالات خود را بیشتر بروز می دهد و شاید هم در خانه عادت به پرخاشگری کرده است. در جاهایی که احساس می کند حاکمیتی برقرار است کمتر این نوع رفتارها را انجام می دهد و احساس کم رویی و خجالت می کند.
راههای مقابله با پرخاشگری
۱ از بین بردن خطرات تهدیدکننده نوجوان
۲ ایجاد تغییر نگرش در نوجوان نسبت به خطر و تهدید
۳ ارزیابی شناختی رفتارهای نوجوان برای پی بردن به مشکل و درمان آن
۴ تشویق پیشرفت های تحصیلی نوجوان در مدرسه
۵ تشویق نوجوان به انجام فعالیتهای فرهنگی اجتماعی و ورزشی
۶ آموزش خانواده ها در زمینه تغییر و اصلاح رفتار
روش های کنترل خشم
آرام سازی، تغییر خودگویی های منفی، حل مشکل، ایجاد تغییر در محیط و ابراز خشم به شیوه سازگارانه را می توان مهم ترین راهکارهای کنترل خشم دانست.
بنابراین ما باید به نوجوان…
چگونگی آرام کردن خود، چگونگی بیان و انتقال احساسات، مهارت های ارتباطی، مهارت حل مسئله، انتخاب بهترین راه حل و انجام آن، تغییر محیط، به شوخی گرفتن، روشهای انجام کارهای مختلف، گفتگو با خود و تشویق به نوشتن احساسات درونی را بیاموزیم.
