کودکی دورانی سر تا سر شور و اشتیاق است در این سنین کودکان انرژی زیادی دارند و دائما مشغول بازی و بازیگوشی هستند به دنبال همین امر اغلب سر به هوا و حواس پرت هستند به نحوی که یا وسایل خود را گم می کنند یا آنها را در مکان های مختلف جا می گذارند، اما برای مقابله با این امر چه باید کرد؟
بازیگوشی و حواس‌پرتی بچه‌ها از دبستان تا دبیرستان یکی از دغدغه‌های اصلی والدین در ایام تحصیل است. به گونه‌ای که برخی والدین نمی‌دانند چه رفتار و اقداماتی باید در پیش بگیرند که فرزندشان با تمرکز بیشتری پای درس و مشق خود بنشیند و نردبان موفقیت را بالا برود. همان‌گونه که عوامل مختلفی همچون درد، رنج، غم، اضطراب، ترس، خشم، روشن بودن رسانه‌های صوتی و تصویری، مشغله ذهنی و بی‌علاقگی به موضوع درسی باعث حواس‌پرتی دانش‌آموزان می‌شود. راهکارهایی نیز وجود دارد که اجرای آنها می‌تواند در افزایش تمرکز و ممانعت از حواس‌پرتی موثر باشد.
سعید محمدی، مدرس و کارشناس آموزش درباره راهکارهای افزایش تمرکز دانش‌آموزان به روزنامه جام‌جم می‌گوید: تمرکز حواس رکن اصلی تمام موفقیت‌ها در تحصیل و کار است و در یک تعریف ساده، تمرکز، انجام فقط یک کار در هر لحظه است. بنابراین اگر دنبال جهش خیره‌کننده‌ای در تحصیل و حتی شغل هستیم، باید بیاموزیم چگونه تمرکز حواسمان را تقویت کنیم.
تمرکز حواس یک مهارت است
خودآگاهی، همدلی، ارتباط موثر، روابط بین فردی، تصمیم‌گیری، حل مسأله، تفکر خلاق، تفکر انتقادی، توانایی حل مسأله، توانایی مقابله با استرس از جمله مهارت‌های مهمی بوده که آموختن آنها به فرزندان بسیار مهم است، اما فرد زمانی در این زمینه‌ها توانمند می‌شود که مهارت مهم دیگری به نام تمرکز را نیز تقویت کرده باشد.
محمدی خطاب به والدین می‌گوید: همان‌گونه که می‌دانیم همه افراد دارای استعداد یکسان نیستند. ممکن است هر فردی در برخی زمینه‌ها قوی و در برخی موارد دیگر ضعیف باشد. این موضوع اصلا یک عیب نیست و فرد می‌تواند با تمرین به مهارت‌های لازم در آن زمینه دست یابد. تمرکز حواس نیز مانند مهارت‌های دیگر رانندگی، آشپزی، تندخوانی، خلاقیت و… قابل آموختن بوده و به هیچ عنوان ذاتی نیست. وی تأکید می‌کند: هرمهارتی نیاز به تمرین‌های متعدد دارد. هیچ مهارتی تنها با حرف و کلام به وجود نمی‌آید. به همین دلیل ممکن است گاهی لازم باشد والدین همراه با دانش‌آموز خود مهارت‌های مربوط به افزایش تمرکز را انجام دهند تا انگیزه انجام تمرینات را در آنها ایجاد و تقویت کنند.
ایجاد علاقه، راه افزایش تمرکز
منحصربه‌فرد بودن استعدادها باعث متفاوت بودن علایق دانش‌آموزان به دروس مدرسه شده است.ممکن است دانش‌آموزی ریاضی را که جزو دروس مهم و سخت محسوب می‌شود، بسیار دوست داشته باشد؛ اما انشانویسی و ادبیات را که به مراتب درس‌های آسان‌تری هستند اصلا دوست نداشته باشد و دریافت نمره خوب برایش سخت باشد و موقع خواندن آنها تمرکز لازم را نداشته باشد.
محمدی، علاقه دانش‌آموز به دروس را در میزان تمرکز بسیار موثر می‌داند و می‌گوید: یکی از راه‌های بالا بردن علاقه، افزایش اطلاعات درباره آن درس است که البته این موضوع بیشتر درباره دانش‌آموزان دبیرستانی صدق می‌کند. برای بچه‌های مقطع دبستان نیز با استفاده از روش‌های آسان‌سازی همچون بازی و استفاده از تصویر می‌توان کودک را نسبت به آموختن بهتر و بیشتر درس علاقه‌مند و متمرکز کرد.
وی ادامه می‌دهد: دریافت پاداش یکی از روش‌های بسیار مهم و موثر در بهبود عملکرد است که در هر سطح و سن و سالی قابل اجراست. اگر خوب به خاطر داشته باشید، ما هم وقتی دانش‌آموز بودیم دریافت جایزه از والدین و معلم را بسیار دوست داشتیم و این نیاز مشترک بین تمام دانش‌آموزان است، بنابراین لازم است این قاعده را رعایت کنیم؛ چرا که دریافت پاداش باعث افزایش اعتماد به نفس و انگیزه فرد در توجه بیشتر به درس خواندن می‌شود. این کارشناس آموزش معتقد است، معاشرت دانش‌آموزان با شاگردان اول و دوم کلاس در مدرسه و دانشگاه باعث افزایش تمرکز فرد نسبت به درس خواندن و قرار گرفتن در یک فضای رقابتی سالم می‌شود. والدین از همان ابتدای تحصیل توجه داشته باشند کودک برای انجام تکالیفش 30 دقیقه به صورت مستمر وقت بگذارد و در ازای آن ده دقیقه استراحت کند. این روش در افزایش عملکرد بسیار موثر است و در صورتی که این تمرین در چند سال اول تحصیل اجرا شود، دانش‌آموز در سال‌های بالاتر منظم‌تر و متمرکزتر درس می‌خواند.
نقش خواب در میزان تمرکز
اگر از دور به یک کلاس نگاه کنید، می‌بینید نحوه نشستن دانش‌آموزان با یکدیگر متفاوت است و به اعتقاد کارشناسان همین مسأله در میزان تمرکز آنها بسیار موثر است، اما عوامل مختلفی در نشستن افراد نقش دارد که یکی از آنها میزان خواب مفید دانش‌آموز است.در صورتی که دانش‌آموزی کم یا خوب نخوابیده باشد، در کلاس درس بیشتر تمایل دارد به صورت نیمه خمیده روی میز لم بدهد یا سرش را به حالت خوابیده روی میز بگذارد، در صورتی که صاف نشستن در افزایش تمرکز فرد بسیار اهمیت دارد.
محمدی نیز خاطرنشان می‌کند: در زمان خستگی، گرسنگی، بعد از صرف غذا، بی‌خوابی یا کم‌خوابی که باعث خستگی ذهن می‌شود، والدین انتظار نداشته باشند فرزندشان برای مطالعه از تمرکز بالایی برخوردار باشد.
به همین دلیل مشخص کردن ساعات مطالعه در قالب یک برنامه‌ریزی نه‌تنها می‌تواند باعث افزایش تمرکز دانش‌آموز در انجام تکالیف شود، بلکه مانع کم‌خوابی نیز می‌شود.
با برنامه‌ریزی مانع حواس‌پرتی شوید
با توجه به این که کسب نمره قبولی در دروس مدرسه مهم ترین هدف هر دانش‌آموزی است، برنامه‌ریزی یکی از راه‌های رسیدن به این هدف است. برای این کار، ابتدا تمام فعالیت‌های درسی و غیردرسی را بنویسید. سپس آنها را در یک جدول زمان‌بندی شده از زمان بیداری تا موقع خواب یادداشت و برای هر کاری زمان مناسب آن را مشخص کنید.از اختصاص کارهای مهم به آخر شب و زمان‌های نزدیک به خواب خودداری کنید، چراکه خواب آلودگی باعث کاهش کیفیت کار و تمرکزتان می‌شود.
اختصاص زمان برای ثبت افکار مزاحم
ممکن است هنگام درس خواندن با افکاری مواجه شوید که مزاحم درس خواندن و باعث حواس‌پرتی می‌شوند. به گفته کارشناسان، دلایل مختلفی همچون اتفاقات روزمره و استرس در بروز این افکار مزاحم نقش دارد. ثبت این افکار وقتی در ذهن خودنمایی می‌کند در دفترچه یادداشتی که کنارتان دارید و اختصاص زمان‌هایی برای فکر و حل آنها، مانع مزاحمت مجدد این افکار می‌شود.
رژیم غذایی دانش‌آموزی
شکی وجود ندارد که رژیم غذایی مطلوب صحیح به تقویت قوای ذهنی و افزایش میزان یادگیری کمک می‌کند.
بر این اساس یک الگوی غذایی را بویژه برای دوران امتحانات دانش‌آموزان پیشنهاد می‌کنیم.
