کار و محیط کار مسئله ای است که در طول روز ساعت ها وقت برای آن می گذاریم. بی شک اگر محیط کاری ناسالم باشد ، فرد از لحاظ جسمی و روحی آسیب هایی خواهد دید. در این مطلب سه موضوع مهم در رابطه با بهداشت محیط کار به شما توضیح می دهیم.
اما بروز و شیوع انواع بیماری ها در قشر کارمند و به اصطلاح پشت میزنشین باعث شده است که تاثیر کارهای اداری و یکنواخت بر سلامت جسمی افراد بیش از گذشته آشکار شود.
به عبارت دیگر بازنشستگی برای بسیاری از افراد به معنای مبتلا شدن به اختلالات اسکلتی، عضلانی متعدد و یا ابتلا به دیگر بیماری هاست.
با توجه به این که این موضوع بسیار گسترده و پردامنه است، در این مطلب به بخشی از اساسی ترین اصول بهداشت محیط کار اشاره کرده ایم.اصول بهداشت محیط کار که هم اکنون در تمام کشورها اجرا می شود، دارای عنوان «سیستم بهداشت و ایمنی محیط زیست» است و در محیط های اداری و حتی دانشگاهی اعمال می شود.دکتر بهرامی معاون بهداشت حرفه ای مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با بیان این مطلب به خراسان می گوید: این برنامه شامل ۳ محور اساسی است.اولین محور بهداشت شامل چندین بخش است. عوامل فیزیکی موثر در محیط کار شامل روشنایی ، صدا و تشعشعات رایانه است.روشنایی در محیط کار اصل بسیار مهمی است و باید به میزانی باشد که نیاز افراد را برآورده کند و استاندارد باشد. صدا نیز باید در محیط اداری به اندازه ای باشد که به آلودگی صوتی منجر نشود و کمترین آلودگی صوتی در محیط کار حاکم باشد.هم چنین دیگر عوامل زیان آور محیطی باید به حداقل برسد.به عنوان مثال باید از انتشار تشعشعات رایانه در محیط کار جلوگیری و تلاش کرد که صدمات ناشی از کار با ابزارهای دیجیتال به حداقل برسد.به گفته دکتر بهرامی در دومین محور مسئله ارگونومی یعنی تطابق بدن انسان با محیط کار مطرح است. در این محور مناسب بودن میز و صندلی، ارتفاع، راحتی و استاندارد بودن آن ها لحاظ می شود. سومین مسئله ای که در محیط اداری حائز اهمیت است، مسئله رعایت بهداشت عمومی مناسب در محیط است. داشتن تاسیسات عمومی مناسب، پاکیزگی محیط، نظافت کف و دیوارها و رنگ مناسب از ابتدایی ترین مواردی است که یک محیط اداری باید داشته باشد.
در مراحل بعدی معاینات دوره ای کارمندان ، تغذیه مناسب در محیط کار، داشتن زمان استراحت و ورزش های گروهی لحاظ می شود.هم چنین فرین فاطمی کارشناس اداره عوامل شغلی کنترل موثر بر سلامت مرکز سلامت و محیط کار وزارت بهداشت با بیان این که هدف ارگونومی تطابق محیط کار با انسان است، به خراسان می گوید: هرکسی که کاری انجام می دهد از یک خانم خانه دار گرفته تا یک کارمند یا کارگر باید برای حفظ سلامت خود اصول ارگونومی را رعایت کند؛ به نحوی که کاری که انجام می دهد و ابزاری که از آن استفاده می کند، متناسب با شرایط بدنی وی باشد.از آن جا که در محیط های اداری بیشتر فعالیت ها به صورت نشسته انجام می شود، ایستگاه های کاری باید به نحوی باشد که فرد در صورت استفاده از رایانه یا دیگر ابزار دیجیتال کمترین آسیب را ببیند.چیدمان میز، صندلی و رایانه برای کاربر باید به نحوی باشد که آسیب های درازمدت به دنبال نداشته باشد.
به گفته وی، طبق آمار جهانی اختلالات اسکلتی عضلانی در بین کارمندان شیوع زیادی دارد، این در حالی است که تمامی این اختلالات قابل پیش گیری است. اهمیت این نکته زمانی روشن می شود که بدانیم ۵۰ درصد بیماری های ناشی از کار، کمردردهای شغلی است. اگرچه در کشور ما آمار دقیقی از شیوع این دسته از بیماری ها وجود ندارد، اما آمار پراکنده و آمار مربوط به بار بیماری ها نشان می دهد که این بیماری های قابل پیش گیری حجم زیادی از هزینه های درمانی، از کارافتادگی و پرداخت غرامت به کارمندان را تشکیل می دهد.یکی از بیماری های شایع در میان تایپیست ها، سندروم تونل کارپال است که مچ دست را درگیر می کند و عصبی که به انگشتان دست خون رسانی می کند، دچار اختلال عملکرد می شود و فرد از ناحیه دست دچار درد و بی تحرکی می شود. همچنین آسیب های کششی تحت عنوان RSI در میان کارمندان شیوع زیادی دارد و بسته به نوع شغل، کارمندان به بیماری های مختلفی دچار می شوند. این دسته از بیماری ها در کارمندانی که حرکات تکراری طی مدت زمان طولانی انجام می دهند و در معرض استرس های شغلی قرار دارند، بروز پیدا می کند. از سوی دیگر در بروز بعضی از بیماری ها مثل کمردرد، استرس های شغلی تاثیر چشمگیری دارد، به عبارتی استرس های شغلی ممکن است در قالب عوارض جسمانی بروز پیدا کند و فرد بدون داشتن عامل خطر به کمردرد شدید مبتلا شود. مجموع این عوامل نشان می دهد که پیش گیری از این بیماری ها با رعایت اصول ارگونومی و اصول اساسی بهداشت محیط کار امکان پذیر است. به گفته این کارشناس ارشد بهداشت حرفه ای، طبق مستندات سازمان ایمنی و بهداشت آمریکا به طور متوسط در این کشور سالانه ۱۵ تا ۲۰ میلیون دلار صرف هزینه غرامت ناشی از بیماری های مرتبط با کار می شود. نتایج تحقیقات گسترده دیگری نشان داده است که بیشتر کاربران زن و مرد رایانه در درازمدت به اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار مبتلا می شوند. هرچند که در این زمینه دقیقا نمی توان گفت استرس در بروز این بیماری ها نقش پررنگ تری دارد یا عوامل محیطی و ابزاری.فاطمی با تاکید بر این که تمام اختلالات اسکلتی عضلانی قابل پیش گیری است، به این شرط که بستر و امکانات مناسب برای کارمندان فراهم شود، می گوید: رعایت نکات ساده اما مهم در چیدمان ایستگاه کاری می تواند در کاهش این بیماری ها نقش مهمی داشته باشد.
صندلی در محیط های اداری باید قابل تنظیم باشد و فردی که قرار است از آن استفاده کند باید بتواند ارتفاع صندلی را با قد خود تنظیم کند. صندلی استاندارد دارای دسته است و پشتی آن به گونه ای است که از ستون فقرات حمایت می کند و شیب مناسبی دارد. صفحه رایانه باید در فاصله مناسبی قرار داشته باشد به نحوی که کاربر مجبور نباشد گردن خود را خم کند. باید بهترین فاصله با رایانه یعنی طول دست شخص رعایت شود. نقطه دید فرد باید منطبق با بالای صفحه رایانه باشد و اگر کاربر به صورت دایم نشسته است، باید زیرپایی داشته باشد.
علاوه بر چیدمان، اعمال روش های کاری مناسب هم ضروری است. به عنوان مثال کارمند حتما باید دقایقی در روز به استراحت بپردازد یا انجام نرمش های ساده روی صندلی توسط یک نرم افزار در رایانه به وی یادآوری شود تا کم تحرک نماند.
معاون بهداشت حرفه ای مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت خبر داد: راهنمای اصول بهداشت حرفه ای محیط کار به زودی تدوین و ابلاغ می شود.
قرار است راهنمای اصول بهداشت حرفه ای محیط کار توسط معاونت بهداشت حرفه ای مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و با دعوت از کارشناسان حوزه های مختلف تدوین و توسط وزارت بهداشت به تمام سازمان ها و ادارات دولتی ابلاغ شود. دکتر بهرامی، معاون بهداشت حرفه ای مرکز سلامت محیط و کار، با اعلام این خبر به خراسان می گوید: در این طرح قرار است تمامی اصول بهداشت حرفه ای محیط کار تدوین شود. علاوه بر این ایمنی و عملکرد کارکنان در طراحی آن لحاظ شده است. بخش های مربوط به ایمنی کارمندان در محیط های کاری به عهده وزارت کار و امور اجتماعی است که توسط این وزارت خانه ارائه خواهد شد.دکتر بهرامی پیش بینی می کند که تا پایان سال برنامه نهایی تدوین شود. وی تصریح می کند: این برنامه گسترده با حضور کارشناسان و صاحب نظران در حال تدوین است و امیدواریم در سال آینده اصول اساسی بهداشت حرفه ای محیط کار در تمامی ادارات و سازمان های کشور اجرا شود.
