یک دسته ازپژوهشگران خارجی جهش هایی را در یک ژن پیدا کردند که می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را حتی دراشخاصی که حامل عوامل خطر (اضافه ورن و سالمند) هستند، کاهش دهد.
نتایج این مطالعه سبب شده است تحقیق بروی استراتژیهای جدید درمانی برای دیابت نوع 2 متمرکز شود اگر دارویی بتواند چنین تأثیرات محافظتی را (نظیر آنچه بر اثر این جهش ها ایجاد شده است) تقلید نماید دروازه ای بسوی روشهای پیشگیری از این بیماری ناتوان کننده خواهد گشود.
بیش از 300 میلیون نفر در سراسر جهان به دیابت نوع 2 مبتلا هستند و شیوع این بیماری بسرعت رو به افزایش است. تغییرات شیوه ی زندگی و داروهای موجود پیشرفت این بیماری را کند می کند اما برای برخی از بیماران داروهای فعلی کافی نیستند.
یک گروه از محققین بین المللی به سرپرستی انستیو Broadو بیمارستان ماساچوست (MGH)جهش هایی را در یک ژن کشف کردند که می تواند قدم اول برای ابداع یک درمان جدید باشد. بنظر دانشمندان در آینده بر اساس نتایج این تحقیق می توان با فعال کردن یا ممانعت از یک پروتئین انسانی از ابتلا به دیابت جلوگیری یا آنرا درمان کرد.
محققین توضیح دادند که با آنالیز ژنتیکی 150 هزار بیمار مشخص گردید که جهش های کمیابی در ژنی بنام SLC30A8اتفاق می افتد که می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را تا 65 درصد کاهش دهد. این نتایج با بررسی گروههایی از چندین نژاد مختلف بدست آمد. نقش مهم پروتئین مرتبط با ژن SLC30A8قبل از این بر سلولهای بتا مشخص شده بود. همچنین یک تغییرشایع در این ژن بطور جزئی می توانست بر خطر ابتلا به دیابت تأثیر گذارد. البته قبل از این مشخص نشده بود که فعال نمودن یا ممانعت از این پروتئین می تواند بهترین استراتژی برای کاهش خطر بیماری دیابت باشد و اینکه چه تأثیر بزرگی را می توان از این کار انتظار داشت.
نویسنده ی این مقاله David Altshulerمی گوید: این کشف مشخص نمود که ژنتیک انسانی تنها وسیله ای برای درک بیولوژی نیست و می تواند اطلاعات قدرتمندی را در اختیار کاشفان دارو قرار دهد با استفاده از آنالیزهای ژنتیکی می توان به پرچالش ترین ومهم ترین سوالات پاسخ داد: دانستن اینکه باید بدنبال چه هدفی باشیم. استفاده از ژنتیک انسانی برای تعیین جهش های محافظتی دارای پتانسیل بسیار زیادی است. جهش هایی که در ژن معروفCCR5یافت شده اند می تواند بدن را در برابر ابتلا به عفونت HIVمحافظت کند (ویروسی که سبب بروزAIDSمی شود)، همچنین داروهایی درحال تولید هستند که می توانند پروتئین CCR5را بلاک کنند.
هنگامیکه جهش هایی در ژن PCSK9کشف شد که سبب کاهش مقدار کلسترول شده و خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش میداد دانشمندان برای کشف داروهای جدید کاهنده ی کلسترول و حفاظت در برابر بیماریهای قلبی بروی این جهش ها و پروتئین های مربوط به آن تحقیق را آغاز کردند. در این نوع از تحقیقات به تعداد بسیار زیادی نمونه و دقت زیاد برای یافتن ژنهای دیگر که تأثیرات محافظتی مشابهی دارند نیاز است.
مطالعات ژنتیکی در این زمینه از سال 2009 با همکاری تحقیقاتی در انستیتو Broad، بیمارستان ماسوچوست، کمپانی Pfizerودانشگاه Lundدر سوئد برای یافتن جهش هایی که سبب کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در یک فرد می شود، آغاز گردید.
محققین از افراد غیر دیابتی که دارای فاکتورهای جدی خطر دیابت بودند نظیر افراد مسن و چاق ثبت نام کردند(افرادی که مقدار قند خونشان علیرغم این عوامل خطر درمحدوده ی طبیعی بود). آنها بروی مجموعه ای از ژنها در این افراد تمرکز کردند که قبلاً نقش آنها در ابتلا به دیابت نوع 2 مشخص شده بود. سپس با استفاده از یک تکنولوژی جدید(next-generation sequencing) به بررسی جهش های نادر پرداختند. این گروه یک جهش ژنتیکی را شناسایی کردند که بنظر می رسید عملکرد ژن SLC30A8را نابود می کند و در بسیاری از افراد غیر دیابتی شرکت کننده در این تحقیق درسوئد و فنلاند وجود داشت. حفاظت این جهش بسیار حیرت آور بود زیرا مطالعات در موش نشان داد که جهش هایی که در ژن SLC30A8اتفاق می افتد ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد. البته از آنجائیکه این تغییر ژنتیکی خاص خارج از فنلاند بسیار نادر بود یافتن شواهد کافی برای پشتیبانی از یافته های اولیه ی این تیم درفنلاند بسیار سخت و دشوار گردید.
سپس درسال 2012 این نتایج منتشر نشده با متخصصین ژنتیک کمپانی deCODE در میان گذاشته شد. این گروه از محقیقن دومین جهش را در جمعیت ایسلند کشف کردند که نشاندهنده ی از بین رفتن فعالیت ژن SLC30A8بود. جهش دوم بطور مستقل سبب کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 می گردید و همچنین مقدار قند خون را در افراد دیابتی بدون وجود شواهدی دال بر عارضه ی منفی کاهش می داد . دکتر Stefannson از decode geneticsمی گوید : این کشف نشان داد هنگامیکه متخصصین ژنتیک از هر دو طرف اقیانوس اطلس گرد هم می آیند و اطلاعات یکدیگر را در تکمیل یافته ها بکار می برند می توانند جهش های نادری با تأثیرات بسیار زیاد بر خطر ابتلأ به یک بیماری را کشف کنند.
نهایتاٌ محققین به مطالعه ی دیگری همت گماشتند تا بررسی کنند آیا تنها همین دو جهش در ژن SLC30A8 که در فنلاند و ایسلند یافت شده اند، می توانند در کاهش خطر ابتلأ به دیابت نوع 2 نقش داشته باشند ؟ در همکاری چندین گروه تحقیقاتی و با بودجه ی NIH ( انستیتو ملی بهداشت ) 13 هزار نمونه از چندین نژاد مختلف جمع آوری گردید. دانشمندان در این پروژه که T2D – GENES نام داشت توانستند ده جهش دیگر را در همین ژن بیابند که دارای تأثیر حفاظتی علیه دیابت نوع 2 بودند. با بررسی تمام نتایج مشخص گردید که توارث تنها یکی کپی از ژن جهش یافته ی SLC30A8 ( که نسبت به نسخه ی اصلی تنها یک جهش را دارا باشد ) می تواند سبب کاهش 65 درصدی خطر ابتلأ به دیابت شود .
دکتر Rolph از کمپانی Pfizer می گوید: با این همکاری بین المللی توانستیم جهش هایی را شناسایی کنیم که با از بین بردن فعالیت یک ژن سبب حفاظت در برابر دیابت نوع 2 می شوند. چنین ارتباط ژنتیکی ، دیدگاه جدیدی درباره ی علل بروز دیابت ( پاتوژنز ) بوجود آورده است که می تواند منجر به کشف اهداف جدید دارویی و داروهای جدید شود.
در تجربیات آزمایشگاهی اعضاء گروه Altshuler توانستند نشان دهند که جهش های محافظتی در عملکرد پروتئین کد شده ی ژن SLC30A3 که به نام ZnT8 معروف است، تداخل ایجاد می کنند .
پروتئین ZnT8 مسئول انتقال زینک(عنصر روی) به درون سلولهای بتا است ، زینک نقش کلیدی در کریستاله شدن انسولین بازی می کند . البته هنوز چگونگی تأثیر کاهش فعالیت ZnT8 بر فعالیت سلولهای بتا مشخص نشده است .
نتایج این تحقیق میوه ی همکاری محققین بین المللی انستیتو Broad ، MGH ، Pfizer Inc ، دانشگاه Lund ، متخصصین کمپانی decode و کنسرسیوم T2D-GENES است که خود با دانشگاهها وبیمارستانهای مختلفیدر سراسر جهان ارتباط دارد.
Altshulerمی گوید: این همکاری فوق العاده از توجه و پیگیری افراد بسیاری از محققین بین المللی که خود را وقف یافتن درمانهایی برای دیابت نوع 2 کرده اند، حاصل شده است. این موضوع که درهمکاری با هم به چه اهدافی می توان رسید بسیار شگفت انگیز است.
منبع-http://diabetestma.org
