یکی از بیماری های روانی که امروزه ذهن بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است ، اختلال چند شخصیتی است. این اختلال از سری خطرناک ترین و وخیم ترین اختلالاتی است که تابحال شناخته شده است. اختلال شخصیتی را می توان زیر مجموعه اختلالات تجزیه ای به شمار آورد.
اختلالات تجزیه ای در مجموعه تشخیصی دی اس ام ۴ با داشتن ویژگی اساسی “پاشیدگی هشیاری”، حافظه، هویت یا درک محیط، تعریف شده اند. بیماران مبتلا به این اختلالات ممکن است پدیده های تجزیه ای از شکل بهنجار(قابلیت هیپنوتیزم) تا بیمار گونه (تعدد شخصیت) نشان دهند.
در اختلال شخصیت چند گانه که نوعی اختلال در هویت است، دو یا چند شخصیت مختلف کنترل رفتار فرد را از زمانی به زمان دیگر در دست می گیرند. معمولا یک شخصیت نسبت به سایر شخصیت ها غالب است. شخصیت غالب معمولا نسبت به سایر شخصیت ها فراموشی دارد و از وجود آنها آگاه نیست. انتقال از یک شخصیت به شخصیت دیگر معمولا ناگهانی است. برخی از شخصیت ها ممکن است از برخی وجوه شخصیت های دیگر آگاه باشند.اما در هر زمان یکی از آنها کنترل رفتار بیمار را در دست می گیرد. هر شخصیت ممکن است یک سری خاطرات مخصوص به خود داشته باشد. و هر یک اسم و و خصوصیات فیزیولوژیک متفاوت داشته باشند. مثلا نمره عینک آنها برابر نباشد یا بهره هوشی متفاوت داشته باشند یا اشتها ، تمایلات جنسی، سن و نژاد متفاوت داشته باشند.یکی یا چند تا از شخصیت ها ممکن است در عین حال بیماری روانی توام مثل افسردگی یا وسواس داشته باشد.
نشانه های شخصیت چند گانه چیست؟
در بسیاری موارد تعدد شخصیت تنها به دو مورد محدود می شود اما چند شخصیتی می تواند تا ده ها شخصیت متفاوت را شامل شود. مهمترین نشانه های این اختلال بدین قرارند: ۱ گزارش ضعف حافظه و خارج شدن از دایره زمان و فراموشی لحظه ای یا مشکل در به خاطر آوردن برخی اطلاعات فردی که قابل توجیه با فراموشی معمولی نیست. ۲ گاهی دیگران رفتارها یا خاطراتی را از فرد بازگو می کنند که خود بیمار آنها را به خاطر نمی آورد.۳ تغییرات قابل توجه در رفتار بیمار به گزارش یک ناظر قابل اطمینان دیده می شود. بیمار ممکن است خود را به نام دیگری بخواند یا به عنوان سوم شخص خطاب کند یا در وسایل اش نوشته ها، نقاشی ها یا اشیایی مثل کارت هویت متفاوت و غیره پیدا شوند.۴ برخی از این بیماران دچار توهمات شنیداری یا دیداری می شوند وممکن است صداهایی ذهنی از شخصیت های دیگر درون خود بشنوند.۵ سر دردها، افسردگی و عصبانیت های بی دلیل ممکن در آنها دیده شود.
چه عاملی موجب چند شخصیتی شدن می شود؟
بررسی تاریخچه زندگی افراد چند شخصیتی نشان می دهد که سابقه مورد سو» رفتارهای جسمی روانی و بیش از همه جنسی قرار گرفتن در دوران کودکی آنها وجود داشته است. بسیاری از آنها از جانب فرد مورد اعتماد خود، مورد آزار قرار گرفته اند.
در این وضعیت کودک از این اختلال به عنوان نوعی دفاع استفاده می کند. جنبه های مختلف شخصیت اصلی او از هم جدا می شوند (تجزیه می شود) و هر شخصیت هیجان یا حالت لازم را ظاهر می سازد. وقتی سو» رفتار روی می دهد کودک برای محافظت از خود از ضربه یا جدا کردن خود از اعمال وحشت انگیز، اساسا تبدیل به شخص دیگری می شود که سو» رفتار برای او روی نمی دهد و ممکن نیست روی دهد. سپس این شخصیت های تجزیه شده در دراز مدت در شرایط مختلف خود را ظاهر می سازند تا فرد خودش را از تهدیدها ی هیجانی غیر قابل تحمل و آسیب در امان نگه دارد.در برخی موارد هم علت بیماری به صرع و آسیب مغزی نسبت داده شده است.
زندگی افراد چند شخصیتی به چه سمتی می رود؟
تغییرات فرد و رفتن از هویتی به هویت دیگر موجب می شود که برای فرد مشکلات متعدد در روابط بین فردی، خانوادگی، شغلی و اجتماعی به وجود آید. همچنین این احتمال را به وجود می آورد که برای فرد درگیری و نزاع پیش بیاید و فرد کارش به کوشش برای خود کشی یا قرار گرفتن در دادگاه و زندان بینجامد.
درمان:
اختلالات شخصیت تجزیه ای خود به خود درمان نمی پذیرند و علائم و نشانه های آنها در گذر زمان دچار تغییر و دگرگونی می شود.
درمان این اختلال با روانکاوی وهیپنوتیزم صورت می گیرد و هدف درمان محدود کردن شخصیت فرد به یک هویت منحصر به فرد است که بتواند عواطف خود را ابراز کند.
