طی چند دهه ی اخیر شاهد توجه بیشتر مسولان آموزشی بر روی سلامت روانی کودکان بوده ایم . مشاوران مدرسه در این امر نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند. یک مشاور باید از همه لحاظ نسبت به دانش آموزان مدرسه آشنایی داشته باشد همچنین در رابطه با مسائل آموزشی و بلوغ کودکان اطلاعات کاملی داشته باشد.
روان شناس مدرسه برای اینکه قادر به درک و شناسایی دیگران باشد باید:
الف. به احساسات، عواطف، نیازها و به طور کلی شخصیت فردی خود (که با هر فرد دیگر متفاوت است) آشنایی و آگاهی کامل داشته باشد تا بتواند به موقع رفتار خود را توجیه کند.
ب. قادر به شناسایی دیگران باشد تا بتواند به موقع احساسات، عواطف و رفتار آنها را درک و توجیه کرده و روابط لازم را با آنها ایجاد کند.
ج. با تفاوت های فردی آشنا باشد و دلایل موفقیت یا عدم موفقیت دانش آموزان را بشناسد تا در صورت لزوم به کمک و راهنمایی آنها اقدام کند.
د. با مشکلات زندگی گروهی آشنا باشد و به ناسازگاری ها و ناراحتی های دانش آموزان در شرایط مختلف آگاهی داشته باشد و بدون انتقاد و سرزنش در صدد کمک برای رفع آنها برآید.
روان شناس مدرسه، در داخل سیستم آموزش وپرورش کار و به دانش آموزان در زمینه های هیجانی، اجتماعی و تحصیلی کمک می کند. کار روان شناس مدرسه شبیه به کار روان شناس بالینی است که در محیط مدرسه انجام می پذیرد. هدف روان شناس مدرسه، کاربرد قوانین روان شناسی در مدرسه و همکاری با اولیا و معلمان و دانش آموزان در جهت ایجاد یک محیط آموزشی سالم با تمرکز بر نیازهای دانش آموزان است. روان شناس مدرسه با دانش آموزان هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی کار می کند و به آنها در برخورد با مشکلات رفتاری، مسایل آموزشی، ناتوانی ها و سایر جنبه ها کمک می کند. همچنین با اولیا و معلمان برای ایجاد روش هایی جهت تغییر رفتارهای نابهنجار و بهنجار دانش آموزان در خانه و سر کلاس کار می کند.
مسوولیت های روان شناس مدرسه
به طور کلی، می توان وظایف و مسوولیت های یک روان شناس مدرسه را چنین خلاصه کرد:
۱ نظارت بر رفتار دانش آموزان و راهنمایی آنها در بدو ورود به مدرسه
۲ اغلب دیده می شود که محیط آموزشگاهی برای بعضی از دانش آموزان مانوس نیست، به طوری که دانش آموز به سختی می تواند جدایی از خانه و خانواده را تحمل کند. در اینجا وظیفه روان شناس مدرسه است که در ایجاد سازگاری با محیط، معلمان را مورد راهنمایی قرار دهد و به دانش آموزان کمک های لازم را کند.
۳ کاربرد آزمون های روانی: دانش آموزان، از نظر هوش و استعداد و سایر خصوصیات با هم متفاوت هستند. بنابراین جهت آموزش آنها باید میزانی از توانایی هوش هر یک به دست آید تا پس از طبقه بندی شان به گروه های مختلف هوشی، آنها را در کلاس های مختلف قرار داده و برای هر گروه از آنها آموزش مناسب در نظر گرفته شود. پس روان شناس مدرسه باید با آزمون های روانی و کاربرد آنها آشنایی کامل داشته باشد و بتواند در طبقه بندی دانش آموزان، اولیای مدرسه را کمک کند. آشنایی با کاربرد آزمون ها جهت شناسایی کودکانی که در یک زمینه خاص مانند خواندن، درک ریاضیات و غیره مشکلاتی دارند و ایجاد تسهیلات لازم جهت کمک به آنها در فراگیری شان از دیگر وظایف روان شناس مدرسه است.
۴ نظارت بر تهیه پرسش های امتحانی و ارزشیابی ها: بعضی از آزمون های معلم ساخته و ارزشیابی هایی که به عمل می آید، میزان صحیحی از پیشرفت دانش آموزان به دست نمی دهد. در نتیجه عکس العمل هایی که ناشی از آزمون های نادرست است، موجب سرخوردگی و ناراحتی دانش آموزان می شود. بنابراین، روان شناس مدرسه باید با راه های مختلف ارزشیابی آشنا بوده و بر انجام آزمون ها نظارت دقیق کند.
۵ مصاحبه و تشکیل جلسات مشاوره: انجام مصاحبه انفرادی با دانش آموزان یا پدر و مادر یا تشکیل جلساتی با حضور افراد خانواده برای رسیدگی به مشکلات و نارسایی های ارتباطی که در اغلب خانواده ها به چشم می خورد، از وظایف روان شناس مدرسه است.
۶ شناخت و راهنمایی کودکان استثنایی: شناسایی کودکان استثنایی و طبقه بندی آنها بر حسب هوشبهرشان و آموزش لازم و مناسب در رفع بسیاری از سرخوردگی ها و ناراحتی های چنین کودکانی موثر است. وظیفه روان شناس مدرسه است که دانش آموزان را براساس هوشبهر و توانایی شان در طبقه خاص خود قرار دهد. همچنین کمک و راهنمایی دانش آموزانی که ناهنجاری ها و نارسایی های عصبی، عضوی، ذهنی و عاطفی دارند از وظایف روان شناس مدرسه است.
۷ کمک و راهنمایی به معلمان، مشاوران و مددکاران: گاهی اوقات دیده می شود معلمان در رابطه با یکدیگر یا در رابطه با دانش آموزان دچار مشکلاتی می شوند. وظیفه روان شناس مدرسه است که در تمام موارد به این مشکلات رسیدگی کند و با مددکاران و مشاور مدرسه در تماس باشد.
۸ پژوهش: یکی از وظایفی که اغلب برای روان شناس مدرسه قایلند، پژوهش است. با توجه به اینکه مدرسه می تواند بهترین آزمایشگاه برای پژوهش و بررسی باشد، روان شناس مدرسه با آشنایی کلی که با اصول تحقیق دارد، می تواند مطالعات انجام شده در دانشگاه ها و مراکز تحقیق را در مدرسه مورد بررسی و پژوهش قرار دهد.