آمار مهاجرت سالانه رو به افزایش است و این امر سبب کاهش نیروی کار جوان و آماده به کار خواهد شد. آمار ها نشان می دهند که میزان مهاجرت جوانان به خارج از کشور بطور صعودی در حال افزایش است و اغلب این جوانان افراد تحصیل کرده هستند. با دکتر سلام همراه باشید.
روز گذشته دبیر علمی سی و سومین کنگره سالانه انجمن علمی روانپزشکان ایران در عین حال که آماری تکان دهنده از نزاع در کشور ارائه داد، به مساله مهاجرت اشاره کرد. بر اساس اظهارات محمد اربابی سالانه بیش از ۳۰۰ هزار ایرانی کشور را ترک می‌کنند که ۱۵۰ هزار نفر از این افراد جوان و افراد تحصیلکرده هستند. در واقع هر سال یک شهر کشور خالی می‌شود!
او به طور دقیق ارتباط میان نزاع، سلامت روان و مهاجرت را روشن نکرده است، اما شاید بتوان از گفته‌های دبیر علمی سی و سومین کنگره سالانه انجمن علمی روانپزشکان ایران چنین برداشت کرد که برخی فشار‌های محیطی شهروندان ایرانی را به مهاجرت ترغیب می‌کند. گذشته از این، نبود فرصت‌هایی برای شکوفایی استعداد‌ها می‌تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد. علت مهاجرت به ویژه مهاجرت نخبگان، هر چه باشد، سالانه میلیارد‌ها دلار زیان اقتصادی به کشور وارد می‌کند.
دبیر علمی سی و سومین کنگره سالیانه انجمن علمی روانپزشکان ایران می‌گوید: هر دقیقه یک نزاع در سازمان پزشکی قانونی کشور ثبت می‌شود. بر اساس آمار ارائه شده از سوی پزشکی قانونی، در دو ماهه نخست امسال، ۹۲هزار و ۴۷۳ مصدوم نزاع به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردند که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با شمار۹۵ هزار و ۶۴۳ مراجعه‌کننده دراین رابطه، ۳/۳ درصد کاهش یافته است. از کل مراجعان نزاع در این مدت ۶۳هزار و ۳۴۲ نفر مرد و ۲۹ هزار و ۱۳۱نفر زن بودند. در این مدت، استان‌های تهران با ۱۶ هزار و ۲۰۷، خراسان رضوی با ۷هزار و ۱۲۱، اصفهان با ۶ هزار و ۶۴۸ تن بیشترین و استان‌های ایلام با ۵۵۶، خراسان جنوبی با ۶۴۲ و سمنان با ۸۳۱ تن، کمترین آمار مراجعان نزاع را داشتند. آمار مراجعان نزاع در اردیبهشت امسال نیز با کاهش ۷/۴ درصدی مواجه بود؛ در این ماه ۴۸ هزار و ۲۵۵ مصدوم به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردند. پزشکی قانونی به مراجعان نزاع توصیه کرده است، ظاهر خون آلود، تاثیری در صدور نظریه کارشناسی توسط پزشکی قانونی ندارد. آنچه مبنای صدور نظریه کارشناسی در خصوص جراحات است، نوع جراحت و عمق آن است. به عقیده بسیاری از کارشناسان، آستانه صبر و تحمل مردم ایران پایین آمده است و این مساله، یکی از دلایل بروز نزاع‌های خیابانی می‌شود. مردم با فقر، بیکاری، تبعیض‌های اجتماعی و نا‌‌‌عدالتی، کاهش درآمد، سختی در امرار معاش و تلاش بی‌وقفه برای معیشت مواجهند و در عین حال ناکامی‌هایی که مداوم در حوزه اقتصادی و تامین مسائل مادی برای افراد پیش می‌آید، منجر به بروز خشونت با کوچک ترین تحریک‌ها می‌شود. محمد اربابی صبح سه‌شنبه در افتتاحیه سی و سومین کنگره سالیانه انجمن علمی روانپزشکان ایران با اعلام اینکه هر دقیقه یک نزاع در سازمان پزشکی قانونی کشور ثبت می‌شود، تاکید می‌کند: نیاز است به روانپزشکی وسیع‌تر نگاه کنیم و جنبه‌های اجتماعی آن را مورد توجه قرار دهیم. او با بیان این مطلب که دهه آینده دهه مسائل مداخلات سلامت روان خواهد بود، بیان می‌کند: در دهه آینده بیشتر مداخلات به سمت و سوی روش‌های پیشگیرانه برای هر فرد خواهد رفت. به گزارش مهر، اربابی با بیان این مطلب که مداخله در سلامت روان نیازمند همکاری و جلب مشارکت کار تیمی است، اظهار می‌کند: بهبود سلامت روان جامعه نیازمند همکاری منسجم روانپزشکان، روانشناسان، جامعه شناسان، مددکاران اجتماعی، متخصصان مغز و اعصاب و حتی افراد ایده پرداز در حوزه سلامت روان است.
مهاجرت سالانه ۳۰۰ هزار ایرانی
دبیر کنگره انجمن علمی روانپزشکان، به جز مساله نزاع در کشور، به مساله مهاجرت نیز پرداخته و عنوان می‌کند: سالانه بیش از ۳۰۰ هزار ایرانی کشور را ترک می‌کنند که ۱۵۰ هزار نفر از این افراد جوان و افراد تحصیلکرده هستند. در واقع هر سال یک شهر کشور خالی می‌شود. مهاجرت به معنای حرکات افراد یا گروه‌هاست که تغییر دائمی یا طولانی محل اقامت معمولی فرد را به دنبال دارد. شاید بتوان اصلی‌ترین عامل افزایش بی رویه جمعیت در کشور مقصد را مهاجرت دانست که همین امر در کشور مبدا، باعث از دست رفتن نیروی کار می‌شود. مهاجرت فقط پیامدهای اقتصادی ندارد و می‌توان از پیامدهای اجتماعی و فرهنگی در مورد مهاجرت نام برد. بنابر آمار مجلس در سال ۱۳۸۹، ۶۰ هزار نفر از ایرانیانی که در این سال مهاجرت کرده‌اند، در زمره مهاجران نخبه دسته‌بندی می‌شوند. این افراد غالبا دارای مقام‌هایی در المپیادهای علمی بوده و یا جزو نفرات برتر کنکور و یا دانشگاه‌ها می‌باشند. با آنکه تلاش شده از این روند کاسته شود اما درصد قابل توجهی از دانش‌آموختگان علمی هنوز تمایل دارند به کشورهای پیشرفته مهاجرت کنند. صندوق بین‌المللی پول در گزارش سال ۲۰۰۹ خود، اعلام کرده است ایران به لحاظ مهاجرت نخبگان، در میان ۹۱ کشور در حال توسعه یا توسعه نیافته جهان، مقام نخست را داراست. صندوق بین‌المللی پول، بیکاری، سطح پایین درآمد اساتید و نخبگان، نارسایی‌های مالی و اداری، کمبود امکانات تخصصی-علمی و بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی را از جمله دلایل مهاجرت ایرانیان ذکر کرده است.
آغوش باز برای بازگشت مهاجران
یک عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در مورد مهاجران به خارج از کشور، می‌گوید: مهاجران بسیاری قبل و بعد از انقلاب اسلامی، نسبت به خروج از کشور اقدام کردند. بسیاری از کسانی که به منظور تحصیل به خارج از کشور مهاجرت کرده بودند، بازگشته و جامعه را از توانایی‌های خود بهره مند کرده اند. افرادی هم برای پیوستن به گروه‌های معاند نظام، راهی کشورهای دیگر شدند که امروزه بسیاری از این افراد بازگشته و تعداد قلیلی باقی مانده‌اند. دوستی با وطن واجد عاطفه خاصی است و جوانان مهاجرت‌کننده مانند طفلی که به آغوش مادر گرایش دارد، به وطن باز می‌گردند. به نظر می‌رسد که همه ایرانیان خارج از کشور دوست دارند تا روزی به کشور خود بازگردند. بنابراین وجود چنین علاقه‌ای، در بین مهاجران وجود دارد. علی کرد درباره زمینه‌های بازگشت مهاجران به کشور، چنین اظهار نظر می‌کند: از آنجایی که گروه‌های ضد اسلامی و معاند نظام در خارج از مرزها، فعالیت دارند، آن دسته از افرادی که قصد بازگشت دارند، باید تایید صلاحیت شوند. مجلس و کمیسیون امنیت ملی، کارگروه‌هایی در این زمینه تشکیل داده و این موارد در کارگروه‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. آن دسته از هموطنانی که در خارج از کشور قرار دارند، اگر بتوانند هزینه‌های زندگی و مقام خود را با شرایط عادی و طبیعی کشور وفق دهند، باید راه‌ها و شرایط بازگشت برای این افراد فراهم شود. آغوش کشور به روی کسانی که قصد دارند به کشور بازگردند، باز است. زمانی که ایرانیان خارج از کشور قصد بازگشت به کشور داشته باشند، ما وظیفه داریم شرایط را میسر کنیم. او در مورد تمهیدات لازم برای جلوگیری از مهاجرت بی رویه بیان می‌کند: برای کاهش آمار مهاجرت از کشور، باید برای نسل جوان و تحصیلکرده و کسانی که قصد ادامه تحصیل دارند، شرایط مناسبی فراهم شود، چون بخش زیادی از مهاجران را جوانان و افراد تحصیلکرده تشکیل می‌دهد. امروزه ما با فرار مغزها و نخبگان در کشور درگیر هستیم. این امر پیامدهای مختلفی برای کشور در پی خواهد داشت. بورسیه‌های دانشگاهی برای نسل جوان باید پیش بینی شود تا بتوان میزان این پدیده را در جامعه کاهش داد.