این روزها با افزایش آگاهی‌های عمومی نسبت به بیماری سرطان بسیاری از افراد دریافته‌اند که مهم‌ترین عامل در درمان سرطان، تشخیص زودهنگام این بیماری با بهره‌گیری از روش‌های غربالگری و توجه به پیش نشانه‌های این بیماری در ناحیه درگیر و در واقع، مدیریت زمان است.

اغلب اوقات سرطان، قبل از این که مزاحمتی برای بیمار ایجاد کند با نشانه‌هایش حضور خود را علنی می‌سازد. دریافت بموقع سیگنال‌های ارسالی، تشخیص زود هنگام بیماری را میسر ساخته و امکان درمان موفق سرطان‌های دهان، حلق و گلو هم، معاینه دهان توسط دندانپزشک فرصت مناسبی برای یافتن این سرنخ‌هاست. به همین دلیل است که دندانپزشکان می‌توانند با تشخیص اولیه ضایعات پیش سرطانی به بیمار در درمان موفق بیماری‌اش، کمک شایسته‌ای بکنند.

با این حال توجه به حفظ بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک برای چکاپ‌های شش ماهه یا یکساله و نیز توجه به علائم و ضایعات مشکوک در دهان به این امر بسیار کمک می‌کند. حال شاید بخواهید بدانید چه ضایعات دهانی باید جدی گرفته شوند؟

دکتر آرزو علایی، متخصص بیماری‌های دهان و فک و صورت می‌گوید: هر نوع زخم مزمن کنار زبان و کف دهان، بخصوص دریک بیمار مصرف‌کننده دخانیات باید حتما نمونه برداری شود. البته این نشانه‌ها قطعا و همیشه خبر از ابتلا به سرطان نمی‌دهند، ولی زنگ خطر جدی محسوب می‌شوند.

حواستان به این ضایعات دهانی باشد

به گفته استادیار دانشکده دندانپزشکی آزاد تهران، هر زخم مزمنی در دهان که به درمان‌های معمول جواب نمی‌دهد، بخصوص در کناره‌های زبان، کف دهان و کام، تغییر رنگ، قرمز شدن مخاط، تورم بدون وجود عفونت دندانی و تغییر رنگ‌های بدون دلیل، نشانه‌های خطر درگیری‌های سرطانی محسوب می‌شوند و باید مورد پیگیری جدی قرار بگیرند.

وی می‌افزاید: همچنین تورمی که به دلیل عفونت نباشد، تغییر رنگ سیاه، قهوه‌ای یا آبی تیره و گاهی اشکال در بلع و لقی دندان‌ها به دلیل تخریب استخوانی نیز می‌توانند از سایر نشانه‌های سرطان‌های دهان باشند.

عواقب تشخیص دیرهنگام

متاسفانه تشخیص دیرهنگام، شانس درمان موفق سرطان‌های دهان و حلق را کاهش می‌دهد.

دکتر شهرام سپهرمند، متخصص بیماری‌های فک و دهان و دندان در این باره به جام‌جم می‌گوید: وجود پوسیدگی‌های متعدد، جرم و بهداشت ضعیف، از عواملی هستند که تمرکز و دقت دندانپزشک را پایین می‌آورند. بیماری که در انجام درمان‌های دندانپزشکی تعلل کرده و در پی دندان درد یا عفونت شدید به طور اورژانس به کلینیک مراجعه کرده، احتمال این که علائم بیماری‌های جدی در وی جلب توجه نکند، زیاد است، اما در بیماری که با رعایت بهداشت کامل برای معاینات دوره‌ای مراجعه می‌کند، احتمال بیشتری برای تشخیص علائم سرطان وجود دارد.

دکتر علایی نیز می‌افزاید: متاسفانه تشخیص دیرهنگام، شانس درمان موفق را کاهش می‌دهد و گاهی نیز به برداشتن بخش عمده‌ای از فک یا گردن یا صورت بیمار منجر می‌شود. کما این که برخی بیماران مبتلا به سرطان دهان، ماه‌ها به اشتباه با تشخیص اشتباه آفت یا تبخال درمان می‌شوند.

سیگار و قلیان؛ دعوت سرطان به دهان!

با اطلاعاتی که دانش امروز بشر در اختیار ما گذاشته است، علاوه بر عوامل عمومی که در ابتلا به سرطان در سایر نواحی بدن دخیل هستند، استعمال دخانیات، مهم‌ترین عاملی است که باید به آن توجه کرد.

البته دکتر سپهرمند با بیان این مطلب تاکید می‌کند: تا چندی پیش سیگار خطر اصلی بود، ولی امروز متاسفانه به دنبال استقبال جامعه از قلیان باید در انتظار شیوع بیشتر سرطان باشیم. البته نقش ویروس‌ها مانند پاپیلوما، قارچ کاندیدا و عوامل نیز در این امر اثبات شده است. ناگفته نماند در برخی بیماری‌های مادرزادی نیز ابتلای خانوادگی به سرطان نیز ذکر شده است.

معاینات دوره‌ای دندان را جدی بگیرید

به گفته دکتر علایی، معاینات دوره‌ای کامل مخاط و سروگردن توسط دندانپزشکان، پرهیز از مصرف دخانیات، مواد مخدر و الکل و رعایت بهداشت دهان و دندان در پیشگیری از ابتلا به سرطان‌های دهان و حلق و گلو موثر هستند. البته توجه به هر نوع زخم دهانی و تورم غدد لنفاوی و علائمی مانند کاهش وزن تب پایدار بویژه پس از درمان مبتلایان به سرطان در دیگر اعضای بدن و نیز وجود سابقه ابتلا به سرطان در خانواده از مواردی است که در پیشگیری از سرطان‌های دهان و دندان باید مورد توجه جدی قرار بگیرد.

مصرف روزانه سبزیجات، سدی در برابر سرطان دهان

براساس مطالعات جدید پژوهشگران، مصرف سبزیجات برگ‌دار سبز به میزان قابل توجهی خطر سرطان دهان را بویژه در میان زنانی که سیگار می‌کشند، کاهش می‌دهد.

براساس تحقیقات مرکز بهداشت دندان انگلستان، حدود یک‌سوم موارد سرطان دهان به رژیم غذایی ناسالم مرتبط است. این مرکز توصیه می‌کند برای پیشگیری از ابتلا به سرطان دهان، پیروی از یک رژیم غذایی سالم، متعادل و حاوی مقادیر کافی میوه و سبزیجات ضروری است. شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد اسیدهای چرب امگا 3 که در ماهی و تخم‌مرغ یافت می‌شوند. همچنین غذاهای غنی از فیبر مانند غلات سبوس‌دار، دانه‌ها و مغزها هم خطر سرطان دهان را کاهش می‌دهند. مطالعات نشان می‌دهند مصرف حتی یک واحد سبزیجات برگ دار سبز در روز می‌تواند خطر سرطان دهان را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. یک واحد سبزیجات معادل یک لیوان سبزیجات خام یا نصف لیوان سبزیجات پخته است.