کولونوسکوپ در حقیقت یک لوله بلند و قابل انعطاف است که قطر آن در حدود قطر انگشت نشانه دست می باشد و دارای یک منبع روشنایی در انتهایی خود می باشد. پزشک متخصص از طریق نگاه کردن به داخل آن لوله می تواند تصویری از لایه پوشانده روده داشته باشد و از این طریق می تواند دریابد که آیا در این قسمت درگیری و بیماری وجود دارد یا خیر. بعضی اوقات پزشک از همین طریق از دیواره روده نمونه برداری می نماید. بدین ترتیب که تکه کوچکی از بافت روده بدون هیچ دردی از طریق کولونوسکوپ برداشته می شود.
آمادگی قبل از کولونوسکوپی جهت آماده سازی برای داشتن یک کولونوسکوپی واضح، روده بزرگ باید از مواد دفعی و زائد کاملا خالی باشد زیرا در صورت عدم رعایت این مسئله بعضی از نواحی روده ممکن است خوب دیده نشود که در این صورت آزمایش باید دوباره تکرار شود. قبل از انجام آزمایش به بیمار دستوراتی جهت آماده ساختن و پاک کردن روده بزرگ داده می شود. استفاده کامل از ماده ملینی که تجویز شده است از اهمیت زیادی برخوردار می باشد البته در موارد کولیت اولسروز شدید و در زمان فعالیت قبل از کولونوسکوپی بهتر است از روغن کرچک استفاده نشود، زیرا خطر مگاکولون توکسیک در این موارد زیاد است همچنین افزایش مصرف مایعات شفاف مثل آب، روز قبل از آزمایش ، می تواند جهت پاکسازی روده بزرگ کمک کننده باشد.
هنگامی که بیمار جهت انجام آزمایش به محل مراجعه می نماید، پزشک آزمایش را برای وی شرح می دهد و معمولا از وی می خواهد که یک فرم رضایت نامه را امضاء نماید. هدف از انجام این کار این است که مطمئن شوند بیمار آزمایش و مشکلات احتمالی ناشی از آن را متوجه شده است. اگر بیمار دچار واکنش حساسیتی نسبت به دارو یا آزمایش است باید این موضوع را حتما با پزشک و یا پرستار مطرح نماید.
همچنین از بیمار در مورد آندوسکوپی های قبلی که ممکن است انجام داده باشد و یا بیماری های فعلی وی و نیز داروهایی که مصرف می کند سوال خواهند کرد برای کولونوسکوپی باید بیمار تا حد امکان آرام باشد و از مطرح کردن سوالاتش خودداری نکند. ممکن است از شخصی که قرار است کولونوسکوپی روی او انجام پذیرد می خواهند هر گونه جواهر یا شیء فلزی را از خود دور نماید.
در طی آزمایش در اتاق آزمایش بیمار باید با آرامش به روی تخت بر روی پهلوی چپ خود در حالی که زانوهایش کمی خم شده اند دراز بکشد یک پرستار در طی انجام آزمایش کنارش می ماند. پزشک ممکن است به وی یک داروی آرام بخش تزریق نماید تا آرام و خواب آلود شود. هنگامی که لوله کولونوسکوپی به آرامی از طریق مقعد به طرف روده بزرگ عبور داده شود تا روده را متسع نماید و فضای داخل روده واضح تر دیده شود.
این کار می تواند باعث شود که بیمار دردی را که مانند پیچیدن باد در شکم است، احساس نماید که البته زیاد طول نمی کشد. همچنین امکان دارد که در طول آزمایش به بیمار احساس نیاز به اجابت مزاج دست بدهد ولی از آنجایی که روده خالی است این احساس واقعی نیست و منجر به دفع مدفوع نمی گردد.
معمولا آزمایش کولونوسکوپی حدود 30 دقیقه طول می کشد ولی گاها ممکن است بیشتر نیز به طول انجامد بعضی اوقات از دستگاه رادیو گرافی با اشعه X نیز در آزمایش استفاده می شود. هنگامی که آزمایش تمام شده لوله سریعا و به آسانی بیرون کشیده می شود. نمونه گرفته شده از روده کاملا سطحی است و باعث ایجاد زخم نمی شود.
مراقبت های بعد از آزمایش:
بعد از انجام آزمایش ممکن است بیمار روی تخت حدود 30 دقیقه به حالت دراز کش تنها گذاشته شود. امکان دارد وی احساس دردهای کوچکی شبیه به پیچیدن باد در روده داشته باشد که معمولا به سرعت بر طرف می شوند.
رفتن به خانه اگر بیمار بعد از انجام آزمایش قصد دارد به منزل بر گردد، ضروری است که فردی به همراه وی باشد و او را به مقصد برساند هنگامی که به منزل رسید، باید تمام روز را به طور کامل استراحت نماید. داروی آرام بخش که به وی تزریق شده است معمولا اثری طولانی تر از آنچه فکر می کند دارد بنابراین باید از رانندگی و کارهایی که نیاز به هوشیاری دارند پرهیز کند.
اثر آزمایش و تزریق دارو تا روز بعد از بین خواهد رفت و اکثر بیماران پس از آن می توانند به فعالیت های روزمره خود بپردازند. در بسیاری از موارد پزشک می تواند پس از انجام کولونوسکوپی بیمار را از نتیجه آن آگاه نماید، البته اگر در طی انجام آزمایش نمونه برداری هم شده باشد و یا پولیپ جهت انجام آزمایش برداشته شده باشد، کامل شدن نتیجه آزمایشات منوط به مشخص شدن نتیجه گزارش بررسی نمونه های پاتولوژی است.
نکته:
در بیماری های التهابی روده برای پیگیری وضعیت فعالیت بیماری ضروری است. بیمار هر سال یک بار کولونوسکوپی شود تا پزشک معالج با بررسی بیماری بتواند در مورد درمان بهتر تصمیم گیری نماید.
ماهنامه دنیای سلامت:
