بلوغ را می توان از مهم ترین و حساس ترین دوران زندگی دانست. چرا که در این دوره فرد از لحاظ روحی و جسمی دچار تغییرات بسیاری می شود. تغذیه در این دوران نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. در این مطلب با لزوم داشتن تغذیه مناسب صحبت خواهیم کرد.
سنین بلوغ از مهم ترین دوره های زندگی است و پس از کودکی، دومین مرحله ای به حساب می آید که طی آن سلول ها شروع به رشد می کند و سوخت و ساز بدن هم افزایش می یابد.
برهمین اساس، برخی نیازهای تغذیه ای هم در این دوره بیشتر از قبل می شود که حتما باید مورد توجه قرار گیرد. به عنوان نمونه با توجه به افزایش حجم عضلات، نیاز به مصرف پروتئین هم بیشتر می شود یا در نتیجه افزایش حجم خون، نیاز به عنصر آهن افزایش پیدا می کند و به طور کلی می توان گفت نیاز به دریافت انرژی در این دوران بیشتر می شود.
از طرفی، احساسات و نحوه تفکری که نوجوانان در این سنین دارند ممکن است آنها را به سمت رژیم های لاغری سخت، شدید و غیرعلمی بکشاند. بسیاری از نوجوانان هم از دوستان شان پیروی می کنند و چون آنها رژیم گرفته اند، به فکر رژیم لاغری می افتند. در حالی که تغذیه صحیح در این دوره از زندگی اهمیت ویژه ای دارد و می تواند سلامت فرد را حتی در سنین میانسالی هم تحت تاثیر قرار دهد.
دکتر میترا زراتی با اشاره به این که دوران بلوغ، از نظر جسمی و روحی از مهم ترین و حساس ترین دوره های زندگی است، در گفت وگو با جام جم توضیح می دهد: بسیاری از مسائل و موضوعات مربوط به سلامت فرد ابتدا در دوران کودکی و پس از آن در سنین بلوغ پایه ریزی می شود و به همین دلیل هم توجه به نوع رژیم غذایی در این سنین بسیار مهم است.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی، با اشاره به افزایش سوخت وساز بدن در دوران بلوغ یادآور می شود: بسیاری از افراد پس از پایان دوران بلوغ دچار مشکلاتی مانند افزایش وزن و چاقی می شوند، زیرا سوخت وساز بدن پس از این سنین به حالت قبل برمی گردد و رژیم ناسالمی که در دوران بلوغ داشته اند، می تواند آنها را دچار چنین مشکلاتی سازد.
عنصر آهن را فراموش نکنید
یکی از عناصر مهمی که در تمام دوره های زندگی و بویژه در سنین بلوغ باید به میزان کافی در بدن وجود داشته باشد، عنصر آهن است. دکتر زراتی با اشاره به این موضوع، یادآور می شود: نکته مهمی که در این سنین باید مورد توجه قرار گیرد، افزایش نیاز به عنصر آهن است که بویژه در دخترها به دلیل مسائل قاعدگی اهمیت ویژه ای پیدا می کند. برهمین اساس توصیه می شود در صورت نیاز، با آغاز سنین بلوغ دختران از مکمل آهن استفاده شود.
وی می افزاید: در صورتی که آهن بدن از دست برود، فرد برای رشد عضلات و افزایش حجم خون با کمبود آهن روبه رو خواهد شد و به همین دلیل حتما باید به کمک مصرف مکمل، این کمبودها را جبران کرد.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی خاطرنشان می کند: افرادی که در سنین بلوغ هستند ـ هم دخترها و هم پسرها ـ باید مصرف منابع غذایی آهن را نیز افزایش دهند. البته خیلی تصور می کنند آجیل هم حاوی آهن است در صورتی که گوشت قرمز و حبوبات تنها منابع غذایی آهن به حساب می آید.
مصرف پروتئین ها هم ضروری است
علاوه بر آهن که مصرف آن به مقدار کافی اهمیت ویژه ای دارد، پروتئین ها و استفاده از منابع پروتئینی هم موضوع مهمی است که به گفته دکتر زراتی برای رشد عضلات و استخوان ها در سنین بلوغ به آن نیاز داریم.
وی درباره منابع حاوی پروتئین توضیح می دهد: این ماده غذایی در سفیده تخم مرغ، لبنیات و انواع گوشت ها به مقدار فراوان وجود دارد و به همین دلیل توصیه می شود نوجوانان در این سنین، در طول هفته سه یا چهار عدد تخم مرغ همراه با سفیده مصرف کنند. همچنین خوب است دست کم در یکی از وعده های اصلی غذایی از گوشت هم استفاده شود و وعده دیگر نیز به مقدار کافی حبوبات داشته باشد تا نیاز فرد به پروتئین تامین شود.
مصرف لبنیات هم به گفته این متخصص تغذیه در این دوران بسیار مهم است و با توجه به افزایش نیاز بدن به کلسیم توصیه می شود، نوجوانان در طول روز دست کم سه واحد لبنیات کم چرب مصرف کنند.
البته مصرف لبنیات کم چرب حتی برای کسانی که وزن زیادی ندارند نیز توصیه می شود، زیرا آن طور که دکتر زراتی می گوید جذب کلسیم در لبنیات پرچرب کمتر خواهد بود.
علاوه بر اینها، مصرف میوه ها و سبزیجات رنگی هم در این سنین ضروری است. وی با اشاره به این موضوع، توضیح می دهد: به دنبال رشد، مواد زائدی هم در بدن تولید می شود که باید از سوی کبد سم زدایی شود. از طرفی هم کبد به آنتی اکسیدان ها و مواد رنگی موجود در میوه ها و سبزیجات احتیاج دارد و به همین دلیل رژیم غذایی باید به مقدار کافی حاوی میوه ها و سبزیجات باشد. به طوری که مصرف سه واحد میوه و سه واحد سبزی در طول روز توصیه می شود و آن طور که دکتر زراتی می گوید خوب است یک واحد میوه شامل مرکبات باشد و یک واحد هم میوه های نارنجی رنگ مانند خرمالو، انبه یا سبزیجاتی مانند هویج.
منابع حاوی اسید فولیک و روی را در رژیم تان بگنجانید
اسید فولیک هم یکی از موادی است که مصرف آن در سنین بلوغ اهمیت زیادی پیدا می کند و هم دختران و هم پسران در این دوره باید به مقدارکافی منابع آن را مصرف کنند. دکتر زراتی در این باره یادآور می شود: نوجوانان حتما باید از مواد غذایی حاوی اسیدفولیک که شامل انواع سبزیجات برگ سبز تیره است، استفاده کنند. به عنوان نمونه مصرف سالاد کاهو یا سبزی خوردن یا اسفناج همراه با حداقل یکی از وعده های غذایی در طول روز می تواند نیاز بدن را تامین کند.
علاوه بر این، با توجه به این که افزایش سوخت و ساز بدن می تواند موجب افزایش نیاز به عنصر روی شود، این متخصص تغذیه توصیه می کند در این دوران مصرف منابع حاوی روی مانند آجیل و انواع گوشت ها را نیز در نظر داشته باشید به طوری که خوب است نوجوانان در طول روز از مقداری آجیل خام استفاده کنند.
حواستان به نوع چربی ها هم باشد
بعضی از نکات و توصیه های تغذیه ای، سن و سال خاصی نمی شناسد و در همه دوره های زندگی باید مورد توجه قرار گیرد. نوع چربی های رژیم غذایی هم از جمله این موارد است که به گفته دکتر زراتی در تمام سنین و بویژه در دوران بلوغ باید مورد توجه قرار گیرد.
از طرف دیگر، بسیاری از نوجوانان به مصرف فست فودها روی می آورند و ترجیح می دهند از تنقلات ناسالمی مانند چیپس و پفک بیشتر استفاده کنند. در صورتی که مصرف این مواد غذایی مضر می تواند سلامت آنها را هم به خطر بیندازد؛ بنابراین توصیه می شود خانواده ها برای تهیه غذاهایی که داخل خانه درست می کنند، از روغن های جامد و اسیدهای چرب ترانس که در لبنیات پرچرب وجود دارد، استفاده نکنند. همچنین نباید فراموش کنیم مصرف بیش از حد فست فودها در این سنین می تواند زمینه بروز بیماری های مختلفی مانند چاقی، فشار خون و دیابت را در آینده فراهم سازد.
این رژیم ها سلامت نوجوانان را تهدید می کند
کم نیستند نوجوانانی که می خواهند لاغرتر شوند یا براساس حرف های دوستان شان تصمیم می گیرند رژیم غذایی خاصی را امتحان کنند. به همین دلیل هم امروزه انواع رژیم های سخت و غیرعلمی مانند تک خوری ها، رژیم های میوه، شیر و … میان برخی نوجوانان رواج یافته است. در حالی که دکتر زراتی این روش ها را به هیچ عنوان صحیح نمی داند و به خانواده ها توصیه می کند آموزش های لازم را در زمینه تغذیه صحیح به نوجوانان بدهند یا حتی از مشاوران و کارشناسان تغذیه کمک بگیرند تا با شناخت نیازهای غذایی بهترین راه را در انتخاب کنند.
این متخصص تغذیه ضمن بیان این که بسیاری از نوجوانان در سنین بلوغ به مصرف داروهای لاغری یا داروهایی برای افزایش حجم عضلات روی می آورند، درباره عوارض ناشی از مصرف این مواد می گوید: متاسفانه ممکن است این داروها موجب ایست تنفسی و فلج ناگهانی عضلات ریه شود که در نتیجه به مرگ فرد منجر خواهد شد. علاوه بر این، نارسایی های کبدی و ایست قلبی هم از مشکلاتی است که در اثر مصرف چنین داروهایی ممکن است برای فرد ایجاد شود.
دکتر زراتی می افزاید: این داروها و رژیم های غیرعلمی در کنار مشکلاتی که گفته شد، می تواند عوارض دیگری مانند اختلالات روحی، پرخاشگری، افسردگی، اختلالات فشار خون، ریزش مو و مشکلات پوستی را نیز ایجاد کند.
کمبود مواد غذایی در این دوران و تامین نشدن نیازهای غذایی نوجوانان می تواند موجب بروز اختلالاتی در ترشح هورمون های جنسی نیز بشود که به گفته دکتر زراتی در سال های آینده می تواند برای فرد مشکل ساز باشد.
