رژیم غذایی گیاه خواری از گذشته تا کنون مورد توجه بسیاری از افراد قرار داشته است. امروزه نیز در سراسر دنیا بسیاری از افراد از این نوع رژیم های غذایی استفاده می کنند . اما این رژیم غذایی به همان اندازه که مفید است ، می تواند برای افراد مضر نیز باشد.
گیاهخواری در تاریخ سابقه طولانی داشته و در فرهنگ و مذهب های مختلف ریشه دارد. در کشور ما نیز این نوع رژیم غذایی رواج دارد و در حال حاضر، بسیاری از افراد به خصوص جوانان به دلیل اهمیتی که به سلامتشان می دهند، به آن رو آورده اند…
در مورد مضرات و مزایای این رژیم تاکنون صدها مقاله نوشته شده است. به طور خلاصه می توان گفت دریافت پروتئین های خوب، فیبر بالا، ویتامین ها و مواد معدنی باکیفیت و پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری ها، از مزایای این رژیم است اما گیاهخواری می تواند زمینه ساز بروز برخی کمبودها هم باشد، به خصوص اگر فرد تنوع غذایی را رعایت نکند. متاسفانه در کشور ما بسیاری از فراورده هایی که در سایر کشورهای دنیا مختص گیاهخواران تولید می شود، وجود ندارد و به همین دلیل گیاهخواری رژیمی نیست که متخصصان تغذیه آن را به عموم پیشنهاد دهند. در گفت وگویی با دکتر احمد ساعدی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، به آثار سوء این نداشتن تنوع پرداخته ایم.
آیا این موضوع درست است که متخصصان تغذیه داشتن رژیم گیاهخواری صرف را به مردم کشورمان توصیه نمی کنند؟
بله، چون در جوامع در حال توسعه که بازار وسیعی ندارند، مثل سیستمی که در کشور ما حاکم است، تنوع غذایی زیادی وجود ندارد. در گیاهخواران نیاز بدن به برخی ویتامین ها و موادمعدنی مانند ویتامین B۱۲، کلسیم و آهن افزایش پیدا می کند. این ۳ ریز مغذی برای سلامت بدن حیاتی اند و وقتی فردی به گیاهخواری روی می آورد، به دلیل نداشتن تنوع مواد غذایی با کمبود روبرو می شود و مجبور است مکمل مصرف کند.
منظورتان از نداشتن تنوع غذایی چیست؟
یعنی فرد گیاهخوار همیشه و همه جا میوه های تمام فصل ها و حتی میوه های بومی سایر کشورها یا انواع سبزی ها را پیدا کند. در کشورهای توسعه یافته، سیستم های سوپرمارکتی وجود دارد و افراد می توانند به راحتی میوه و سبزی هر نقطه از دنیا را با قیمت مناسب تهیه کنند. مثلا در آمریکا اقوامی هستند که بنابر اعتقادهای مذهبی گیاهخوارند و جمعیتشان حدود ۳۰۰هزار نفر است. برای این افراد رستوران های خاص فراوانی وجود دارد و غذاهای موجود در این رستوران ها، مناسب و ارزان قیمت است. مغازه های مختلفی هم در سطح شهر غذاها و موادغذایی موردنیاز این افراد را با قیمت مناسب می فروشند اما در تهران تعداد رستوران های گیاهخواری کمتر از تعداد انگشتان دست است و قیمت هر پرس غذا در این رستوران ها به ۷۰ ۶۰ هزار تومان می رسد. با این حال نمی توان به مردم طبقه متوسط توصیه کرد گیاهخوار شوند و به این رستوران ها بروند. از سوی دیگر، در کشوری مثل آمریکا شما می توانید بیشتر غذاهایی که با گوشت درست می شوند را به راحتی با موادغذایی با منشاء گیاهی بیابید اما در کشور ما این طور نیست. حتی در مورد موادغذایی خام هم همین طور است. در سایر کشورها بسیاری از مواد غذایی نظیر سبزی ها با ویتامین B۱۲ غنی شده اند اما در کشور ما نه این تکنولوژی را داریم و نه بازار فروش این نوع محصولات. نباید فراموش کرد که کمبود ویتامین B۱۲ جدی است و می تواند باعث کم خونی های کشنده شود. به علاوه، در بدن ما حدود ۵ گرم ویتامین B۱۲ به صورت ذخیره وجود دارد که از مادر به ارث برده شده و حدودا ۷ سال طول می کشد تا این ذخیره به اتمام برسد، اما میزان ذخایر ویتامین B۱۲ فردی که از مادر گیاهخوار متولد می شود، کمتر است و اگر خودش هم گیاهخوار شود، خیلی سریع تر ذخایرش را از دست می دهد. متاسفانه بیشتر افرادی که در ایران گیاهخوار هستند، نمی توانند ویتامین B۱۲ مورد نیازشان را تامین کنند و مجبورند تزریق انجام دهند.
راه حل چیست؟
کسی که در کشور ما می خواهد گیاهخوار شود باید اول ببیند امکانش را از نظر مالی دارد یا نه و اینکه می تواند از موادغذایی متنوع استفاده کند؟ گیاهخواران باید انتخاب های مناسب و مغذی داشته باشند و این در کشور ما هزینه بر است. آنها نباید صبر کنند تا بازار به آنها دیکته کند چه بخورند. بسیاری از ما نگاه می کنیم که کیفیت و قیمت چه ماده غذایی در بازار مناسب تر است و آن را تهیه می کنیم اما گیاهخواران نباید منتظر بازار بمانند بلکه باید مواد غذایی مورد نیاز را با هر قیمتی که عرضه شد، خریداری کنند.
راه حل دیگر، باز شدن بازار است. درگذشته کسی که برنج می کاشت، برنج می خورد و کسی که سیب زمینی می کاشت، سیب زمینی. در حالی که امروزه در بازار هر دوی این محصولات وجود دارد و می توانید حتی هر دو را کنار هم داشته باشید؛ یعنی تنوع داریم. امیدواریم به مرور بازار کشور ما نیز بازتر شود و همین تنوع را در رژیم های گیاهخواری داشته باشیم و هر فرد بتواند تمام مواد غذایی ای که در سراسر دنیا وجود دارد، مصرف کند.
