میوه و سبزیجات یکی از مهم ترین مواد غذایی هستند که باید در رژیم غذایی افراد وجود داشته باشد. اما نکته ی مهم این است که این میوه سبزیجات در صورتی که به طور خوب و درست شستشو و نگهداری نشوند ، می توانند عامل بیماری باشند.
شیوه صحیح شست وشوی سبزیجات از ۳ مرحله تشکیل می شود. در مرحله اول باید گل و لای سبزیجات را به خوبی با استفاده از جریان آب پاک کنید. در مرحله بعد انگل زدایی انجام می شود. برای این کار باید ظرفی را متناسب با حجم سبزی ها پر از آب کنید و یک تا دو قطره محلول ظرفشویی در آن بریزید. سپس این محلول را با استفاده از یک قاشق کمی هم بزنید تا کف کند و بعد سبزیجات را در آن قرار داده و اجازه دهید برای ۵ دقیقه در آن بمانند تا انگل ها از آنها جدا شوند. بعد از آن سبزی ها را از درون محلول درآورده و آبکشی کنید. اکنون وقت ضدعفونی کردن سبزیجات است. برای این کار هم می توان از مواد ضدعفونی کننده مانند پرکلرین استفاده کرد و هم می توان از نمک دریایی که یک ضدعفونی کننده طبیعی است، استفاده کرد. برای ضدعفونی کردن با استفاده از پرکلرین باید به هر ۵ لیتر آب یک گرم پرکلرین اضافه کرد. با این حال بهتر است قبل از مصرف به دستور چاپ شده روی داروی ضدعفونی کننده و مدت زمان مورد نیاز برای قرار دادن سبزیجات و میوه ها در مایع مورد نظر توجه کنید. بعد از گذشت مدت زمان درج شده در دستورالعمل، سبزیجات را از محلول درآورید و در یک آبکش قرار دهید و کاملا آنها را آبکشی کنید. سپس آب آن را کامل بگیرید و روی یک سطح صاف و تمیز پهن کنید تا آب باقی مانده آن هم خشک شود چرا که رطوبت می تواند منبع آلودگی و رشد باکتری ها باشد. اگر هم پرکلرین در دسترس نبود، می توانید از نمک استفاده کنید به این ترتیب که یک قاشق چایخوری نمک را در ۵ لیتر آب بریزید و در همان مرحله آخر سبزی را برای ۵ تا ۱۰ دقیقه در این محلول قرار دهید تا ضدعفونی شود. سپس آن را از محلول درآورده و آبکشی کنید.
اولین نکته درمورد میوه های خشک شده محل و شرایط خریداری آنهاست. اگر می خواهید میوه های خشک شده را بدون شست وشو مصرف کنید باید آنها را از مراکزی تهیه کنید که پروانه ساخت دارند و نکات بهداشتی را کاملا رعایت می کنند و دارای بسته بندی های مجاز هستند. احتمال آلودگی میوه های خشکی که به صورت سرباز در مغازه ها فروخته می شوند بسیار بالاست. با اینکه این میوه ها خشک شده هستند و برخی از آنها نمک هم دارند اما به هر حال درصد کمی رطوبت دارند و درصورتی که درشرایط نامناسب تهیه و فروخته شوند این رطوبت می تواند باعث رشد باکتری ها شود.
رعایت این سه مرحله بیشتر در مورد سبزیجات و میوه هایی تاکید می شود که در خاک رشد می کنند، بنابراین لازم نیست حتما میوه های درختی را از این طریق شست وشو داد به خصوص میوه هایی که پوست شان را می گیریم. درمورد این دسته از میوه ها تنها لازم است گل و لای شان را بشوییم و بعد آبکشی کنیم و بگذاریم آب باقی مانده روی آنها کاملا خشک شود. همچنین هنگام شست وشوی میوه هایی که پوست سخت دارند و سبزیجات ریشه ای مانند سیب زمینی و هویج حتما باید از برس استفاده کنید. علاوه براین باید بعد از شست وشو، قسمت های آسیب دیده میوه و سبزی را با استفاده از چاقو جدا کرد زیرا این قسمت ها بهترین محل برای رشد باکتری ها هستند. همچنین درمورد میوه ای مانند موز لازم است که فقط با استفاده از یک دستمال آن را کاملا تمیز کرده و بعد در فویل پیچیده و در یخچال نگهداری کنید. درواقع شرایط نگهداری از موز باید به گونه ای باشد که نور نبیند. میوه های درختی معمولا انگل ندارند بلکه بیشتر بحث آفت کش ها درمورد آنها مطرح است و این در حالی است که مواد آفت کش با هیچ کدام از این روش ها از روی میوه پاک نمی شود. درواقع ترکیبات شیمیایی آفت کش وارد بافت گیاه و میوه می شود. از لحاظ اصول تغذیه بهترین نوع سبزیجات و میوه ها نوع ارگانیک آنهاست. در تولید این نوع فرآورده ها از هیچ گونه ماده شیمیایی و آفت کش استفاده نمی شود و به همین دلیل است که از لحاظ سلامت فواید بیشتری دارند.
توت فرنگی میوه ای زمینی است اما اگر بخواهیم ۳ مرحله شست وشوی سبزیجات را برای آن به کار ببریم و توت فرنگی را در آب نگه داریم بافت نرم گیاه از بین می رود. بنابراین درمورد میوه هایی همچون توت و توت فرنگی تنها لازم است که آنها را در یک ظرف آبکش قرار دهیم و سر شیر آب را به حالت آبکش تغییر دهیم و ظرف را زیر آن قرار دهیم تا توت ها کاملا شسته شوند و گل و لای از آنها گرفته شود. بعد از آن توت ها را پهن کنید تا آب مازاد آن خشک شود. در این مورد لزومی ندارد که از ماده ضدعفونی کننده استفاده کنید زیرا توت فرنگی روی خاک رشد نمی کند و مانند میوه های دیگر تنها بحث آفت کش ها درمورد آن مطرح است.
سبزیجات را بهتر است همیشه به اندازه مصرف روزانه تهیه کرد و از خرید مقدار زیاد سبزی و نگه داشتن آن در یخچال خودداری کرد. اما میوه ها را می توان در مقادیر بیشتری خریداری کرد. تولیدکنندگان معمولا برای طولانی کردن مدت نگهداری میوه به آن نوعی واکس مخصوص می زنند که این واکس با شست وشو از بین می رود، در نتیجه طول نگهداری آن پس از شست وشو کوتاه می شود، بنابراین اگر معمولا مقادیر زیادی میوه خریداری می کنید لازم نیست که حتما همان لحظه تمام آنها را بشویید. اما اگر واکسی روی میوه زده نشده باشد باید حتما شسته و بعد در یخچال نگهداری شود، در غیر این صورت رشد باکتری ها افزایش می یابد. درواقع نباید هیچ ماده آلوده ای را وارد یخچال کرد. برخی باکتری ها در دمای یخچال هم می توانند رشد کنند و به مواد غذایی دیگر منتقل شوند. برای مثال باکتری لیستریا به راحتی می تواند در پنیر رشد کند. همچنین میوه ها و سبزیجات بسته بندی شده که روی آنها عبارت «شسته شده» چاپ شده است اگر توسط مراکز تحت نظارت وزارت بهداشت تهیه شده باشند و پروانه ساخت و نشان استاندارد داشته باشند قابل اعتماد هستند. گاهی اوقات هم برخی کارگاه های خصوصی محصولات خود را به صورت شسته شده دراختیار خریدار قرار می دهند اما با این حال توصیه می شود قبل از مصرف حتما آنها را بشویید.
گیاهان بافت زنده هستند و تنفس می کنند. قطعا در زمان نگهداری تنفس گیاه باعث ایجاد حالت تعریق روی بافت آن می شود و همین رطوبت شرایط را برای رشد باکتری ها فراهم می آورد. پس باید آنها را در ظروف و مکان های مناسب نگهداری کرد. در صنعت ظروف مواد غذایی ظرف های خاصی تهیه شده است که می توان مواد غذایی را در آنها به صورت وکیوم شده برای مدت طولانی تری نگه داشت. حتی برخی از آنها می توانند تا ۲ هفته میوه و سبزی را سالم نگه دارند. اما اگر این ظروف را در اختیار نداشته باشید ناچارید از ظرف های معمولی استفاده کنید. در این صورت لازم است هر چند روز یک بار سلامت میوه و سبزی را بررسی کرده و قسمت هایی که خراب شده اند را از بقیه جدا کنید چرا که مقاومت بافت برخی از سبزیجات و میوه ها کمتر است و زودتر خراب می شوند. همچنین نباید میوه های مختلف را با یکدیگر در یک ظرف قرار داد. اگر امکان استفاده از ظرف های وکیوم را ندارید سعی کنید در حد مصرف روزانه تان سبزی و میوه بخرید و حداکثر آنها را ۲ تا ۳ روز نگه دارید. بسیاری از افراد برای نگهداری از میوه ها و سبزیجات از پارچه استفاده می کنند اما باید بدانید که پارچه ها به دلیل اینکه ضدعفونی شده نیستند خود می توانند باعث آلوده شدن میوه و سبزی شوند. به هر حال تعریق گیاه شرایط را برای رشد میکروب های احتمالی موجود در پارچه فراهم می آورد.
ضدعفونی کردن بیشتر برای سبزیجات برگی مانند کاهو و سبزی خوردن انجام می شود چراکه به دلیل سروکار داشتن با خاک ممکن است آلوده به تخم انگل باشند. برخی از این انگل ها میان انسان و دام مشترک هستند. برای مثال انگلی که عامل بیماری کیست هیداتیک است، می تواند از مدفوع سگ و گربه روی برگ ها منتقل شود، بنابراین سبزیجات برگی باید حتما ضدعفونی شوند. اما سبزیجات ریشه ای مانند سیب زمینی، هویج، پیاز، کدو و بادمجان از آنجایی که پوست شان هنگام مصرف گرفته می شود نیازی به ضدغفونی شدن ندارند و تنها لازم است گل و لای آنها با آب گرفته شود و بعد از پوست گیری دوباره با آب شسته شوند و لازم نیست برای شستن آنها از مایع ظرفشویی استفاده کرد. همچنین درمورد میوه هایی مثل خیار، هندوانه، خربزه و طالبی هم نیازی به ضدعفونی کردن نیست و شست وشوی عادی کفایت می کند. اما اگر می خواهید خیار را با پوست مصرف کنید بهتر است مراحل شست وشو و ضدعفونی سبزیجات برگی برای آن انجام شود. قارچ نیز مانند سبزی خوردن باید قبل از مصرف ضدعفونی شود چراکه پوستی روی آن وجود ندارد که گرفته شود به خصوص قارچ هایی که در خارج از گلخانه تولید می شوند.
روش صحیح شست وشوی میوه ها کدام است؟
آیا باید میوه های خشک شده را هم بشوییم؟
میوه ها را هم ضدعفونی کنیم؟
توت فرنگی های مسموم!
انگل را در یخچال نگهداری نکنید!
مشکلات قرار دادن میوه ها در کنار هم
قارچ را متفاوت بشویید
