امروزه افراد زیادی هستند که به صورت خودسرانه و یا با تجویز پزشک از انواع قرص های مولتی ویتامین و یا قرص هایی مانند قرص آهن استفاده میکنند ، آنها بر این باورند که قرص های مولتی ویتامین می تواند جایگزین خوبی برای غذا و میوه ها باشد.
زمان مصرف مکمل های ویتامین های محلول در آب مثل گروه ب کمپلکس ها خیلی مهم نیست. فرد می تواند در هر موقعی از روز آنها را مصرف کند و همراه با غذا خوردن یا با معده خالی خوردن آنها فرق چندانی در جذب شان ندارد. در عین حال مکمل های مولتی مینرال، یا مکمل هایی که تمام ویتامین ها و مواد معدنی را با هم دارند، بسته به کیفیت آنها، ضریب جذب شان با هم فرق می کند. در مینرال هایی با کیفیت بالا هر ماده مغذی با یک ماده حامل همراه است. وجود این ماده باعث می شود ویتامین یا ماده معدنی در جایی از دستگاه گوارش آزاد شود که بهترین محل برای جذب آن است. مثلا بعضی از مواد مغذی لازم است در ابتدای روده کوچک آزاد شوند و بعضی در انتهای آن. در واقع این یک تکنولوژی دارویی است که ممکن است مولتی مینرالی که شما مصرف می کنید آن را داشته باشد یا نه. این تکنولوژی باعث می شود وقتی چند ماده مغذی را با هم در یک قرص یا کپسول مصرف می کنید به وسیله حامل بتوانید از نظر فیزیولوژیک ماده موثر را در بهترین محل دستگاه گوارش آزاد کنید و درصد جذب آن را به بالاترین شکل برسانید.
به یاد داشته باشید بعضی از انواع مکمل هایی که متخصصان توصیه می کنند با معده خالی مصرف شوند، ممکن است عوارض معده ایجاد کنند و باعث دل درد یا دل پیچه شوند. در بعضی موارد ممکن است این مکمل ها برای برخی افراد نارسایی های گوارشی جدی ایجاد کنند، برای همین، به کسانی که نمی توانند خوردن آنها را با معده خالی تحمل کنند توصیه می شود آنها را همراه با غذا مصرف کنند. در این صورت ناراحتی ها و دردهای گوارشی فرد را آزار نخواهد داد.
شایعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه مکمل کلسیم اگر هنگام شب مصرف شود، برای کلیه ها مشکل ایجاد می کند. اما لازم است بدانید مصرف مکمل ها به ساعات روز بستگی ندارد. اگر کسی کمبود کلسیم داشته باشد بهترین حالت مصرف آن همراه با غذاست. فرد می تواند بسته به میل خود آن را همراه صبحانه، ناهار یا شام مصرف کند. در این صورت نگرانی درباره اینکه مکمل کلسیم باعث سنگ کلیه شود، وجود ندارد. اما مصرف مکمل ها به طور خودسرانه در دوره های طولانی می تواند باعث آسیب به کبد و کلیه ها شود. مصرف ویتامین های محلول در چربی مثل ویتامین A هم می تواند در کبد جمع شود و در مدت زمان طولانی به این عضو آسیب جدی وارد کند.
اصل کلی در دانش تغذیه این است که تمام افراد سالم باید بتوانند تمام مواد مغذی مورد احتیاج شان را از طریق خوراک تامین کنند. در این صورت نیاز به مکمل نخواهد بود. در واقع طبیعی ترین روش این است که تمام مواد مورد نیاز از طریق تغذیه تامین شود. وقتی تامین مواد شکل غیرطبیعی به خود می گیرد و از طریق مکمل انجام می شود طبیعی است که عوارضی را همراه داشته باشد. برای مثال مصرف مکمل های خاص ممکن است باعث شود جذب یک سری املاح در روده کاهش پیدا کند. به همین دلیل ما فقط به افرادی قرص های مکمل را توصیه می کنیم که مطمئن باشیم از طریق خوراک نمی توانند مواد مورد نیاز را دریافت کنند. گروه هایی از افراد هستند که بیشتر از بقیه در معرض کمبود ریزمغذی ها هستند. برای مثال زنان باردار و شیرده به مکمل اسیدفولیک، آهن و کلسیم نیاز دارند و معمولا قطره های ویتامینA و D برای شیرخواران تجویز می شود.
اگر پزشک یا متخصص مربوطه بر اساس آزمایش های پاراکلینیک تشخیص دهند که فرد به کلسیم اضافه نیاز دارد و نمی تواند از طریق خوراک آن را تامین کند، به او بر اساس شرایطش یک مکمل با دوز مشخص می دهند. ممکن است دوز مورد نیاز فردی ۲۵۰ میلی گرم یا ۵۰۰ میلی گرم باشد. ممکن است به او بگویند یک بار یا سه بار در روز این دوز را مصرف کند. ممکن است فردی لازم باشد یک ماه مکمل را مصرف کند و فرد دیگر شش ماه. در حقیقت بسته به شدت و ضعف کمبود، مقدار مصرف، دوز مصرف و دوره مصرف فرق می کنند. بنابراین به یاد داشته باشید که هیچ گاه نباید سرخود و بدون تجویز پزشک این مکمل های غذایی را مصرف کنید. آنها هم مثل هر داروی دیگری باید فقط در موارد خاص تجویز شوند.
معمول ترین مکمل های مورد استفاده در ایران مکمل های کلسیم، روی و آهن هستند. متاسفانه کمبود آهن که یک ماده مغذی کلیدی در سلامت انسان است در جامعه شایع است. مکمل های آهن برای جبران این کمبود تجویز می شوند. این مکمل ها به هر شکلی که باشند، بهتر است زمانی مصرف شوند که معده خالی است. یعنی بهتر است همراه با غذا مصرف نشوند چون درصد جذب آنها پایین می آید. اما برعکس آهن، بهترین زمان مصرف مکمل های کلسیم زمانی است که معده پر است و فرد دارد غذا مصرف می کند. در واقع این مکمل اگر همراه غذا مصرف شود تاثیرش بیشتر خواهد بود. مکمل روی هم تقریبا مثل مکمل آهن، بهتر است بدون غذا و با معده خالی مصرف شود تا حداکثر تاثیر خود را داشته باشد. اگر قرص هایی که توصیه می شود را با معده خالی مصرف کنید، با غذا مصرف شوند، ممکن است اثر بخشی آنها طبق نسبتی مشخص کاهش پیدا کند. برای مثال مصرف مکمل آهن همراه با غذا بسته به نوع مکمل ممکن است اثربخشی آن را تا ۳۰ درصد یا بیشتر کاهش دهد.
مکمل ها مثل هر داروی دیگری عوارض خاص خودشان را دارند، به همین دلیل دوره مصرف آنها باید محدود شود. بر اساس راهنماهای بالینی حتی اگر فرد کم خونی شدید داشته باشد مکمل آهن نباید بیشتر از ۵ ماه به طور پیوسته برای او تجویز شود چون خود مکمل ها می توانند مضر باشند و مشکلاتی برای سلامت فرد به وجود بیاورند. این مکمل خاص اگر بیشتر از حد و برای مدت طولانی مصرف شود می تواند اکسیدکننده باشد و از این راه به سلول های بدن آسیب برساند. بنابر این می گویند اگر فردی دچار فقر آهن شدید است باید برنامه درمانی او به گونه ای باشد که همراه برنامه غذایی و مصرف مکمل ها، در کمتر از ۵ ماه مکملش تمام و مشکلش برطرف شود. اگر این اتفاق نیفتاد یعنی علت اولیه کم خونی برطرف نشده و در برنامه درمانی او مشکلی وجود دارد.
به علاوه بسیاری از بانوان برای داشتن پوست و موی بهتر مکمل روی مصرف می کنند. این یکی از شایع ترین مکمل هاست اما لازم است بدانید مصرف مکمل روی، بر جذب آهن تاثیر منفی می گذارد و بهتر است برای جلوگیری از فقر آهن درباره دوز مصرف روی نظر پزشک را بپرسید.
از تکنولوژی استفاده کنید
مراقب دستگاه گوارش تان باشید
آیا کلسیم باعث سنگ کلیه می شود؟
بدون تجویز پزشک نخورید
دوز و دوره را پزشک تعیین می کند
قرص آهن و روی را با غذا نخورید
قرص آهن را بیشتر از ۵ماه نخورید
