وظیفه دستگاه گوارش اخذ غذا تغییرآن وتامین انرژی لازم برای بقاء زندگی است. اعضاء اصلی دستگاه گوارش شامل معده وروده ها می باشند که اختلالات حاصل ازآن نسبت درصد بالایی ازمراجعات به دامپزشک را شامل می شود( غیرازواکسیناسیونهای متداول) به خاطرداشته باشید درطول حیات حیوان ناراحتیهای گوارشی همچون اسهال واستفراغ پیش خواهد آمد. برگرداندن غذا. یبوست. مدفوع غیرعادی. نفخ شکم وادرارهای غیرعادی نیزازیافته های بیماریهای گوارشی می باشند. سگی که دچاراختلالات گوارشی است به شدت نا آرام گشته نمی تواند استراحت کند. همچنین مرتب ازدهانش بزاق تراوش می شود. این حالت سبب نیازوافرحیوان به آب می شود درپی آن ادرارهای پیاپی را شاهد خواهیم بود.

استفراغ (Vomiting)

استفراغ دارای علل مختلفی است که دراین میان بعضیها حادترو خطرناکترهستند. درصورتی که حیوان تنها یک باراستفراغ کند وظاهرسالم وسرحالی داشته مشکل دیگری را نشان ندهد جای نگرانی نیست. زیرا این حالت به علت تغییرغذا وخوردن زباله ویا خوردن بعضی ازگیاهان می باشد. بهتراست یک روزبه او غذا نداده وکمی به حیوان یخ بخورانید. به زودی مشکل برطرف می شود. بعد ازآن ازیک جیره غذایی تنظیم شده مثل غذای نوزاد ویا همبرگر آب پزشده به همراه برنج آب پز(بهتراست چرب نباشد) را به مدت چند روزاستفاده نمایید. چنانچه حیوان استفراغهای پیاپی وشدید به همراه سایرعلائم همچون اسهال. پریشانی ویا غش را نشان دهد حیوان را به نزد دامپزشک ببرید. اگردراستفراغ حیوان خون وسایرمواد غیرعادی مشاهده کردید موضوع را جدی بگیرید. استفراغ ممکن است به دلیل عفونتهای ویروسی انسداد ناشی ازاجسام خارجی. تومورها. عفونت لوزالمعده وبیماریهای کبدی وکلیوی ایجاد شود.

اسهال (Diarrhea)

اسهال یکی ازنشانه های رایج بیماریهای گوارشی است. درشرایطی که با عارضه دیگری همراه نباشد به سادگی درمان می شود. درصورت وجود اسهال مداوم حتما نزد دامپزشک بروید ونمونه ای ازمدفوع حیوان را به همراه داشته باشید. بدین ترتیب تشخیص اودقیق ترخواهد بود.اگراین امکان وجود ندارد که نمونه را با خود ببرید باید بتوانید شرح کاملی ازشکل ورنگ وقوام ومیزان وحجم مدفوع ارائه دهید. این اطلاعات کلید درمان بیماری هستند. غذای غیرعادی ویا خوردن هرچیزی که قابل هضم نباشد ازجمله دلایل بروزاسهال است. بیماریهایی مثل گاستروآنتریت ویروسی ناشی ازکورونا ویروس ویا پاروویروس که اسهال شدیدی به دنبال دارند با واکسیناسیون قابل پیشگیری هستند. سگی که اسهال دارد باید ازنظرآلودگی به انگلهای داخلی همچون کرمها وکوکسیدیاها وژیاردیا مورد آزمایش قرارگیرد.

برای درمان اسهال باید حیوان 24ساعت ازغذا محروم باشد. دراین مدت فقط می توانید مقدارکمی آب به همراه برنج آب پزبه حیوان بخورانید که این امرموجب کاهش شدت علائم بیماری خواهد شد. روزبعد می توانید ازجیره کامل غذایی همانطورکه درمورد استفراغ بیان شد استفاده کنید. اگربا این درمان اسهال برطرف نشد با دکتردامپزشک تماس بگیرید.

یبوست (Constipation)

موقعی که حیوان بیش ازیک یا دوروز مدفوع خود را دفع نکند بیانگراین است که دچاریبوست شده است. دراین حالت ممکن است علی رغم تمایل دام به دفع مدفوع این امرصورت نگیرد. یبوست با علائمی همچون بی میلی وبی اشتهایی همراه است. اگرعارضه ادامه یابد علائم استفراغ نیزظاهرمی گردد. بعضی اوقات ممکن است ماده آبکی وخون آلودی دفع شود که مشابه اسهال است. ودرعین حال روده بزرگ انباشته ازمدفوع سفت وسخت می باشد.

ممکن است یبوست پس ازخوردن غذاهایی که دارای فیبرکمتری هستند همچون استخوان. علف وکاغذ وسایرمواردی که قابل هضم نیستند ایجاد شود. دربرخی موارد یبوست به دنبال بزرگ شدن غده پروستات وفتق ویا مشکلات ارثی درکلونها ایجاد می گردد. برخی ازحیوانات مستعد ابتلا به یبوست هستند که باید مورد توجه ومراقبت قرارگیرند. بعضی دیگرمخصوصا آنها که موهای بلندی دارند به دلیل انسداد مناطق اطراف مقعد توسط پوشش بدنی به طورمکانیکی دچاریبوست می گردند. دراین حالت عبورمدفوع به خارج میسرنخواهد بود. اگرسگ ازاین نوع نژاد است به این مسئله توجه کنید ومراقبش باشید.

نفخ (Bloat)

نفخ وچرخش واتساع معده ناشی ازآن درگاستریت حاد خیلی سریع اتفاق افتاده واغلب کشنده است وپیش ازآنکه متوجه عارضه شوید موجب مرگ حیوان می شود. این بیماری درسگهای سینه فراخ مشاهده می گردد بدین صورت که به دنبال انباشته شدن معده ازگازومایع وتورم آن این عضو درطول محود خود پیچ می خورد. دراین حالت سگ دچارشوک گردیده که به منظورجلوگیری ازمرگ حیوان می بایست هرچه سریعتربه درمان نفخ وچرخش معده اقدام نمود. سابقه سگ مبتلا به نفخ حاکی ازآن است که حیوان غذای زیادی خورده وپس ازآن مقدار زیادی آب نوشیده است وبه دنبال آن دویا سه ساعت بعد فعالیت بدنی زیادی داشته است. اولین علامتی که درسگ مبتلا بروزمی کند بی قراری است. به دنبال آن شکم متورم وسفت می شود به طوری که اگرضربه آرامی به شکمش وارد کنید تولید صدای طبل مانند می کند. بهترین کاربرای نجات حیوان عمل جراحی است که بلافاصله بعد ازمشاهده علائم انجام می گیرد. طریقه آن به گونه ای است که به سرعت ازفشارهوای داخلی معده کاسته شده وچرخش معده اصلاح گردد. علاوه براینکه تزریق داخل وریدی سرم موجب تقویت جریان خون می شود تنظیم مایعات والکترولیتها را نیزدربدن به همراه دارد. تغییرشرایط زندگی وجیره غذایی حیوان به تنهایی نمی تواند حیوان را ازابتلا به نفخ مصون بدارد. دراین ارتباط می توانید با انجام دستورات زیربه حیوان کمک کنید.

1- تغذیه با مقدارکم صورت گیرد به عبارتی می توانید به جای استفاده ازیک وعده غذا با حجم زیاد ازدوتا سه مرتبه با حجم کم استفاده نموده ویا غذای خشک درطول روزدردسترس حیوان قرارداده واجازه دهید آزادانه ازآن تغذیه کند.

2- ازآشامیدن آب بعد ازغذا جلوگیری کنید.

3- هرگزبعد ازغذا حیوان را مجبوربه تمرین وفعالیت بدنی نکنید.

اگرقراراست روزی دو یا سه بارغذای خشک را دراختیارحیوان قراردهید ابتدا به غذا آب بیافزایید تا نرم شود. بدین ترتیب غذا سریعتربلعیده شده تمایل سگ به آشامیدن آب ازبین می رود.

نارسایی بخش برون ریزلوزالمعده

(Pancreatic Exocrine Insufficiency)

سگهای مبتلا به این بیماری دارای اشتهای زیادی بوده ولی درعین حال وزنشان افزایش نمی یابد. مدفوع این حیوانات نیزدارای حجم زیاد ورنگ روشنی بوده بسته به میزان چربی وپروتئینهای هضم نشده گاهی چرب وروغنی وبسیاربدبو است. این سگها قادربه تولید آنزیمهای لوزالمعده نیستند. آنزیمهای فوق درعمل هضم وجذب مواد غذایی دخالت می کنند. این نارسایی با تجویزمادالعمرآنزیمهای لوزالمعده درمان می شود که معمولا آنها را به طورمستقیم به غذا اضافه می کنند. درکنارآن میزان پروتئین غذا باید متعادل بوده وازموادغذایی کم چربی استفاده شود.

بادشکم (Flatulence)

خوردن پیاز. باقلا. کلم .گل کلم ودانه های سویا وسایرغذاهای تخمیرشونده موجب بادشکم می شود. همچنین مورد مشابهی برای جیره هایی که دارای میزان بالایی شیریا گوشت باشند دیده شده است. احتمال دارد با تغییرغذای سگ وضعیت بهترشود. اگربهبود نیافت می توانید مقدار کمی Digel (سیمتیکون Simethicone) که دارای آنتی اسیداست) استفاده کنید. دراین حالت عارضه برطرف خواهد شد اگرتدابیرفوق با شکست روبروشد بهتراست حیوان را نزد دامپزشک ببرید. شاید مشکل خاص دیگری وجود داشته باشد.

خوردن مدفوع(Eating Stool)

کوپروفاژی (Coprophagy یا خوردن مدفوع معمولا درسگهای کوچک دیده می شود. باید این عادت ناخوشایند وغیربهداشتی را ازبین ببرید. اضافه کردن بعضی ازچاشنیهای گوشت به غذا نتیجه جالب توجهی داشته است. زیرا باعث می شود مدفوع بوی بدی پیدا کند(سگ ازخوردن آن امتناع می ورزد). گاهی اوقات تغییراتی درجیره غذایی می تواند مشکل را حل کند. اگرهیچ یک ازتدابیرفوق موثرواقع نگردید به دامپزشک مراجعه نمایید. شاید حیوان به کمبود غذایی خاصی مبتلا باشد. خوردن مدفوع حالت مشمئزکننده ای را درشما ایجاد کرده وباعث دلزدگی شما ازحیوان می شود. وقتی متوجه این عمل شدید به شدت با انجام آن مخالفت کنید وبا توجه به روشهای تربیتی خاص این عادت را ازسرحیوان بیاندازید.

سوزش مقعد Anal Iritation

سگی که پشتش را گازمی گیرد لیس می زند ویا برزمین می کشد ازناراحتیهای مقعد رنج می برد. احتمالا دراین حالت به دلیل تحریک حاصل ازمدفوع جامد وسفت مقعد سوزناک ومتورم می شود. ممکن است کیسه های مقعدی پرشده باشند اولین قدم درکاهش درد یافتن علت بیماری است. تمیزکردن مقعد با آب گرم واضافه کردن ژل پترولیوم وسایرترکیبات مسکن ازسوزش ودرد حیوان خواهد کاست.