وضعیت روحی و روانی نقش بسیار مهمی بر روی سلامت جسمی شما به ویژه تناسب اندامتان دارد. برخی افراد هستند که در زمان نگرانی و عصبانیت نمی توانند چیزی بخورند ، برخی نیز بالعکس در زمانی که عصبی هستند دچار پرخوری بیش از اندازه می شوند.
وقتی عصبی، مضطرب و نگران می شوید اشتهایتان به خوردن غذا و هله و هوله خوری افزایش می یابد یا کاملا اشتهایتان نسبت به خوردن هر نوع ماده غذایی از بین می رود؟
اگر از آن دسته افرادی هستید که به دنبال استرس، دچار پرخوری عصبی می شوید، ترس از چاق شدن نیز بلافاصله پس از غذا خوردن غیرعادی آزارتان می دهد و به دنبال یافتن راه هایی برای خلاص شدن از عذاب وجدان ناشی از آن هستید، خوب است بدانید که پرخوری عصبی از انواع اختلالات روانپزشکی است که اختلال خوردن نام دارد.
به گفته دکتر امیر حسین جلالی، روانپزشک، اختلالات خوردن انواعی دارد که شامل بی اشتهایی عصبی، پراشتهایی یا پرخوری عصبی می شود. پرخوری عصبی با دوره های مکرر پرخوری که مشخصه آن خوردن بدون کنترل حجمی زیاد از غذا در زمانی کوتاه است و در شرایطی که شخص حس می کند کنترلی بر خوردن خود ندارد، قابل شناسایی است.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت وگو با جام جم می گوید: غیر از این علامت، معمولا این دسته از بیماران در پاسخ به این حجم زیاد از خوردن به رفتارهایی جبرانی برای پیشگیری از افزایش حجم غذای دریافتی اقدام می کنند؛ کارهایی مثل رژیم های سخت، ورزش های سنگین، مصرف موادی که باعث کاهش وزن می شود، استفراغ خودانگیخته و استفاده نابجا از مواد مسهل. البته تفاوت پرخوری در بیماران دچار بی اشتهایی عصبی در کنترل نداشتن این بیماران بر خوردن است.
اختلالی رفتاری، نه ژنتیک
شاید پرسش بسیاری این باشد که اختلال خوردن و به طور خاص، پرخوری عصبی چگونه و تحت چه شرایطی در شخص ایجاد می شود؟
دکتر جلالی در پاسخ می گوید: آنچه مشخص است سهم ژنتیک در ایجاد این اختلال کمتر از دیگر اختلالات روانپزشکی شایع چون اختلال خلقی است و با وجود این که اختلالات خوردن بویژه بی اشتهایی عصبی به اختلالاتی حتی برگشت ناپذیر در مغز منجر می شود، اما اختلال مشخصی در ساختار یا کارکرد مغز که به این وضع منجر شود، هنوز شناخته نشده است، اما به طور کلی باید گفت که در اختلالات خوردن و پرخوری عصبی، اختلالی در رفتار خوردن فرد وجود دارد که طی زمان در اثر عوامل مختلف روان شناختی، اجتماعی و زیستی تقویت شده و ادامه می یابد.به گفته او، عواملی که احتمال پرهیز از غذاخوردن را افزایش می دهد، می تواند ناشی از تاثیر رسانه ها یا گروه های همسالان باشد که به نوعی در تهییج شخص به استفاده از روش های کاهش وزن به منظور رسیدن به تناسب اندام موثر است.
پر خورند، اما چاق نیستند
دکتر جلالی در توصیف نشانه های اصلی پرخوری عصبی در برخی افراد می گوید: بیماران مبتلا به اختلال خوردن دارای اختلال در تصور صحیح از بدن خود هستند، یعنی خود را چاق تر از آنچه هستند، تصور می کنند. به همین دلیل پرخوری در آنها با رفتارهای جبرانی برای پیشگیری از افزایش وزن توام می شود و برخلاف بیماران مبتلا به بی اشتهایی عصبی که وزن کمی دارند، تعادلی که میان خوردن و پرهیز از خوردن در این افراد رخ می دهد به وزنی تقریبا طبیعی در آنها منجر می شود.
به بیان دیگر، دوره های پرخوری در این بیماران با وجود ترس از چاقی رخ می دهد، یعنی فرد به دنبال تنش و استرسی که تجربه می کند با خوردن از اضطراب و گاهی غمی که دارد، می کاهد و از آن سو به دنبال این کاهش، دچار احساس گناه و اضطراب می شود. در نتیجه رو به کارهایی می آورد که مانع چاق شدن او شود.
پرخوری عصبی همراه با رفتارهای وسواس گونه
روانپزشکان تاکید می کنند اصولا شیوع اختلالات روانپزشکی چون اختلالات خلقی، اضطرابی و وسواس نیز در بیماران مبتلا به اختلالات خوردن و هم خانواده های آنان بیش از جمعیت عمومی است. به بیان دیگر، وسواس و صفات شخصیت وسواسی چون کمال گرایی به طور رایج تری در میان مبتلایان به اختلال بی اشتهایی عصبی دیده می شود. از آنجا که اختلالات روانپزشکی چون وسواس و اضطراب می تواند به طور همزمان یا به عنوان پیامدی از پرخوری عصبی رخ دهد، درمان این نوع اختلالات اثر مهمی بر درمان اختلال خوردن می گذارد.
مصرف دارو در کنار درمان روان شناختی
درمان اختلالات خوردن کاملا تخصصی است و حتما باید زیر نظر روانپزشک صورت گیرد یعنی روان درمانی بخش اصلی درمان است و در کنار آن مصرف بعضی داروها نیز ممکن است کمک کننده باشد. دکتر جلالی ضمن بیان این مطلب اظهار می کند: اختلالات خوردن می تواند به پیامدهای جدی طبی منجر شود در نتیجه در موارد شدید گاهی بستری بیمار در بیمارستان هم ممکن است ضروری شود، البته این حالت بیشتر در اختلال بی اشتهایی عصبی رخ می دهد.
