هر آنچه باید درباره کبد چرب بدانید

کبد چرب معروف به استئاتوز کبدی هنگام تجمع چربی در کبد رخ می دهد. داشتن مقادیر کمی چربی در این اندام طبیعی است، اما مصرف بیش از حد آن به مشکلی برای فرد تبدیل می شود. کبد دومین اندام بزرگ بدن محسوب می شود که ضمن کمک به فرآوری مواد مغذی از مواد غذایی و نوشیدنی مواد مضر خون را فیلتر می کند.

تجمع چربی زیاد با ایجاد التهاب در کبد به این اندام آسیب می رساند و باعث بروز زخم می شود حتی در موارد شدید این زخم منجر به نارسایی کبد می شود. هنگام ابتلای فرد به کبد چرب که زیاد الکل می نوشد به عنوان بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شناخته می شود، اما در فردی که زیاد الکل مصرف نمی کند به عنوان بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) شناخته می شود.

به گزارش هلث لاین، بر اساس اظهارات محققان در مجله جهانی گوارش، بیماری کبد چرب غیرالکلی 25 تا 30 درصد از مردم ایالات متحده و اروپا را تحت تاثیر قرار داده است.

علائم کبد چرب

در بسیاری از موارد کبد چرب علائم قابل توجهی ایجاد نمی کند، اما احتمال می رود هنگام ابتلا به آن احساس خستگی کنید یا در سمت راست بالای شکم خود احساس ناراحتی یا درد داشته باشید. برخی از افراد مبتلا به بیماری کبد چرب دچار عوارضی از جمله اسکار کبدی می شوند که به عنوان فیبروز کبد نیز شناخته می شود. در نظر داشته باشید در صورت ابتلا به فیبروز شدید کبدی این بیماری تحت عنوان سیروز کبدی شناخته می شود. سیروز ممکن است باعث بروز علائمی مانند موارد زیر شود:

از دست دادن اشتها

کاهش وزن

ضعف

خستگی

خون دماغ شدن

خارش پوست

پوست و چشم زرد

خوشه های وب مانند رگ های خونی زیر پوست

درد شکمی

تورم شکم

تورم پاها

بزرگ شدن پستان در مردان

گیجی

دلایل بروز کبد چرب

کبد چرب زمانی که بدن چربی زیادی تولید کند یا به اندازه کافی چربی را متابولیزه نکند ایجاد می شود. چربی اضافی در سلول های کبدی ذخیره می شود جایی که تجمع یافته و باعث بیماری کبد چرب می شود که این تجمع چربی در اثر موارد مختلفی ایجاد می شود به عنوان مثال، نوشیدن بیش از حد الکل باعث بیماری کبد چرب الکلی می شود این نخستین مرحله از بیماری کبدی مربوط به نوشیدن الکل است.

در افرادی که زیاد الکل نمی نوشند علت بروز بیماری کبد چرب کمتر مشخص است. یک یا چند عامل زیر ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند:

چاقی

قند خون بالا

مقاومت به انسولین

مقادیر بالای چربی به ویژه تری گلیسیرید در خون

علل کمتر شایع عبارتند از:

بارداری

کاهش سریع وزن

برخی از انواع عفونت ها مانند هپاتیت  C

عوارض جانبی مصرف برخی از داروها مانند متوترکسات، تاموکسیفن، آمیودارون و والپروئیک اسید

قرار گرفتن در معرض سموم خاص

همچنین برخی از ژن ها خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش می دهند.

تشخیص کبد چرب

برای تشخیص کبد چرب پزشک ضمن گرفتن شرح حال پزشکی معاینه فیزیکی انجام می دهد و یک یا چند آزمایش را تجویز می کند.

تاریخچه پزشکی

اگر پزشک مشکوک به کبد چرب باشد به احتمال زیاد از فرد سوالاتی درباره موارد زیر می پرسد:

سابقه پزشکی خانوادگی از جمله هرگونه سابقه بیماری کبدی

مصرف الکل و سایر عادت های زندگی

دارا بودن هرگونه شرایط پزشکی

مصرف هر گونه دارویی

تغییرات اخیر در وضعیت سلامتی

اگر خستگی، از دست دادن اشتها یا علائم غیر قابل توضیح دیگری را نیز تجربه می کنید به پزشک خود اطلاع دهید.

معاینه فیزیکی

برای بررسی التهاب کبد پزشک با لمس یا ایجاد فشار روی شکم فرد بزرگ شدن کبد را بررسی می کند. با این حال، ممکن است کبد بدون بزرگ شدن ملتهب شود، بنابراین پزشک با لمس شکم متوجه التهاب این اندام نشود.

آزمایش خون

در بسیاری از موارد بیماری کبد چرب پس از افزایش آنزیم های کبدی در آزمایش های خون تشخیص داده می شود. به عنوان مثال، پزشک آزمایش آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات ترانس‌آمیناز را برای بررسی آنزیم های کبدی تجویز می کند.

در صورت بروز علائم ممکن است به عنوان بخشی از روند تشخیص انجام این آزمایش ها توصیه شود. افزایش آنزیم های کبدی نشانه التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یکی از دلایل احتمالی التهاب کبد است، اما تنها مورد نیست. در صورت مثبت بودن آزمایش آنزیم های کبدی پزشک به احتمال زیاد آزمایش های دیگری را برای شناسایی علت التهاب تجویز می کند.

تصویربرداری

پزشک از یک یا چند آزمایش تصویربرداری زیر برای بررسی چربی اضافی یا سایر مشکلات کبدی استفاده می کند:

سونوگرافی

سی تی اسکن

اسکن ام آر آی

همچنین ممکن است یک آزمایش را به نام الاستوگرافی گذرا با کنترل ارتعاش تجویز کند، این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس پایین برای اندازه گیری سفتی کبد استفاده می کند که حتی می تواند به بررسی زخم نیز کمک کند.

نمونه برداری از کبد

نمونه برداری از کبد به عنوان بهترین روش برای تعیین شدت بیماری مربوط به کبد شناخته می شود. طی نمونه برداری از کبد پزشک یک سوزن را در کبد فرو و یک تکه از بافت را برای بررسی خارج می کند. در طول انجام آن با بی حسی موضعی درد را کاهش می دهند، این آزمایش در تشخیص بیماری کبد چرب و اسکارهای کبدی کمک می کند.

درمان کبد چرب

در حال حاضر، هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب تایید نشده و برای تولید و آزمایش داروها برای درمان این بیماری تحقیقات بیشتری لازم است. در بسیاری از موارد تغییر سبک زندگی به معکوس کردن روند بیماری کمک می کند. به عنوان مثال، پزشک توصیه می کند:

مصرف الکل را محدود یا قطع کنید

برای کاهش وزن گام بردارید

رژیم خود را تغییر دهید

در صورت بروز عوارض پزشک درمان های اضافی را توصیه می کند. به عنوان مثال، برای درمان سیروز کبدی:

تغییر سبک زندگی

تجویز دارو

عمل جراحي

سیروز کبدی منجر به نارسایی کبد می شود که در صورت بروز این عارضه فرد به پیوند کبد نیاز پیدا می کند.

درمان های خانگی کبد چرب

تغییر شیوه زندگی نخستین مرحله درمان بیماری کبد چرب محسوب می شود، بسته به شرایط فعلی و عادات زندگی فرد موارد زیر می تواند کمک کند:

کاهش وزن

کاهش یا قطع مصرف الکل

یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی بخورید که دارای کالری اضافی، چربی اشباع شده و چربی های ترانس کم باشد

بیشتر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه ورزش کنید

بر اساس اعلام کلینیک مایو، برخی شواهد نشان می دهند مکمل های ویتامین E به جلوگیری یا درمان آسیب کبدی ناشی از بیماری کبد چرب کمک می کند. با این حال، تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است زیرا برخی از خطرات پیرامون سلامتی در ارتباط با مصرف بیش از حد ویتامین E وجود دارد.

همیشه قبل از استفاده از یک مکمل یا داروی طبیعی و جدید با پزشک خود صحبت کنید. برخی از مکمل ها یا درمان های طبیعی ممکن است کبد را تحت فشار قرار دهند یا با داروهای مصرفی دیگر تداخل داشته باشند.

رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب

در صورت ابتلا به بیماری کبد چرب پزشک رعایت رژیم غذایی مناسب شرایط فرد را توصیه می کند احتمال می رود موارد زیر در این توصیه ها گنجانده شود:

رژیم غذایی سرشار از مواد غذایی گیاهی از جمله میوه ها، سبزی ها، حبوبات و غلات کامل را دنبال کنید.

مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده مانند شیرینی، برنج سفید، نان سفید و سایر محصولات غلات تصفیه شده را محدود کنید.

مصرف چربی های اشباع شده موجود در گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی دیگر را محدود کنید.

از مصرف چربی های ترانس موجود در بسیاری از غذاهای فرآوری شده خودداری کنید.

از مصرف الکل خودداری کنید.

انواع بیماری کبد چرب

دو نوع بیماری کبد چرب غیرالکلی و الکلی وجود دارد. بیماری کبد چرب غیرالکلی شامل کبد چرب غیرالکلی ساده، استئو هپاتیت غیر الکلی و کبد چرب حاد بارداری است. بیماری کبد چرب الکلی شامل کبد چرب الکلی ساده و استئو هپاتیت الکلی است.

عوامل خطر

نوشیدن مقادیر زیاد الکل فرد را در معرض خطر ابتلا به کبد چرب قرار می دهد، همچنین احتمال می رود در معرض خطر بیشتری باشند اگر:

چاق است

مقاومت به انسولین دارد

دیابت نوع 2 دارد

سندرم تخمدان پلی کیستیک دارد

باردار است

سابقه عفونت های خاصی مانند هپاتیت C داشته باشد

داروهای خاصی مانند متوترکسات، تاموکسیفن، آمیودارون و والپروئیک اسید مصرف کند

دارای سطح کلسترول بالا است

دارای سطح تری گلیسیرید بالا است

دارای سطح قند خون بالا است

سندرم متابولیک دارد

اگر سابقه خانوادگی بیماری کبد چرب دارد

مراحل کبد چرب

کبد چرب طی چهار مرحله پیشرفت می کند:

کبد چرب ساده تجمع چربی اضافی در کبد وجود دارد.

استئو هپاتیت علاوه بر چربی اضافی التهاب در کبد نیز وجود دارد.

فیبروز التهاب در کبد باعث ایجاد زخم شده است.

سیروز زخم کبد به طور گسترده ای گسترش یافته است.

سیروز کبدی به عنوان یک بیماری تهدید کننده زندگی فرد باعث نارسایی کبد می شود که ممکن است غیرقابل برگشت باشد به همین دلیل بسیار مهم است در مراحل اولیه از پیشرفت آن جلوگیری شود. برای جلوگیری از پیشرفت کبد چرب و ایجاد عوارض آن برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک با دقت دنبال شود.

جلوگیری از بروز کبد چرب

برای جلوگیری از کبد چرب و عوارض احتمالی آن رعایت سبک زندگی سالم گزینه مهمی محسوب می شود.

مصرف الکل را محدود یا قطع کنید.

وزن سالم خود را حفظ کنید.

یک رژیم غذایی سالم دارای چربی های اشباع نشده، چربی های ترانس و کربوهیدرات های تصفیه شده کم است.

برای کنترل قند خون، سطح تری گلیسیرید و کلسترول خود اقدام کنید.

در صورت ابتلا به دیابت از برنامه درمانی توصیه شده پزشک پیروی کنید.

حداقل 30 دقیقه ورزش را در بیشتر روزهای هفته دنبال کنید.

انجام این مراحل به بهبود سلامت کلی فرد کمک می کند.

چشم انداز درباره کبد چرب

در بسیاری از موارد می توان روند بیماری کبد چرب را از طریق تغییر سبک زندگی معکوس کرد که این تغییرات می تواند از آسیب کبدی و ایجاد زخم جلوگیری کند. در صورت عدم درمان به موقع این بیماری باعث التهاب، آسیب به کبد و اسکارهای غیرقابل جبران می شود که اسکار شدید کبد به عنوان سیروز شناخته می شود.

در صورت ابتلا به سیروز خطر سرطان و نارسایی کبدی افزایش می یابد که این عوارض می توانند کشنده باشند. برای دریافت بهترین نتیجه پیروی از برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک و پیروی از سبک زندگی سالم مهم است.

مواد غذایی مفید و طبیعی برای درمان کبد چرب

یکی از راه های اصلی درمان بیماری کبد چرب رژیم غذایی مناسب است. همانطور که از نام آن پیداست بیماری کبد چرب یعنی مقدار زیادی چربی در کبد وجود دارد. در بدن سالم کبد به دفع سموم کمک و صفرا پروتئین گوارشی را تولید می کند.

همانطور که در بالا گفته شد بیماری کبد چرب به این اندام آسیب می رساند و مانع کار و عملکرد صحیح آن می شود. به طور کلی رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب شامل موارد زیر است:

مصرف مقدار زیاد میوه و سبزی

گیاهان حاوی فیبر بالا مانند حبوبات و غلات کامل

مصرف کمی قند، نمک، چربی ترانس، کربوهیدرات تصفیه شده و چربی اشباع اضافه شده

عدم مصرف الکل

یک رژیم غذایی کم چربی و کم کالری می تواند با کمک به روند کاهش وزن خطر ابتلا به بیماری کبد چرب را کاهش دهد. در حالت ایده آل در صورت داشتن اضافه وزن هدف کاهش حداقل 10 درصد از وزن بدن است. در ادامه چند ماده غذایی برای گنجاندن در رژیم غذایی سالم کبدی آورده شده است:

قهوه برای کاهش آنزیم های غیرطبیعی کبد

مطالعات نشان می دهند افراد مبتلا به بیماری کبد چرب که قهوه می نوشند آسیب کبدی کمتری نسبت به افرادی که این نوشیدنی کافئین دار را نمی نوشند، دارند. به نظر می رسد کافئین میزان آنزیم های غیرطبیعی کبد را در افرادی که در معرض بیماری های کبدی هستند، کاهش می دهد.

مصرف سبزی ها برای جلوگیری از تجمع چربی

تحقیقات نشان می دهند کلم بروکلی به جلوگیری از تجمع چربی در کبد موش ها کمک می کند. خوردن سبزی های بیشتر مانند اسفناج، کلم بروکسل و کلم پیچ نیز می تواند به کاهش وزن کمک کند. دستور العمل بنیاد کبدی کانادا را برای گیاهخواری امتحان کنید که باعث می شود بدون حذف طعم و مزه کالری دریافتی کاهش یابد.

کلم بروکلی

مصرف انواع سبزی های کامل برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب گزینه مفیدی محسوب می شود. با این حال، کلم بروکلی یکی از سبزی هایی است که فرد مبتلا به کبد چرب باید به طور جدی در برنامه غذایی خود لحاظ کند.

یک مطالعه در فاز حیوانی در ژورنال تغذیه در سال 2016 نشان داد مصرف طولانی مدت کلم بروکلی به جلوگیری از تجمع چربی در کبد موش کمک می کند. محققان هنوز هم نیاز به انجام مطالعات بیشتر در مورد انسان دارند. با این حال، تحقیقات اولیه در مورد تاثیر مصرف کلم بروکلی در ایجاد بیماری کبد چرب امیدوار کننده به نظر می رسد.

توفو برای کاهش تجمع چربی

مطالعه دانشگاه ایلینوی روی موش ها نشان داد پروتئین سویا موجود در مواد غذایی مانند توفو یا پنیر سویا ممکن است تجمع چربی در کبد را کاهش دهد. به علاوه، توفو حاوی چربی کم و پروتئین زیادی است.

ماهی برای بهبود التهاب و سطح چربی

ماهی های چرب مانند آزاد، ساردین، تن و قزل آلا سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند. اسیدهای چرب امگا 3 می توانند با کمک به بهبود سطح چربی کبد باعث کاهش التهاب شوند.

بلغور جو دوسر برای تامین انرژی

کربوهیدرات های غلات کامل مانند آرد جو دوسر به بدن انرژی می دهد، همچنین محتوای فیبر آنها با ایجاد حس سیری می تواند به حفظ مناسب وزن کمک کند.

گردو برای بهبود کبد

گردو سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 است. تحقیقات نشان می دهند افراد مبتلا به بیماری کبد چرب که گردو می خورند، عملکرد کبدشان بهبود می یابد.

آووکادو برای کمک به محافظت از کبد

آووکادو سرشار از چربی های سالم است و تحقیقات نشان می دهد مواد شیمیایی موجود در آن ممکن است روند آسیب کبدی را آهسته کند، همچنین فیبر سرشار آن می تواند به کنترل وزن کمک کند.

شیر و سایر لبنیات کم چرب برای محافظت در برابر آسیب

بر اساس نتایج یک مطالعه در سال 2011 روی موش های صحرایی، لبنیات کم چرب می تواند از کبد مقابل آسیب بیشتر محافظت کند.

تخمه آفتابگردان برای آنتی اکسیدان ها

تخمه آفتابگردان سرشار از ویتامین E است، آنتی اکسیدانی که از کبد در مقابل آسیب بیشتر محافظت می کند.

روغن زیتون برای کنترل وزن

این روغن سالم سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 است. روغن زیتون به کاهش سطح آنزیم کبد و کنترل وزن کمک می کند.

سیر برای کمک به کاهش وزن بدن

این گیاه نه تنها به غذا طعم می بخشد بلکه مطالعات تجربی نشان می دهد مکمل های پودر سیر می تواند به کاهش وزن بدن و چربی در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب کمک کند.

چای سبز برای جذب چربی کمتر

بر اساس نتایج تحقیقات چای سبز می تواند در جذب چربی تداخل ایجاد کند، اما نتایج هنوز قطعی نیستند. محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا چای سبز می تواند با کاهش ذخیره چربی در کبد عملکرد کبد را بهبود بخشد یا خیر، اما چای سبز فواید زیادی برای سلامتی از کاهش کلسترول گرفته تا کمک به خواب دارد.

در صورت داشتن کبد چرب از مصرف این مواد غذایی اجتناب کنید

در صورت ابتلا به بیماری کبد چرب به طور قطع مواد غذایی وجود دارد که باید از مصرف آنها اجتناب یا استفاده از آنها را محدود کنید. این مواد غذایی به طور کلی به افزایش وزن و سطح قند خون منجر می شوند.

الکل: الکل دلیل اصلی بیماری کبد چرب و سایر بیماری های کبدی است.

قند و شکر اضافه شده: از خوراکی های شیرین مانند آب نبات، کلوچه، نوشابه و آب میوه ها دور باشید. قند خون بالا میزان تجمع چربی در کبد را افزایش می دهد.

غذاهای سرخ شده: این غذاها سرشار از چربی و کالری هستند.

نمک: مصرف سدیم را به کمتر از هزار و 500 میلی گرم در روز محدود کنید.

نان سفید، برنج و ماکارونی: این مواد غذایی فرآوری شده به دلیل کمبود فیبر می تواند قند خون را بیش از غلات کامل دیگر افزایش دهد.

گوشت قرمز: گوشت گاو سرشار از چربی اشباع شده است.

روش های دیگر برای درمان بیماری کبد

علاوه بر اصلاح رژیم غذایی، در ادامه چند تغییر در سبک زندگی دیگر برای بهبود سلامت کبد وجود دارد:

بیشتر فعال شوید. ورزش همراه با رژیم غذایی سالم می تواند در کاهش وزن اضافی و مدیریت بیماری کبد کمک کند. در بیشتر روزهای هفته سعی کنید حداقل 30 دقیقه ورزش هوازی انجام دهید.

کاهش کلسترول. میزان چربی اشباع و مصرف قند خود را کنترل کنید تا در کنترل سطح کلسترول و تری گلیسیرید کمک کند. اگر رژیم و ورزش برای کاهش کلسترول کافی نیست در مورد مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

دیابت را کنترل کنید. دیابت و بیماری کبد چرب اغلب با هم اتفاق می افتند. رژیم غذایی و ورزش می تواند در کنترل هر دو شرایط کمک کند. در صورت بالا بودن سطح قند خون پزشک می تواند برای کاهش آن دارو تجویز کند.

درپایان

کبد یکی از اعضای مهم در بدن شماست که وظیفه ای مهم در بدن شما بر عهده دارد.در واقع هنگامی که مواد غذایی وارد بدن شما می شوند کبد مانند یک فیلتر یا صافی عمل می کند و فاکتورهای مضر مواد غذایی را می گیرد و آن ها را به شکلی بدون ضرر وارد قسمت هایی می کند که شما بیمار نشوید.

امروزه با تغییر سبک زندگی و استفاده از مواد غذایی بی کیفیت بیماری کبد چرب در بین مردم گسترش یافته است.از آن جایی که این بیماری جزء دسته بیماری های خاموش است بهتر است روش های پیشگیری از آن را بشناسیم.

اکرم پورشمس فوق تخصص گوارش و کبد در گفتگو با خبرنگار کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران گفت: کبد چرب نشانه ای از سندروم متابولیسم است.

این  سندروم به معنای آن است که عمدتا سوخت چربی و قند در سلول های بدن مختل شده بنابراین این مواد در کبد انباشت و به کبد چرب تبدیل می شود.
پورشمس با بیان اینکه درصد بسیار کمی از کبدهای چرب سرطانی می شوند، اذعان کرد: رسوب چربی در سلول های کبدی می تواند منجر به التهاب در آن شود و وجود التهاب مزمن در هر جای بدن آن عضو را مستعد سرطان می کند.
این فوق تخصص گوارش و کبد با بیان اینکه کبد چرب با دیابت و چاقی ارتباط دارد، اظهار داشت: افراد مبتلا به کبد چرب می توانند با انجام فعالیت فیزیکی و اختصاص زمان برای ورزش سلامت خود را به دست بیاورند و نباید به دنبال آن باشند که  فقط با دارو بخواهد به درمان کبد چرب بپردازد.
وی عنوان کرد: درصد بسیار کمی از کبدهای چرب سرطانی می شوند و بیشترین ارتباط  کبد چرب با وضعیت قلبی افراد است، یعنی اگر در آزمایش سنوگرافی مشخص شود که فرد به کبد چرب مبتلا است بدون اینکه آنزیم های کبدی اش بالا باشد، عمده
ترین خطری که وی را تهدید می کند بیماری های قلبی است.
پورشمس تصریح کرد: کبد چرب در ۹۰ درصد موارد هیچ علائمی ندارد و معمولا بدون علامت است. چاقی، پارامترهای مختلف سندروم روده تحریک پذیر، کم تحرکی و دیابت همه منجر به ایجاد این عارضه می شوند.
این فوق تخصص گوارش و کبد اظهار داشت: بسیار اهمیت دارد که فرد حداقل سه بار در هفته یک تا ۱.۵ ساعت فعالیت فیزیکی داشته باشد و این فعالیت فیزیکی باید از سرعت لازم برخوردار باشد تا برای بدن مفید باشد یا روزانه نیم ساعت تا ۴۵ دقیقه هرنوع فعالیت فیزیکی سریع میتواند در کاهش عوارض این بیماری سودمند باشد.

مترجم: الهه زارعی