میگرن یکی از آزار دهنده و دردناک ترین بیماری ها به شمار می رود. کسانی که از این بیماری رنج می برند می دانند که تحمل فشار های این بیماری چندین برابر سخت تر از تحمل سردرد های معمولی است. تغذیه نقش مهمی در کاهش و افزایش میگرن دارد.
بیماری میگرن که ۱۵ تا ۲۰ درصد از مردان و ۲۵ تا ۳۰ درصد از زنان از آن رنج می برند، با سردرد شدید و عمیق، نبض دار و اغلب دردهای تکرار شونده و حساسیت به نور بروز پیدا می کند. درد شدید معمولا از صبح زود شروع می شود و ممکن است یک سمت سر را درگیر کند و همراه با استفراغ یا تهوع باشد. ۱۰ درصد از مبتلایان به میگرن، دچار اختلالات چشمی، گیجی و ضعف بعد از حملات میگرن نیز می شوند. علل واقعی سردرد میگرن ناشناخته است و به نظر می رسد از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این سردرد از غشای مغز (مننژ) و از پوست سر منشا می گیرد و در اثر کشیده شدن یا تحت فشار قرار گرفتن عروق خونی و عضلات سر ایجاد می شود. در واقع میگرن در اثر نوسانات هورمونی که باعث انقباض و سپس انبساط عروق خونی سر و گردن می شوند، ایجاد می شود. وقتی عروق خونی منبسط می شوند، سردرد شروع می شود. ظاهرا هورمون ها بیش از حد عمل می کنند و به جای آن که از حالت انقباض به حالت عادی برگردند، عروق خونی از حالت عادی منبسط تر می شوند و ایجاد درد می کنند. به طور همزمان، تورم مغز، آزادسازی مواد شیمیایی مشخص و شاید کشش عضلات ایجاد می شود. این عوامل به درد می افزایند.
عوامل موثر بر بروز میگرن
اضافه وزن و چاقی: طی سال های اخیر شیوع حملات میگرن در میان افراد چاق و دارای اضافه وزن افزایش یافته است. علاوه بر افزایش دفعات حملات، تشدید این حملات در افراد چاق دیده شده است و از این رو نقش کاهش وزن در درمان و کنترل حملات میگرن مورد مطالعه است. در حقیقت چاقی عامل مهمی در تبدیل حملات سردرد به سردرد مکرر روزانه و میگرن طولانی مدت است. مطالعات نشان داده اند کاهش وزن بدن در افراد چاق و دارای اضافه وزن باعث کاهش و حتی گاه بهبود حملات میگرن می شود و برای رسیدن به این فواید کاهش وزن، دستیابی به وزن ایده آل ضروری نمی باشد بلکه آنچه اهمیت دارد کاهش وزن است.
مقدار پایین سرتونین: مقدار سرتونین در افراد مبتلا به افسردگی پایین است. در واقع پایین بودن سطح سروتونین و در نتیجه افسردگی باعث بروز اختلالات در خواب، سردرد میگرنی، درد عضلات و مفاصل و خستگی مزمن می شود چراکه سرتونین مهم ترین شروع کننده خواب است و این بی خوابی، می تواند باعث بروز حملات شود. تریپتوفان رژیم غذایی که در واقع یک اسید آمینه است، در بدن به سرتونین تبدیل می شود. از آنجایی که پروتئین منبع اصلی تریپتوفان است، افزایش مصرف پروتئین در رژیم غذایی، از طریق افزایش مصرف گوشت و مرغ و ماهی، حبوبات، سویا، شیر و لبنیات می تواند در درمان و پیشگیری از میگرن کمک کننده باشد. ریبوفلاوین اسیدآمینه دیگری است که با کاهش دفعات حمله سردرد در کنترل و درمان میگرن های مزمن کمک کننده است.
سطح پایین کربوهیدرات: گرسنگی حتی برای ۳ تا ۴ ساعت باعث کاهش قندخون و همچنین بروز میگرن می شود. در واقع رژیم غذایی پرکربوهیدرات دسترسی مغز به تریپتوفان را افزایش می دهد و سنتز سرتونین در مغز را بهبود می بخشد. به همین دلیل، احتمالا افت قندخون(هیپوگلیسمی) می تواند علت بروز سردرد میگرن باشد. مصرف قندهای تخلیص شده به سرعت باعث افزایش قندخون و نیز کاهش سریع قندخون می شود. وقتی قندهای تخلیص شده مصرف می شود، مقدار زیادی انسولین توسط پانکراس تولید می شود. به دلایلی، افراد مبتلا به میگرن، مقدار بیشتری انسولین ترشح می کنند. انسولین آزادسازی آدرنالین را تحریک می کند و این باعث شروع مرحله ۱ میگرن (انقباض عروق) می شود.
توصیه هایی برای این افراد
از مصرف قندهای تخلیص شده خودداری کنید حتی مقادیر کم! میوه های تازه مصرف کنید و یک رژیم متعادل از غذاهای طبیعی حاوی میوه مصرف کنید. هر سه ساعت غذا بخورید. ۶ وعده کوچک در روز به جای ۳ وعده مصرف کنید. میان وعده هایی از غذاهای سالم در بین روز مصرف کنید. از مصرف داروهایی که باعث تحریک پانکراس می شود، اجتناب کنید. در واقع بسیاری از داروها که برای مصارف دیگری غیر از درمان دیابت استفاده می شوند، می توانند باعث تحریک پانکراس شوند مانند آسپرین.
نقش مواد مغذی
منیزیم: منیزیم، کلسیم و پتاسیم برای سلامت عروق خونی ضروری هستند. منیزیم به تنظیم قطر عروق خونی و دسترسی به سرتونین کمک می کند. کمبود منیزیم ممکن است یکی از علل حملات میگرنی باشد و برخی مطالعات نشان می دهد کسانی که به حملات میگرنی مبتلا می شوند، دچار کمبود منیزیم هستند. تقریبا ۵۰ درصد از مبتلایان به میگرن دچار کمبود منیزیم هستند. تعدادی از مطالعات نشان داده اند که منیزیم در تسکین یا پیشگیری از حملات میگرن موثر است. پس بدون شک رژیم غذایی غنی از منیزیم بسیار مناسب خواهد بود. مغزهای روغنی به ویژه بادام و گردو، حبوبات به ویژه لوبیای سویا، سبزی های برگ سبز، غلات و دانه های کامل و غذاهای دریایی از منابع خوب منیزیم هستند. شیر، موز و گوشت هم دارای منیزیم هستند. البته، برخی از غذاهایی که حاوی منیزیم نیز هستند می توانند عامل مولد سردرد باشند. اگر شما معتقدید که مصرف آجیل، لوبیا و نان تازه باعث ایجاد سردرد در شما می شود، تامین منیزیم مورد نیاز از طریق رژیم غذایی مشکل است و باید از مکمل استفاده شود. مصرف مقدار کافی کلسیم و پتاسیم برای رفع گرفتگی عروق و احساس بهبودی فوری بدون ایجاد عوارض جانبی توصیه می شود.
نقش اسیدهای چرب امگا ۳: یک پژوهش اثرات مفید مکمل امگا ۳ را در ۱۵ بیمار با میگرن شدید و مقاوم به درمان را نشان داد. از این رو می توان مکمل امگا۳ (۳ کپسول در هفته) و مصرف حداقل دوبار ماهی و غذاهای دریایی را جهت کنترل درد های میگرن توصیه کرد.
مواد غذایی و تشدید حملات
شکلات و قهوه: در مطالعات اخیر اثر شکلات در ایجاد سردرد رد شده است. کافئین موجود در شکلات، عامل اصلی ایجاد سردرد نیست بلکه وجود آمین ها عامل اصلی ایجاد میگرن است. خطر نسبی ابتلا به سردرد در افرادی که ۲۴۰ میلی گرم کافئین در روز مصرف می کنند (۴ تا ۵ فنجان قهوه یا چای)، برای مردان ۳/۱ و برای زنان ۲/۱ برابر است. بنابراین، مصرف قهوه اثری در کنترل سردرد ندارد.
آمین ها: تیرامین که ترکیبی شبیه اسید آمینه است باعث بروز میگرن می شود. البته حساسیت به تیرامین به مقدار مصرف و وجود سایر عوامل موثر در میگرن بستگی دارد.
غذاهای حاوی تیرامین عبارتند از: مشروبات الکلی، نان ها، شراب، غذاهای تخمیری، سس های خامه ای، سوسیس، گوشت های کنسروی، ماهی خشک، پنیر مانده، آواکادو، موز، لوبیا، کیک های تازه، پیاز، آجیل.
آسپارتام: آسپارتام شیرین کننده مصنوعی است و می تواند باعث بروز سردرد در برخی افراد شود. با این حال تجربیات شخصی از نتایج علمی متفاوت است. اگر استفاده از شیرین کننده های مصنوعی باعث سردرد شما می شود، از مصرف غذاهای بدون قند و دارای شیرین کننده مصنوعی اجتناب کنید.
