سندرم تونل کارپال را می توان نوعی بیماری عصبی قلمداد کرد که بسته به علائم مختلفی به وجود می آید. نشانه اصلی سندرم اختلال در عملکرد مچ دست و پیدا شدن حالتی مانند سوزن سوزن شدن ناحیه است که اغلب شب ها و حتی در خواب برای فرد رخ می دهد و حتی موجب بیدار شدن وی از خواب می شود. با دکتر سلام همراه باشید.
خانم 40 ساله ای بعد از تایپ چندین صفحه با کامپیوتر خود در روز گذشته شب ساعت 3 بامداد از خواب بیدار میشود. احساس بیحسی و سوزن سوزن شدن در انگشتان دست دارد. دست های خود را تکان میدهد. انگشتان خود را چند بار باز و بسته میکند. چند دقیقه بعد گزگز و بیحسی دست خوب میشود و دوباره میخوابد. قبلا هم این مشکل چند بار برای او ایجاد شده و اتفاقا احساس کرده که قدرت دست او کم شده و اجسام از دست او به زمین میافتند.
نشانگان تونل مچ دست یا سندرم کانال کارپ چگونه ایجاد میشود
سندروم تونل کارپ یا کانال مچ دستی بیماری است که به علت فشار به عصب مدیان هنگام عبور از درون تونل مچ دستی ایجاد میشود.
در مچ دست مجرا و تونلی وجود دارد که به آن کانال کارپ یا تونل مچ دستی میگویند. در یک طرف این تونل استخوانچه های مچ دست قرار گرفته اند. ترتیب قرار گرفتن این استخوانچه ها بصورتی است که شکل یک قوس یا هلال یا ناو را بوجود میاورند. به دو طرف این قوس یا هلال یک رباط یا نوار بافتی محکم متصل شده که به آن رباط عرضی مچ دست Transverse carpal ligament میگویند.
از زیر رباط عرضی مچ دست که به رنگ سفید نشان داده شده است 9 تاندون و یک عصب مدیان (به رنگ زرد) عبور میکند
ترکیب این دو ساختمان یعنی از یک طرف مجموعه استخوانچه های مچ دست و از طرف دیگر رباط عرضی مچ دست یک کانال یا تونل را میسازد. از درون این کانال 9 تاندون خم کننده انگشتان دست و عصب مدیان یا میانی عبور میکنند. این تاندون ها و عصب از ساعد پایین آمده و از داخل تونل عبور کرده و به کف دست میرسند. عصب مدیان سپس در کف دست به شاخه هایی تقسیم شده و حس کف دستی انگشتان شست وسبابه و میانی و نیمه خارجی انگشت انگشتری و همچنین حرکات عضلات ناحیه تنار را تامین میکنند.
عصب مدیان یک عصب حسی و حرکتی است. این عصب مسئول حس دادن به انگشتان شست و سبابه و میانی و نیمی از انگشت انگشتری و حس کف دست است. این عصب همچنین موجب تحریک عضلات برجستگی تنار میشود. برجستگی تنار در کف دست و در مجاورت انگشت شست بوده و حاوی عضلاتی است که شست را حرکت میدهند.
گاهی اوقات بنا به عللی فضای درونی این کانال تنگ میشود. بطور مثال وجود یک تومور یا کیست در درون کانال میتواند فضای آن را تنگ کند و یا بد جوش خوردن یک شکستگی مچ دست میتواند موجب تغییر شکل استخوان شده و فضای کانال را تنگ کند. ولی در غالب اوقات علت کاهش فضا تورم تاندون ها خم کننده انگشتان و غلاف اطراف آنها است که از درون این فضا عبور میکنند.
کار با کلید میتواند موجب بروز سندورم کانال کارپ شود. این تاندون ها میتوانند به علت حرکات مکرر و مداوم مچ دست و انگشتان متورم شوند. کارهایی مانند تایپ زیاد و یا استفاده زیاد از پیانو میتوانند موجب بروز علائم سندورم کانال کارپ شوند. گاهی اوقات تورم تاندون ها و غلاف آنها به علت تغییرات هورمونی است که در دوران بارداری یا یائسگی برای بیمار ایجاد میشود.
شرایط پزشکی زیر نیز می توانند در برخی افراد منجر به سندرم تونل کارپال شوند :
- التهاب و تورم تاندون ها در مچ دست
- آسیب به مچ دست (کشیدگی، پیچ خوردگی، در رفتگی و شکستگی)
- تغییر در سطح هورمون ها و فرایند های متابولیکی (بارداری، یائسگی، به هم خوردن تعادل تیروئید)
- احتباس مایعات (مانند طول بارداری)
- دیابت
- استفاده از دارو های به خصوص (مانند استروئید ها)
- آرتروز فرسایشی و روماتوئید
از علائم سندروم کانال کارپ تشدید علائم در شب ها است. بیمار چند ساعت بعد از شروع خواب با احساس بی حسی و گزگز انگشتان از خواب بلند می شود و با تکان دادن مچ دست و چند بار مشت و باز کردن انگشتان بتدریج علائم برطرف می شود. علائم دیگر بیماری عبارتند از: گز گز انگشتان هنگام مکالمه با تلفن وقتی با دست گوشی تلفن را در دست می گیرند و هنگام گرفتن چادر با دست در زیر چانه.
لاغر شدن عضلات قاعده شست در مراحل پیشرفته بیماری
با پیشرفت بیماری به علت کم شدن حس نوک انگشتان بخصوص در انگشتان سبابه و شست فرد در برداشتن اجسام سبک و ظریف دچار مشکل شده و اشیاء از دست وی میافتند. مثلا در حین شستن ممکن است ظرف ها از دست وی بیفتند. بالاخره با پیشرفت بیماری کاهش دائمی حس انگشتان دست و لاغر شدن عضلات برجسته کف دست ایجاد می شود. در این حالات عضلات ناحیه تنار که در کف دست و در نزدیکی شست قرار دارند ضعیف و لاغر میشوند.
سندرم تونل کارپال و جنسیت
شیوع سندروم تونل کارپ در خانم ها بیشتر بوده و 5 برابر آقایان است. بیماری بیشتر در سنین بین 30 و 60 سال دیده میشود اما بخصوص در حوالی سن یائسگی در خانم های خانه دار بیشتر دیده میشود. سندروم کانال کارپ در افرادی که کارهای تکراری با دست دارند نظیر کسانی که تایپ انجام می دهند یا شغل فنی با حرکات مکرر دست و انگشتان دارند بیشتر دیده می شود. این بیماری در زمان بارداری خانم ها نیز شایع است اما معمولا بعد از پایان بارداری بهبود می یابد.
در اکثر بیماران، مشکل زمینه ای وجود ندارد اما در پانزده درصد موارد بیماری زمینه ای مثل دیابت ، بیماریهای تیروئید یا سابقه شکستگی درمچ دست دیده میشود.
تشخیص های دیگری که برای این علائم مطرح است چیست
اگر چه دیدن تمام علائم ذکر شده می تواند تشخیص سندروم کانال کارپ را مطرح نماید اما ممکن است علائم مشابهی در آرتروزهای گردنی ، دنده گردنی یا بیماریهای هورمونی دیده شود . گرفتن نوار عصبی به قطعی شدن تشخیص کمک میکند.
تشخیص سندرم تونل کارپال
در زیر به چند آزمایش مختلف که در تشخیص سندرم تونل کارپ به کار می روند، اشاره می کنیم :
- معاینه ی گردن و تمامی بالا تنه، به منظور رد احتمال دیگر عارضه ها. بسیاری از افراد فکر می کنند که به سندرم تونل کارپال مبتلا شده اند در صورتی که درد از ناحیه ای دیگر در بدن شروع می شود.
- آزمایش قدرت انگشتان دست در گرفتن اشیا
- آزمایش حواس
- بررسی دامنه ی حرکتی مچ و دست
- آزمایش فالن (انعطاف مچ دست) : فیزیوتراپیست از شما می خواهد که پشت دو دست خود را به مدت 1 دقیقه به هم فشار دهید. خارش یا بی حسی که در این 60 ثانیه ظاهر شود، می تواند نشان دهنده ی وجود سندرم تونل کارپال باشد.
- نشانه ی تینل (Tinel) : فیزیوتراپیست از یک چکش مخصوص و یا از دست خود برای ضربه زدن به روی عصب مدیان استفاده می کند. احساس خارش در انگشتان شست، اشاره و میانی می تواند نشانه ی وجود سندرم تونل کارپال باشد.
- آزمایشات الکتریکی (الکترومایوگرام / EMG) و آزمایش سرعت هدایت عصبی (NCV) : این آزمایشات، انتقال پیام در عصب را بررسی کرده و شدت سندرم تونل کارپال را تعیین می کنند.
- اشعه ی ایکس : در صورت وقوع حادثه و یا مشکوک بودن به اختلالات ساختاری، عکس برداری با اشعه ی ایکس تجویز خواهد شد.
راه ها و روش های درمان
درمان با فیزیوتراپی
اگر معاینات مشخص کنند که فرد در مراحل اولیه بیماری سندرم تونل کارپال به سر می برد، درمان های کنسرواتیو (محافظه کارانه)، به عنوان اولین قدم به کار گرفته خواهند شد. درمان های فیزیوتراپی به منظور کاهش علائم و بازگشت فرد به انجام فعالیت های عادی، مفید می باشند. در اولین ملاقات با فیزیوتراپیست، باید بتوانید تمامی علائم خود را به همراه جزئیات دقیق و کامل ارائه دهید، و همچنین بگویید که چه عواملی باعث تشدید آن ها می شوند.
بسته به علت ایجاد سندرم تونل کارپال، برنامه ی درمانی شما ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- تمرینات گلایدینگ (Gliding) : حرکت دادن انگشتان با یک الگوی خاص، می تواند به حرکت نرم تر تاندون ها و اعصاب در درون کانال کارپال، کمک کند. با وجود این که مدارکی مبنی بر اثر گذار بودن این تمرینات به تنهایی وجود دارند، به نظر می رسد که انجام آن ها همراه با دیگر روش های درمانی دیگر، کارآمد تر باشد.
- تکنیک گراستون / درمان دستی : تکنیک گراستون عبارت است از یک روش تحرک بخشی بافت نرم به کمک ابزار ها، که به پزشک این اجازه را می دهد که به راحتی بافت آسیب دیده و محدودیت های عملکردی را شناسایی و درمان کند. روش های درمان دستی مانند شل کردن میوفاسیال و یا تکنیک شل کردن فعال، راه هایی برای شل کردن تاندون ها و ساختمان های عضلانی سفت شده، می باشند.
- درمان فراصوت : فرستادن عمیق امواج فراصوت، به درون تونل کارپال، می تواند درد و بی حسی را کاهش داده و همچنین قدرت دست را افزایش دهد. استفاده از درمان فراصوت به صورت سطحی، کمکی نمی کند.
- تراکشن (کشش) : برخی از افراد به هنگام استفاده از وسیله ی تراکشن دست به نام C-Trac، احساس رهایی از علائم سندرم تونل کارپال، خواهند کرد. در صورت کار آمد نبودن دیگر روش های درمانی ، می توانید این وسیله را برای استفاده ی خانگی خریداری کنید.
- اسپلینت (ارتز های جدا کننده) : این وسایل رایج ترین روش درمانی بدون جراحی، برای سندرم تونل کارپ می باشند. اسپلینت هایی که مچ دست را در یک حالت (خم نشده و مستقیم) نگه می دارند، بهترین نتایج را برای از بین بردن ناراحتی، در بر دارند. مچ در حالت مستقیم، باعث می شود که اندازه ی تونل کارپال به حداکثر خود رسیده و با برداشته شدن فشار از روی عصب مدیان، علائم از بین بروند.
اگر سندرم تونل کارپال یا هر گونه مشکل مربوط به عضلات یا مفاصل، باعث محدودیت شما در انجام فعالیت های مورد علاقه تان شده است، با کلینیک بازتوان برای مشاوره تماس بگیرید و از نحوه ی درمان فیزیوتراپی برای مشکل خود، مطلع شوید.
ورزش و حرکات اصلاحی
خم کردن مچ ( به عقب و جلو)
آرنج خود را روی یک میز قرار دهید به طوری که دست شما رو به بالا قرار بگیرد. به آرامی مچ خود را به جلو خم کرده و 5 ثانیه مکث کنید. مچ خود را صاف کرده و سپس آن را به عقب خم کنید. این بار نیز 5 ثانیه حالت مچ را حفظ نمایید. این ورزش را 3 مرتبه ی 10 تایی انجام دهید.
خم کردن انگشت ها
3
انگشتان خود را مستقیم نگه دارید. به آرامی مفصل میانی انگشتان را خم کرده و نوک آن ها را به سمت کف دست خود متمایل کنید. این حالت را 5 ثانیه حفظ نمایید. این ورزش را 3 مرتبه ی 10 تایی انجام دهید.
کشیدن مچ با وزنه
5
در حالی که یک وزنه ی سبک را در دست گرفته اید (مثلا یک کنسرو لوبیا)، دست خود را به جلو دراز کنید به طوری که کف دست رو به زمین باشد. به آرامی مچ خود را به سمت بالا خم کرده و سپس به موقعیت اولیه باز گردانید. این تمرین را 3 مرتبه ی 10 تایی تکرار کنید. به تدریج، وزنه ای که در دست گرفته اید را سنگین تر کنید.
بالا کشیدن مچ
7
کف دست خود را روی یک میز قرار داده و انگشتان را به سمت بالا ببرید. در حالی که انگشتان خود را بالا می برید، دست دیگر خود را روی مفاصل انتهایی انگشتان قرار داده و به سمت پایین فشار دهید. باید احساس کنید که ماهیچه های ساعد شما در حال انقباض اند. این تمرین را با دست دیگر خود امتحان کنید.
فشردن اجسام با دست
9
یک توپ پلاستیکی را در دست گرفته و آن را بفشارید. این تمرین را 3 مرتبه ی 10 تایی انجام دهید.
پیچاندن مچ
11
دست خود را به جلو دراز کنید به طوری که کف دست به سمت پایین باشد؛ سپس به آرامی مچ خود را به طرف پایین خم کنید. از دست دیگر خود برای کشیدن دست خم شده استفاده کرده و آن را به سمت بدن خود بکشید. این حالت را برای 15 تا 30 ثانیه نگه دارید. به آرامی مچ خود را صاف کرده و این بار آن را به سمت بالا خم کرده و از دست دیگر برای کشیدن انگشتان به سمت بدن خود، استفاده کنید. این بار نیز بین 15 تا 30 ثانیه مکث کنید. این ورزش را برای هر مچ، 3 بار انجام دهید.
منبع: بهترین ها
