امروزه مواد غذایی پروبیوتیک سروصدای زیادی در صنعت مواد غذایی و دارویی به راه انداخته است. شاید شما نیز در هنگام خرید مواد غذایی مانند پنیر را دیده باشید که با نام پروبیوتیک به فروش می رسد. اما پروبیوتیک چیست و چه نقشی دارد؟
این روزها کمتر کسی است که درباره فرآورده های غذایی جدیدی که می تواند ارمغانی از سلامت برای مصرف کنندگان باشد، چیزی نشنیده باشد. این گروه از محصولات غذایی که سر و صدای زیادی در صنعت مواد غذایی و دارویی به راه انداخته است، پروبیوتیک نام دارد.
به گفته متخصصان، فرآورده های پروبیوتیک می تواند راهکاری برای درمان طیف وسیعی از بیماری ها از سوء هاضمه و اختلالات گوارشی تا خستگی و بیحالی مزمن باشد و حتی از ابتلا به سرماخوردگی نیز پیشگیری کرده یا آن را درمان کند.
پروبیوتیک ها نه تنها در تولید مواد غذایی و انواع مختلفی از آشامیدنی ها کاربرد دارد، بلکه می توان آنها را در قالب مکمل های غذایی هم عرضه کرد. اما اساسا پروبیوتیک ها چه هستند؟ آیا مصرف آنها برای بدن مفید است یا می تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد؟
ابتدا بهتر است ببینیم واژه پروبیوتیک به چه معنی است. ریشه این واژه برگرفته از دو واژه یونانی Pro یا Promotion به معنی بهبودی و Biotic به معنی زندگی است.
در تعریف این واژه، نظرات متفاوتی وجود دارد، اما براساس تعریف اعلام شده از سوی سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد (فائو)، پروبیوتیک ها میکروارگانیسم های زنده ای هستند که اگر به اندازه کافی در بدن میزبان وجود داشته باشند می توانند از جنبه های مختلف عملکرد بدن میزبان را بهبود بخشند.
ویژگی مهم این میکروارگانیسم ها این است که زنده هستند و بخش مهمی از آنها را باکتری ها تشکیل می دهند.
وقتی از باکتری ها صحبت می شود اولین چیزی که به ذهنمان می رسد، آنتی بیوتیک ها یا مواد آنتی باکتریال است که هر دوی آنها باکتری ها را هدف قرار داده و از بین می برند و با همین هدف هم تولید شده و تجویز می شوند. پس چرا باید فرآورده ای را به بدن برسانیم که حاوی باکتری های زنده است؟
مهم ترین دلیل اهمیت محصولات و فرآورده های پروبیوتیک این است که در بدن موجودات زنده تعادل ایجاد می کنند. به طور طبیعی در دستگاه گوارش دو گروه باکتری موسوم به باکتری های خوب و بد وجود دارد که هر دوی آنها برای بدن لازم است.
حفظ سلامت بدن ما در گرو ایجاد تعادل بین این دوگروه باکتری هاست. عوامل مختلفی نظیر مصرف داروهای مختلف، برنامه غذایی روزانه، ابتلا به بیماری ها و محیط اطراف می تواند تعادل بین این دو گروه از باکتری ها را که در دستگاه گوارش زندگی می کنند از بین ببرد.
به نظر شما بدن ما به تنهایی می تواند تعادل از دست رفته را بازگرداند یا بهتر است فرآورده های پروبیوتیک به عنوان نیروهای کمکی وارد عمل شوند؟
اگرچه مدت زمان زیادی از ورود پروبیوتیک ها به صنعت غذا و دارو نمی گذرد، اما حقیقت این است که پروبیوتیک ها از نخستین لحظات زندگی همراه ما بوده اند. از بین رفتن پروبیوتیک ها در بدن می تواند زمینه ساز ابتلا به بیماری های مختلف باشد و سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر خود قرار دهد.
پروبیوتیک ها به دو روش از بدن ما محافظت می کنند؛ نخست این که تعادل بین جمعیت باکتری های خوب و بد در دستگاه گوارش به حفظ سلامت ما کمک می کند؛ وقتی دستگاه گوارش بتواند کارش را بدرستی انجام دهد، باکتری های مضر، مواد سمی و مواد شیمیایی و دیگر ترکیباتی را که برای سلامت بدن مضر است از بدن خارج می کند و مواد مفید و ضروری برای بدن را جذب می کند.
دوم این که پروبیوتیک ها به حفظ سلامت سیستم ایمنی بدن هم کمک می کنند و این وظیفه آنها نقش مهم تری در حفظ سلامت بدن دارد. چنانچه به هر دلیلی در عملکرد سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد شود، زمینه ای برای ابتلا به انواع مختلفی از بیماری ها از واکنش های آلرژیک تا عفونت های گوارشی و بیماری های پوستی ایجاد می شود.
فرآورده های پروبیوتیک حاوی باکتری ها یا مخمرهایی هستند که در حفظ تعادل بین جمعیت باکتری های مفید و مضر در بدن نقش بسیار مهمی ایفا می کند.
اگر با توجه به فواید پروبیوتیک ها تصمیم گرفتید در برنامه غذایی روزانه تان، فرآورده های پروبیوتیک را بگنجانید، حتما توجه داشته باشید که اثر بخشی پروبیوتیک ها مستلزم مصرف مداوم این گروه از مواد غذایی است و فرآورده های لبنی بهترین محصولات پروبیوتیک هستند.
مصرف همزمان پروبیوتیک ها با بعضی از مواد غذایی مانند عسل، موز، سیر و پیاز به رشد بهتر باکتری های پروبیوتیک کمک می کند.
اگرچه همه مواد غذایی که روزانه مصرف می کنیم حاوی مقادیری از میکروارگانیسم هاست، اما هیچ کدام از آنها از محصولات پروبیوتیک نیستند زیرا میکروارگانیسم های موجود در این مواد غذایی با میکروارگانیسم های موجود در محصولات پروبیوتیک متفاوت است.
