– سید ضیاءالدین حسینی مطهری، متخصص تغذیه: استفاده به جا و به موقع و به اندازه از ویتامین های گروه B کمپلکس و ویتامین C و گروه های غذایی حاوی مواد معدنی از قبیل ید، آهن، پتاسیم، روی و … جهت مدیریت استرس پیشنهاد می شود.
راه های خروج از اثرات استرس
به هر علت و دلیلی تصمیم به کاهش اضافه وزن یا تعدیل چاقی فعلی تان گرفته اید ولی استرس های ناشی از شغل و درگیری های خواسته و ناخواسته توأم با رخدادهای پیش بینی شده و پیش بینی نشده روزمره، اجرای تصمیمات شما را تحت الشعاع خود قرار می دهند و حتی ناخودآگاه به خورد و خوراک بیشتر از نیاز واقعی روزمره خود گرایش می یابید و به هیچ وجه قادر به کنترل اشتها و ولع کاذب خود نمی شوید.
در چنین حالتی، چه عواملی می توانند به شما کمک بکنند. خیلی ساده و راحت در قدم اول تعدادی از عوامل استرس زا را به هر طریقی که می توانید از خود دور نمایید و به توصیه های مندرج در سطور زیر توجه فرمایید:
1. از طریق گفتمان با خویشتن خویش و دوست و آشنای قابل اطمینان.
2. دوری و عدم اصطکاک با افرادی که با آنها به طور مداوم درگیری پیدا کرده و استرس تان را مضاعف می نمایند.
3. در صورت امکان درخواست از مسئولین بالادست خود جهت تغییر محل خدمت و نوع کار و وظیفه تان برای تغییر محیط.
4. برنامه ریزی بعدی تان در جهت اختصاص چند دقیقه از فرصت های روزمره به خودتان (از 15 دقیقه در روز آغاز نمایید و به تدریج 5 دقیقه در هر روز به میزان این زمان اضافه نمایید تا به نیم ساعت برسد.) نیم ساعت را به دو قسمت بکنید و به هر طریقی که دل تان می خواهد، بدون تفکر و اندیشه به گذشته، حال و آینده، سبک بال و با آرامش خیال واقعی، دقایقی را به حرکات موزون یا انجام حرکات کششی کوتاه مدت یا پیاده روی به مدت 12 دقیقه و دو سبک به مدت 3 دقیقه و تکرار آن در ربع دوم به همان میزان در اولین پارک نزدیک به محل کار یا زندگی تان بپردازید.
وقتی تا اندازه زیادی با این برنامه خوی گرفتید، در فرصت دیگری از روز، نیم ساعت تخصص داده شده را به دو تا ربع ساعت تقسیم و هر 15 دقیقه را برای انجام برنامه دلخواه تان در نظر بگیرید. باور فرمایید هر حرکت و عملی که شما را از محیط درونی خود ساخته تان منفک نماید، برای تان آرامش و آسایش به همراه خواهد آورد.
1) مثلا شنا، ماساژ و در آب راه رفتن بسیار مفید و آرامبخش می باشد و حتی چند دقیقه ای نیز از سرویس ماساژ استفاده بردن بسیار سودمند و تسکین بخش می باشد.
2) یا در ورزش های دسته جمعی مشارکت کردن، گفتن و خندیدن، شما را از پیله خود تنیده تان وا می رهاند.
به تدریج که از چنبره خود تنیده تان رها می شوید امکانات دیگری را در پیش روی خود پیدا می کنید، مانند رفتن به دوچرخه سواری، بدمینتون، پینگ پنگ، گردش های دسته جمعی، کوهنوردی، مسافرت های یکروزه در تعطیلات آخر هفته به این یا آن محل ییلاقی یا گردشگاهی که دارای مناطقی خاص هستند یا هر از چند گاهی به آثار باستانی نیز سر زده و خودتان را مشغول دارید.
البته این موضوع پیشنهادی در آغاز کار برای شما ممکن است غیرقابل دستیابی جلوه کند ولی شما اگر اولین روز و اولین ربع ساعت را آغاز و چندین بار ادامه بدهید و به تدریج به دو بار یا سه بار در هفته افزایش بدهید، به زودی نتایج شگفت آوری به دست خواهید آورد که شما را به اجرای دفعات افزون تر، علاقه مند خواهد نمود و در پایان هر ماه، هر فصل و هر سال به نحو کاملا چشم گیری از حجم استرس شما کاسته خواهد شد و به جایی خواهید رسید که مانند پرنده ای سبک بال و رها در آسمان اندیشه پویا، فعال و دلنشین خود اوج خواهید گرفت.
البته از شما انتظار دارم که بعد از شکستن حصار به دور خود کشیده تان از پیاده روی ساده آغاز نمایید. تنها نیاز شما یک جفت کفش راحت و یک لباس مناسب فصل می باشد که بدون وابستگی و درخواست کمک و همراهی از کسی به طور مستقل راه بیفتید و اندیشه و افکار مثبت را در مخیله خود به جریان بیندازید و شاهین اندیشه را در آسمان خیال تان به پرواز در آورید تا با خروج از محیط پ استرس خانه و یا محل کار خود، آزادی و آزادگی را با تمام وجودتان احساس نمایید و به تنفس عمیق از هوای پاک و تمیز صبحگاهی پرداخته و تفکر ژرف و کنجکاوی تان را به رویش گیاهان و شکفتن غنچه ها، پرواز پروندگان و استشمام عطر ناشی از در هم آمیختن بوی زمین آبپاشی شده و گیاهان تازه روییده و درختانی که در روشنایی روز به فتوسنتز پرداخته و به طور سیستماتیک اکسیژن محیط را افزون تر و محیط را تلطیف می نماید مشغول دارید تا روح و روان شما را نوازش داده و سبک بال تان نماید و اگر از نظر جسمی خسته شدید، در کنار برکه، استخر یا آب نمایی در زیر آلاچیقی یا روی نیمکتی جلوس نمایید.
افت و خیز فواره های خوش نواز و رنگارنگی گلکاری های کنار آب را با دیده بصیرت مورد مطالعه قرار بدهید و بدین ترتیب از بار فشار روحی و استرس خود را رها سازید تا دیگر نیازی به ناخنک زدن و ریزه خواری و یا مددگیری از داروهای آرام بخش جهت کسب راحتی خیال و طرد ناآرامی ها پیدا نکنید.
با این تصور که کافئین موجود در قهوه و نوشابه و تئین چای می تواند در مقادیر زیاد، خستگی جسمی و روحی آنها را برطرف سازد، غافل از این می باشند که استفاده بیش از اندازه از این ترکیبات برعکس اثر کرده و از یک سو تقویت و ماندگاری اثر هورمون های استرس زا را موجب می گردند و از سوی دیگر مانع از بازسازی مجدد موادی می شوند که با غروب آفتاب و خواب زود هنگام و عمیق اوایل شب وظایف خود را به انجام می رسانند چرا که به علت اثرات مواد پیش گفت، میزان نیاز به خواب را کمتر و عمق آن را کاهش می دهد و به این علت برای ادامه زندگی و تبعیت از سیکل بیولوژیکی خواب و بیداری، همواره به جای سازندگی و انباشت نیروی ذخیره شده، از موجودی پس انداز انرژی های انباشته شده شان برداشت می نماید و اشکال بعدی اعتیاد و عادت به نوشیدن قهوه و چای زیاد، این است که نیاز به مصرف مواد قندی و شیرینی و شکلات را نیز افزایش می دهد و تلفیق این مواد با یکدیگر یعنی شکر با کافئین یا تئین تاثیر دوپینگ را دارد که باعث می گردد آخرین پس اندازهای انرژی بدن نیز به مصرف رسانیده شود.
نقش غذا و تغذیه در خلق و خوی
تغییر و تحول نوع غذاهای مصرفی نسبت به سابق توأم با دگرگونی های گسترده در روش زندگی و کاهش موقتی یا حتی دائمی از میزان حرکت بدنی و فعالیت های جسمانی توأم با ادامه بدخوری، بیش خوری و تک خوری کردن (گرایش به مصرف غذاهای خاص به طور مکرر) یعنی عدم استفاده از گروه های مختلف هرم غذایی شامل: 1) نان و غلات و فرآورده های غلات و جایگزین آنها، 2) سبزی ها و میوه جات، 3) شیر و لبنیات کم چربی، 4) گوشت های سفید و قرمز یا جایگزین گوشت ها و یا تلفیق غلات و حبوبات، بهره گیری از دانه ها و مغزها، استفاده از تخم مرغ و پنیر، نه تنها تغییراتی را در اندام و تناسب وزن به قد موجب می گردد، بلکه با وجود سیری ظاهری که همواره داشتید، موجبات گسترش شدید گرسنگی های پنهانی یا سلولی ناشی از عدم استفاده کافی و لازم از ریزمغذی های متعدد را فراهم نموده و با عمیق تر شدن و گستردگی گرسنگی های سلولی و پنهانی، تغییرات چشمگیری در رفتار و کردار و خلق و خوی کوچک و بزرگ، پیر و جوان، دارا و نادار پدیدار خواهد شد. این تغییرات در هر فرد و گروهی از جامعه به صورت های مختلف استرس، اضطراب، افسردگی، پرخاشجویی و میل به تهاجم و تخریب و حتی خودآزاری نمودار خواهد نمود.
نمونه ای از غذاهای تاثیرگذار بر استرس و اضطراب
1. جایگزینی شکلات و شیرینی و کربوهیدرات های ساده و تصفیه شده با قندهای مرکب و تصفیه نشده هم به صورت خالص و هم به صورت ترکیبی.
2. بهره گیری از منابع حاوی پروتئین ها به میزان حداقل 10 تا حداکثر 18 درصد کل انرژی دریافتی روزانه با کاهش میزان استفاده از گوشت های قرمز و فرآوری شده و استفاده و بهره گیری بیشتر از آبزیان، ماکیان به صورت تنوری، فرپز، بخارپز و تلفیق آنها با منابع پروتئینی گیاهان یعنی غلات، حبوبات، دانه ها و مغزهای روغنی.
3. استفاده به جا و به موقع و به اندازه از ویتامین های گروه B کمپلکس و ویتامین C و گروه های غذایی حاوی مواد معدنی از قبیل ید، آهن، پتاسیم، روی و … جهت مدیریت استرس پیشنهاد می شود.
4. دو وعده غذایی هفتگی خود را از آبزیان تامین نمایید. آبزیان مخصوصا ماهی ها علاوه بر دارا بودن مواد معدنی لازم و ویتامین های گروه B از جمله B6 و B12، حاوی روغن امگا 3 نیز می باشند؛ مثل EPA و DHA)
5. غلات کامل یا جوانه زده یا پرک شده به صورت نان، سوپ و سمنو از گندم جوانه زده، دنیایی از سلامتی و شادابی را به ارمغان می آورد. حبوبات تلفیق شده با غلات حتی به اندازه گوشت های مختلف قادر به تامین تمامی اسید آمینه های ضروری می باشند، مخصوصا لوبیای سویا به صورت پخته یا آجیل با دارا بودن فیتو استروژن مشکلات روانی و خلقی خانم های یائسه را در صورت مصرف به جا و مناسب برطرف می سازد.
6. مصرف یک لیوان شیر گرم قبل از خواب شبانه با دانه ای خرما یا یک قاشق مرباخوری عسل، با یک عدد سیب آرامش خواب شبانه را برقرار می سازد. گنجاندن شیر و لبنیات در برنامه صبحانه بروز سستی، بی حالی، بی حوصلگی و عصبانیت در طول روز را کاهش می دهد و عدم انگیزه، افسردگی و استرس را تعدیل می نماید.
7. استفاده از دانه ها و مغزهای تازه و خام به مقدار 30 گرم در روز به جای هله هوله ضمن تامین انرژی کافی سرشار از مواد معدنی بسیار مفیدی مثل آهن، روی، پتاسیم، سلنیوم، منیزیم و مس بوده و روغن حاوی این نعمت های خدادادی حاوی اسیدهای چرب لازم می باشد که بدن، خود قادر به ساخت آن نیست.
8. سبزیجات مختلف با رنگ های گوناگون و با عطر و بوی متفاوت و طعم و مزه جور واجور نه تنها به عنوان پاک کننده و عامل سم زدایی از بافت ها و ارگان های بدن تلقی می شوند، بلکه با ترکیبات خارق العاده ای که دارند با خنثی سازی رادیکال های آزاد، طراوت و سرزندگی و حفظ و تثبیت جوانی می نمایندم. میل کردن هویج، کاهو، فلفل دلمه ای، شلغم، سیر و پیاز، انواع کلم ها، ریحان، نعنا، جعفری و کرفس سلامتی شما را تضمین و تثبیت می نماید.
9. میوه جات گوناگون نیز جواهرات طبیعت نام گرفته اند. میل نمودن آنها به میزان 200 تا 500 گرم در روز مخصوصا اگر در میان وعده ها گنجانده شوند، با ترکیبات خارق العاده مفیدشان هم ذائقه نوازی می نمایند .
